YARGITAY KARARI
DAİRE : 17. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2016/2041
KARAR NO : 2018/12072
KARAR TARİHİ : 12.12.2018

MAHKEMESİ : Ticaret Mahkemesi

Taraflar arasındaki trafik kazasından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda; kararda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne dair verilen hükmün süresi içinde davacılar vekili ve davalı … Oto Kiralama İnş. Tur. Paz. San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği düşünüldü:

-KARAR-

Davacılar vekili; 29/12/2012 tarihinde davalıların maliki, sürücüsü ve ZMSS poliçesi ile sigortacısı oldukları aracın, davacı …’nin sevk ve idaresindeki araca çarpması sonucu Gürkan ve Bekir’in babası yolcu … ‘ın vefat ettiği ve sürücü … ile yolcu … ‘ın da yaralandıklarını belirterek fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydı ile yaşı küçük Bekir için 1.000,00 TL destekten yoksun kalma tazminatı, 50.000,00 TL manevi tazminat ve Gürkan için 50.000,00 TL manevi tazminatın, …’nin yaralanması nedeniyle 1.000,00 TL geçici ve sürekli iş görmezlik tazminatı ve 40.000,00 TL manevi tazminatın (sigorta şirketi sadece maddi tazminat yönünden limit dahilinde sorumlu olmak üzere) kaza tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile tüm davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı … Oto Kiralama İnş. Tur. Paz. San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili; kazaya karışan aracın araç kiralama işi yapan davalı şirket adına kayıtlı olduğunu, ancak 18/10/2012 alış tarihli 3 aylık oto kiralama sözleşmesi kapsamında diğer davalı …’e kiralandığını ve aynı tarihte teslim edildiğini, bu tarihten itibaren davalı şirketin işleten sıfatı kalmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı …; kazanın oluşumunda tek kusurlu tarafın kendisi olmadığını ve davacının sevk ve idaresindeki vasıtanın bilemediği bir sebeple aniden durması sonucu kendisinin araca arkadan çarptığını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı …Ş. vekili; davalı sürücünün kusuru oranında, azami poliçe teminatı ile sınırlı sorumlu olduklarını, manevi tazminat taleplerinin teminat dışı olduğunu, 18 yaşını doldurmuş olduğu anlaşılan … yönünden destek kaybı zararı talep edilmeyeceğini, davacı …’nin maluliyet durumunun belirlenip SGK tarafından karşılanmış olup olmadığının ve yaralanmasının kalıcı sakatlığa yol açıp açmadığının belirlenmesi gerektiğini belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Mahkemece, davanın kısmen kabulü ile davacı … tarafından açılan maddi tazminat davası yönünden davanın reddine, davacı … yönünden taleple bağlı kalınarak 1.000,00 TL maddi tazminatın … ve Zeynel Polat Oto Kiralama Ltd. Şti. yönünden kaza tarihinden itibaren, davalı …Ş. yönünden ise dava tarihinden itibaren yasal faiz ile davalılardan müteselsilen alınarak davacı …’a verilmesine, davacı … yönünden 5.000,00 TL manevi tazminatın, davacı … yönünden 25.000,00 TL ve davacı … yönünden 25.000,00 TL manevi tazminatın 29/12/2012 tarihinden işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılar … ve Zeynel Polat Oto Kiralama Ltd. Şti.’nden müteselsilen alınarak davacı … ‘a verilmesine karar verilmiş; hüküm davacılar vekili ve davalı Zeynel Polat Oto Kiralama İnş. Tur. Paz. San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1-2918 sayılı KTK.nun hükümlerine göre trafik kaydı, işleteni kesin olarak gösteren bir karine değilse de, onun kim olduğunu belirleyen güçlü bir kanıt niteliğindedir. Ancak trafik kaydına rağmen işletenliğin 3.kişi üzerinde bulunmasını engelleyen bir yasa hükmü de yoktur.
Aynı yasanın 3. maddesinde “işleten, araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görünen veya aracın uzun süreli kiralama ariyet veya rehin gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir. Ancak, ilgili tarafından başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve araç üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilirse bu kimse işleten sayılır” şeklinde tanımlanmıştır.
Aynı kanunun 85. maddesinde ise “Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa motorlu aracın bir teşebbüsün ünvanı veya işletme adı altında veya bu teşebbüs tarafından kesilen bilet ile işletilmesi halinde motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar.” hükmüne yer verilmiştir.
Bu yasal düzenlemeler karşısında kazaya karışan araçların meydana getirdikleri zararlardan araç sahiplerinin hukuken sorumlu olacağı ilkesi benimsenmiş ise de, bu araçların sahipleri tarafından herhangi bir sebeple yararlanılmasının bir başka kimseye devir edilmesi halinde (çok kısa bir süre olmaması kaydıyla) artık üzerindeki fiili hakimiyeti kalmaması ve bu sebeple ekonomik yönden de bir yararlanma olanağının kalktığı durumlarda o aracı kaza sırasında fiili hakimiyeti altında bulunduran ve ondan yararlanan kimsenin işleten sıfatıyla meydana gelen zarardan sorumlu tutulması gerekip bunun sonucu olarak da araç malikinin sorumlu tutulmaması gerekecektir.
Gerek doktrinde gerekse Yargıtay’ın uygulamalarında kiracının işleten sıfatının belirlenmesinde kira sözleşmesinin uzun süreli olması, araç üzerinde fiili hakimiyet ve ekonomik yararlanma unsurlarının birlikte bulunması gerekmektedir.
Somut olayda, aracın kayden maliki davalı Zeynel Polat Oto Kiralama İnş. Tur. Paz. San. ve Tic. Ltd. Şti. olup davalı, aracın kaza tarihinden önce ihbar olunanlara uzun süreli kiralanmış olduğunu savunmuş ve buna ilişkin olarak adi yazılı kira sözleşmesi (araç teslim fişi ibaresi içeren) ibraz etmiştir.
Mahkemece bu savunma üzerinde durularak kısa süreli kiralama olduğu değerlendirmesi ile işleten sıfatının ortadan kalkmasına yeterli olmadığı ve davalı şirketin işleten
sıfatıyla tazminattan sorumlu olduğu gerekçe gösterilerek başkaca bir araştırma yapılmaksızın davalının iddiasına itibar edilmemiştir.
Somut olayda, kazaya karışan sürücü … idaresindeki araç davalı Zeynel Polat Oto Kiralama İnş. Tur. Paz. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından 18.10.2012-18.01.2013 tarihli kira sözleşmesi ile 3 aylık davalı …’e kiralanmıştır. Kaza tarihi ise 29.12.2012’dir.
Mahkemece, taraflar arasında tanzim edilen kira sözleşmesi uzun süreli ve 3. kişileri bağlayacak güçte bir kira sözleşmesi olmakla, kira sözleşmesinin ve kira bedelinin Maliye ve Vergi Dairelerine bildirilip bildirilmediği, kira bedellerinin ödenip ödenmediği, gerektiğinde davalı malik ve kiracının ticari defter ve vergi kayıtları üzerinde bilirkişi marifetiyle inceleme yaptırılmak suretiyle kira sözleşmesinin belirtilen bu deliller ile fatura ve cari hesap hareketleri gibi yan delillerle desteklenip desteklenmediği, davalının işletenlik sıfatının devam edip etmediği hususları araştırılıp tartışılarak duraksamaya yer vermeyecek şekilde belirlenmesi ve varılacak uygun sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yeterli araştırma yapılmadan eksik araştırma ile karar verilerek davalı Zeynel Polat Oto Kiralama İnş. Tur. Paz. San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin zarardan sorumlu tutulması doğru görülmemiştir.
2-Somut olayda kaza tespit tutanağında davalı sürücünün KTK’da düzenlenen asli kusurlardan arkadan çarpma kuralını ihlal ettiği belirtilerek davacı sürücüye kusur izafe edilmemiştir. Savcılık aşamasında trafik başkomiseri tarafından düzenlenen 17.01.2012 tarihli kusura yönelik raporda davalı sürücünün KTK’da düzenlenen 47-d, 52-b-c, 84.madde ve KTK yönetmeliği 107.maddelerini ihlal ettiği gerekçesiyle tam kusurlu olduğu, davacı sürücünün kusursuz olduğu belirlenmiştir.
Mahkemece, ATK, İTÜ Karayolları Kürsüsü veya Karayolları Genel Müdürlüğü Fen Heyeti gibi kurumlardan seçilecek uzman bilirkişi kurulundan kusur dağılımına ilişkin, önceki kusur raporlarının, tüm dosyadaki delillerin ve davalının itirazlarının değerlendirildiği, gerekçeli denetime elverişli kusur raporu alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması isabetli görülmemiştir.
3-Bozma neden ve şekline göre davacılar vekilinin manevi tazminat miktarına ilişkin tüm temyiz itirazları ile davalı
… Kiralama İnş. Tur. Paz. San. ve Tic. Ltd. Şti. vekilinin manevi tazminat miktarına ilişkin sair temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik gerek görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda (1) ve (2) nolu bentte açıklanan nedenlerle davalı … Kiralama İnş. Tur. Paz. San ve Tic. Ltd. Şti. vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, (3) nolu bentte açıklanan nedenlerle bozma neden ve şekline göre davacılar vekilinin tüm ve davalı Zeynel Polat Oto Kiralama İnş. Tur. Paz. San. ve Tic. Ltd. Şti. vekilinin sair temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik yer olmadığına ve peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davacılar ve davalı Zeynel Polat Oto Kiralama İnş. Tur. Paz. San. ve Tic. Ltd. Şti.’ne geri verilmesine 12/12/2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.