YARGITAY KARARI
DAİRE : 17. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2015/4426
KARAR NO : 2015/13638
KARAR TARİHİ : 08.12.2015
MAHKEMESİ : …Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki … davasının yapılan yargılaması sonunda kararda yazılı nedenlerden dolayı davanın kabulüne dair verilen hükmün süresi içinde davalılar vekillerince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği düşünüldü:
– KARAR –
Davacı vekili; davacının maliki ve sürücüsü olduğu … plakalı aracı ile kırmızı ışıkta durduğu esnada davalı sürücünün sevk ve idaresindeki … plakalı … ile arkadan çarpıp maddi hasarlı … kazasına sebep olduğunu, davalı sürücünün kazada tam kusurlu olduğunu, aracın değer kaybına uğradığını belirterek, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 1.700,00.-TL’lik değer kaybı ile davacının aracını kullanamamasından doğan 100,00.-TL zararının olay tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini istediklerini bildirmiş, yargılama sırasında davasını ıslah ederek talebini 4.050,00-TL’ye yükseltmiştir.
Davalı … … . A.Ş. vekili; görev itirazında bulunmuş, müvekkilinin … … markası altında uzun süreli … … kiralama faaliyeti ile iştigal etmekte olan bir şirket olduğunu, dolayısıyla huzurdaki davada müvekkilinin hukuken işleten olmadığını, müvekkiline husumet yöneltilemeyeceğini, … plaka sayılı 14/05/2012 başlangıç tarihli uzun süreli … kira sözleşmesi ile dava dışı …’e 36 ay süre ile kiralandığını, aracın 14/05/2012 tarihinde teslim edildiğini, işletenin dava dışı … olduğunu, delil listesinde belirttikleri ticari defterler üzerinde bilirkişi incelemesi yapılarak aracın kiralandığını gösterir kira faturalarının ve ödemelerinin incelenmesini talep ettiklerini, davayı kabul anlamına gelmemekle birlikte … sürücüsünün kusurlu olduğu iddiasını kabul etmediklerini, kusur oranlarının yargılama gerektirdiğini, husumeti kabul anlamına gelmemekle birlikte talep edilen … bedelinin de fahiş olduğunu, kazaya karışan … plaka sayılı aracın, kaza tarihinde sigortalı olduğunu, davacının öncelikle sigorta şirketine başvurması gerektiğini, davanın reddini istediklerini bildirmiştir.
Davalı … vekili, davanın reddini istediklerini bildirmiştir.
Mahkemece, davanın kabulü ile … değer kaybından kaynaklı 2.550,00.-TL, aracı kullanamamaktan kaynaklı 1.500,00.-TL olmak üzere toplam 4.050,00.-TL …ın kaza tarihi olan 16/12/2013 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine karar verilmiş, hüküm davalılar vekillerince temyiz edilmiştir.
1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre davalı …’ın tüm ve davalı … … . A.Ş. vekilinin ise aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.
2-Dava, … kazasından kaynaklanan maddi … istemine ilişkindir.
2918 sayılı KTK hükümlerine göre, … kaydı “işleteni” kesin olarak gösteren bir karine değilse de, onun kim olduğunu belirleyen güçlü bir kanıt niteliğindedir. Ancak, … kaydına rağmen işletenliğin 3. kişi üzerinde bulunmasını engelleyen bir yasa hükmü yoktur. Aynı yasanın 3. maddesinde, “İşleten: … sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alacı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracın uzun süreli kiralama, ariyet veya rehin gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir. Ancak, ilgili tarafından başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve … üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilirse, bu kimse işleten sayılır.” şeklinde tanımlanmıştır. Aynı kanunun 85. maddesinde ise, “Bir…u aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, …u aracın bir teşebbüsün ünvanı veya işletme adı altında veya bu teşebbüs tarafından kesilen bilet ile işletilmesi halinde,…u aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar.” hükmüne yer verilmiştir.
Bu yasal düzenleme karşısında, kazaya karışan …ların meydana getirdikleri zararlardan … sahiplerinin hukuken sorumlu olacağı ilkesi benimsenmiş ise de, … malikleri tarafından herhangi bir sebeple yararlanılması için bir başka kimseye devir edilmesi halinde (kısa bir süre için kiralanmaması kaydıyla) artık üzerindeki fiili hakimiyeti kalmaması ve bu sebeple ekonomik yönden de bir yararlanma olanağının kalktığı durumlarda, o araca kaza sırasında fiili hakimiyeti altında bulunduran ve ondan iktisaden yararlanan kimsenin işleten sıfatıyla meydana gelen zarardan sorumlu tutulması gerekir. Bunun sonucu olarak da, … maliki sorumlu tutulmamalıdır. Gerek doktrinde, gerekse Yargıtay’ın uygulamalarında, kiracının işleten sıfatının belirlenmesinde, kira sözleşmesinin uzun süreli olması, … üzerinde fiili hakimiyet ve ekonomik yararlanma unsurlarının birlikte bulunması gerekmektedir.
Somut olayda, davalı … … . A.Ş. vekili, müvekkilinin rent a car işi yaptığını, müvekkilinin hukuken işleten olmadığını, müvekkiline husumet yöneltilemeyeceğini, … plaka sayılı aracın 14/05/2012 başlangıç tarihli uzun süreli … kiralama sözleşmesi ile dava dışı …’e 36 ay süre ile kiralandığını, aracın bu kişiye 14/05/2012 tarihinde teslim edildiğini savunmuş ve teslim tutanağını,… kiralama sözleşmesini, sürenin uzatımına dair ek protokolü ve temyiz dilekçesi ekinde ise kazaya karışan aracın, dava dışı … tarafından davalı şirkete kaza tarihi olan 16/12/2013 tarihinden sonra, 18/09/2014 tarihinde iade edildiğine dair iade tutanağını dosyaya sunmuş olup, mahkeme tarafından bu konuda bir araştırma yapılmamıştır.
Eksik inceleme ile hüküm kurulamaz.
Bu durumda mahkemece taraflar arasında tanzim edilen kira sözleşmesi olup olmadığı, uzun süreli ve 3.kişileri bağlayacak güçte bir kira sözleşmesinin bulunup bulunmadığı, aracın fiilen teslim edilip edilmediği ekonomik yararlanmanın kime ait olduğu, kira sözleşmesi ve kira bedelinin … ve vergi dairelerine bildirilip bildirilmediği, gerektiğinde işleten ve kiracının …ve kayıtları üzerinde konusunda uzman bir bilirkişi marifetiyle inceleme yaptırılmak suretiyle, kira sözleşmesinin fatura, ruhsat ve cari hesap hareketleri gibi yan delillerle desteklenip desteklenmediği, davalının işletenlik sıfatının devam edip etmediği hususları tartışılarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile hüküm kurulması isabetli görülmemiştir.
SONUÇ:Yukarıda (1) nolu bentte açıklanan nedenlerle davalı … vekilinin tüm ve davalı … … . A.Ş. nin vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine, (2) nolu bentte açıklanan nedenlerle davalı … … . A.Ş. vekilinin temyiz itirazının kabulü ile hükmün davalı … … . A.Ş. lehine BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davalı … … . AŞ’ye geri verilmesine, aşağıda dökümü yazılı 207,88 TL kalan harcın temyiz eden davalı …’dan alınmasına 08/12/2015 gününde oybirliğiyle karar verildi.