YARGITAY KARARI
DAİRE : 16. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2016/16798
KARAR NO : 2020/3158
KARAR TARİHİ : 18.09.2020
MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen hükmün Yargıtay’ca incelenmesi istenilmekle; temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldı, inceleme raporu ve dosyadaki belgeler okundu, GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:
Yargıtay bozma ilamında özetle; “Mahkemece yapılan araştırma ve incelemenin hüküm kurmak için yeterli olmadığı belirtildikten sonra, mahallinde yeniden keşif yapılarak, inşaat ve 3 ziraat mühendisi ile jeodezi ve fotogrametri mühendisinden oluşacak uzman bilirkişi heyeti aracılığı ile hava fotoğrafı incelemesi yapılması suretiyle zilyetlikle iktisap koşullarının davacı taraf yararına oluşup oluşmadığının belirlenmesi” gereğine değinilmiştir. Mahkemece bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonunda davanın kısmen kabulüne, fen bilirkişi raporunda (A), (B), (C), (F) ve (K) harfleri ile gösterilen 21.279.21, 19.578.69, 27.819.63, 2.555,03 ve 6.460,00 metrekare yüzölçümündeki bölümlerin davacı … adına tesciline karar verilmiş; hüküm, davalı …, Karayollar Genel Müdürlüğü ile … vekilleri tarafından temyiz edilmiştir.
Bozma ilamına uyulmakla taraflar yararına usuli kazanılmış hak oluşur. Bu hakkın zedelenmemesi için bozma ilamının gereklerinin tam ve eksiksiz olarak yerine getirilmesi gerekir. Mahkemece, bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonucunda, çekişmeli taşınmaz bölümleri üzerinde davacı yararına zilyetlikle mülk edinme koşullarının gerçekleşmiş olduğu gerekçesi ile yazılı şekilde hüküm verilmiştir. Ne var ki, taraf teşkilinin sağlanması 6100 sayılı HMK’nın 114/1-d maddesi gereğince dava şartlarından olup, yargılamanın her aşamasında re’sen gözetilmesi gerektiği halde (HMK 115/1). Bozma ilamından sonra ve karar tarihinden önce yürürlüğe giren 6360 sayılı Yasa uyarınca … İlçe Belediye Başkanlığı’na da ilgili kamu tüzel kişisi olarak davanın yönetilmesi gerekirken, bu gereğe riayet edilmeksizin yöntemince taraf teşkili sağlanmadan işin esası hakkında karar verilmiş olduğu gibi; Mahkemece, çekişmeli taşınmaz bölümlerinin niteliğinin belirlenmesi hususunda ziraatçı bilirkişi kurulundan alınan rapor, yüzeysel ve yetersiz olup raporda açıklanan hususlar fotoğraflarla uyumsuz, ayrıca jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişi raporunda, 1953 ve 1985 tarihli hava fotoğrafları için “tarımsal faaliyetin bulunduğu” yönündeki teknik değerlendirme de soyut içerikte olup, hüküm kurmak için yeterli bulunmadığından “bozma” gereklerinin de tam olarak yerine getirildiğinden söz edilemez.
Hal böyle olunca; Mahkemece öncelikle, davacıya; yasal hasım haline gelen … Belediye Başkanlığı’na da davasını yöneltmek için süre ve imkan tanınmalı; teşkilinin sağlanması halinde, adı geçen Belediye’nin de savunma ve delilleri sorulmalı; bildirdiği takdirde delilleri toplanmalı, dava tarihinden 15-20-25 yıl öncesi zaman dilimi içerisinde çekilmiş farklı tarihlere ait en az 3 adet stereoskopik hava fotoğrafı ve bu hava fotoğrafları kullanılarak üretilmiş memleket haritaları ile temin edilebilen en eski ve yeni tarihli uydu fotoğrafları temin edilerek dosya arasına konulmalı, dava konusu taşınmaz bölümlerine komşu taşınmazların kadastro tutanak ve dayanakları getirtilip dosya bu şekilde ikmal edildikten sonra; mahallinde, yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen ve davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek yerel bilirkişiler ve taraf tanıkları ile üç kişilik uzman ziraat mühendisi bilirkişi heyeti, jeodezi ve fotogrametri mühendisi ve teknik bilirkişinin katılımıyla yeniden keşif yapılmalı ve yapılacak bu keşifte dinlenilecek yerel bilirkişi ve tanıklardan, taşınmazın öncesinin ne olduğu, kim tarafından, ne zamandan beri ve ne suretle kullanıldığı, devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerden olup olmadığı, imar ve ihyaya konu edilip edilmediği, imar ve ihyaya konu edilmiş ise ihyanın hangi tarihte başlayıp, ne zaman bitirildiği hususlarında maddi olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınmalı, yerel bilirkişi ve tanık sözleri komşu parsel tutanakları ve dayanakları ile denetlenmeli, beyanlar arasındaki çelişkiler gerektiğinde yüzleştirme yapılmak suretiyle giderilmeli; ziraatçı bilirkişi kurulundan, çekişmeli taşınmaz bölümlerinin niteliğiyle ilgili önceki tarihli ziraatçı bilirkişi raporlarını da irdeler mahiyette ve komşu parsellerle karşılaştırmalı biçimde, toprak yapısı, eğimi, bitki deseni ve diğer yönlerden, devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerden olup olmadığını, komşu parsellerden nasıl ayrıldığını, zirai durumunu, üzerinde sürdürülen zilyetlik var ise zilyetliğin şeklini ve süresini, imar ve ihyaya konu edilip edilmediğini, imar ve ihyaya konu edilmiş ise ihyanın hangi tarihte başlayıp, ne zaman bitirildiğini bildiren, her bir taşınmaz bölümünü harflendirmek suretiyle ayrı ayrı değişik yönlerden çekilen fotoğrafları ile desteklenmiş, bilimsel esaslara ve somut verilere dayalı, ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalı; jeodezi ve fotogrametri mühendisinden, belirtilen tarihlerde çekilmiş stereoskopik çift hava fotoğrafları üzerinde stereoskop aletiyle inceleme yaptırılmak sureti ile, çekişme konusu taşınmazların hava fotoğraflarında gösterilmesi istenilmeli ve taşınmazların önceki ve şimdiki niteliğinin, arazinin ekonomik amacına uygun olarak tarım arazisi niteliğiyle kullanılıp kullanılmadığının, imar-ihyaya muhtaç olup olmadığının, imar-ihyaya muhtaç yerlerden ise imar-ihyasına ne zaman başlanıldığının ve hangi tarihte tamamlandığının belirlenmesine çalışılmalı; teknik bilirkişiden, keşif ve uygulamayı denetlemeye elverişli, çekişmeli taşınmaz bölümleri ile komşu taşınmazları bir arada gösterir ayrıntılı rapor ve harita düzenlemesi istenilmeli ve bundan sonra tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmelidir.
Mahkemece bu hususlar göz ardı edilerek yazılı şekilde hüküm kurulması isabetsiz olduğu gibi, kabule göre hükmün 5. bendinde davalı … lehine belirlenen vekalet ücretinin davalıdan alınarak davalı Hazineye verilmesi yönünde hüküm kurulması dahi isabetsiz olup, temyiz itirazları açıklanan nedenlerle yerinde görüldüğünden kabulü ile hükmün BOZULMASINA, peşin yatırılan temyiz karar harcının talep halinde temyiz eden Belediyeye iadesine, yasal koşullar gerçekleştiğinde kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 18.09.2020 gününde oybirliği ile karar verildi.