YARGITAY KARARI
DAİRE : 15. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2012/5568
KARAR NO : 2013/165
KARAR TARİHİ : 17.01.2013

Yukarıda tarih ve numarası yazılı hüküm asli müdahiller Deha, Murat, Mehmet, Nilgün, Suat, Suna, Aysun,Belgin vekilleri ve SS B..G.. Konut Yapı Kooperatifi, SS L.. B..Konut Yapı Kooperatifi, SS S.. K.. Yapı Kooperatifi vekillerince temyiz edilmiş, SS L.. B.. Konut Yapı Kooperatifi ve asli müdahiller Suat, Nilgün, Mehmet, Murat, Deha vekillerince duruşma istenmiş ise de 20.12.2011 tarihinde yapılan duruşmada yeni adreslerin bildirilmesi ve tebliğ masrafı yatırması için 7 günlük süre verilmiş verilen süre içerisinde davacı vekili tebligat için gerekli masrafı karşılamadığı ve adresini de bildirmediğinden dosyanın duruşmasız olarak evrak üzerinden yapılmasına karar verildikten sonra ve temyiz dilekçelerinin süresi içinde verildiği anlaşılmış eksiklik nedeniyle mahalline iade edilen dosya ikmâl edilerek gelmiş olmakla dosyadaki kağıtlar okundu gereği konuşulup düşünüldü:

– K A R A R –
Davalar, tapu iptâli ve tescili; olmadığı takdirde yapılan iş bedeli ile ödemelerin tahsili istemleriyle açılmış; mahkemece, davacı SS B.. G.. Konut Yapı Kooperatifi’nce, davalı SS G.. K..Yapı Kooperatifler Birliği aleyhine açılan tapu iptâl ve tescil davasının pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine, davalı SS S.. Konut Yapı Kooperatifi aleyhine açtığı tapu iptâl tescil davasının reddine, davalı SS S.. Konut Yapı Kooperatifi aleyhine açılan alacak davasının kabulüne ve 52.218.872,36 TL’nin dava tarihi olan 08.01.2007 tarihinden itibaren reeskont faiziyle birlikte bu davalıdan tahsiline; davalı SS G.. Birliğine muhtesat bedeli karşılığı açtığı alacak davasının pasif husumet nedeniyle reddine, yine aynı davacının davalı SS G.. Konut Yapı Kooperatifleri Yapı Birliğine katılım payı adı altında davacı kooperatifçe ve kooperatif üyelerince ödenmiş bulunan alacağa yönelik, davalı SS G.. Konut Yapı Kooperatifleri Birliği aleyhine açtığı alacak davasının pasif husumet nedeniyle reddine; davacı SS L.. B.. Konut Yapı Kooperatifi’nin davası yönünden de; davalı SS S.. K.. Yapı Kooperatifi aleyhine açılan tapu iptâl ve tescil davasının reddine, davalı SS S..K..Yapı Kooperatifi aleyhine açtığı alacak davasının kabulü ile 17.655.262,96 TL alacağın 08.01.2007 tarihinden itibaren reeskont faiziyle birlikte davalı SS S.. Konut Yapı Kooperatifi’nden tahsili ile bu davacıya verilmesine; davalı SS G.. Konut Yapı Kooperatifi Birliğine katılım payı adı altında kooperatif üyelerince ödenmiş bulunan alacak yönünden açılan davanın pasif husumet nedeniyle reddine; birleşen davaların ve asli müdahillerin davalarının reddine karar verilmiş ve verilen karar, davacı kooperatifler ve davalı S.. Kooperatifi vekilleri ve asli müdahiller S..A.. N.. Y.., M.. T.., M.. A.., D.. B.., S.. D.., A.. Y.. ve B.. K.. vekillerince temyiz edilmiştir.
1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre asli müdahillerin tüm, davacı kooperatifler ile davalı S.. Kooperatifi vekillerinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.
2-Davacı SS B.. G.. Konut Yapı Kooperatifi ile davalı SS S..K..Yapı Kooperatifi vekillerinin diğer temyiz itirazlarının incelenmesine gelince;
Davacı SS B.. G.. Konut Yapı Kooperatifi ile davalılardan SS S.. K..Yapı Kooperatifi arasında Beyoğlu 31. Noterliği’nce doğrudan düzenlenen 12.11.1997 tarih ve 58317 yevmiye numaralı Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesi yapılmıştır. SS S..K..Yapı Kooperatifi tarafından SS B.. G.. Konut Yapı Kooperatifi aleyhine Büyükçekmece 2. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde; yanlar arasında arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin geriye etkili sonuç doğurur şekilde feshine ve sözleşme konusu olan 1 numaralı parsele anılan davalı kooperatifin müdahalesinin men’ine karar verilmesi istemiyle dava açılmış ve mahkemece, yanlar arasındaki arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin “geriye etkili sonuç doğurur şekilde” feshine ve anılan davalı kooperatifin sözleşme konusu taşınmaza el atmanın önlenmesine karar verilmiş ve mahkemece verilen 24.05.2005 tarih, 2004/695 Esas ve 2005/340 Karar sayılı bu hüküm, Yargıtay incelemesinden de geçmek suretiyle 20.06.2007 tarihinde kesinleşmiştir.
12.11.1997 tarihli Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesinin tarafı olan SS B.. G.. Konut Yapı Kooperatifi yüklenici; SS S..K.. Yapı Kooperatifi ise arsa sahibidir. Yüklenici tarafından yapılan inşaatın, imar mevzuatına uygun ve dolayısıyla “yasal yapı” niteliğinde olduğu, sözleşmenin taraflarının kabulündedir. Yanlar arasındaki arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi, kesinleşen mahkeme kararıyla “geriye etkili sonuç doğurur” şekilde fesih olunduğuna ve yüklenici kooperatif tarafından yapılan inşaat yasal yapı niteliğinde bulunduğuna göre, arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin feshine ilişkin mahkeme kararının kesinleştiği 20.06.2007 tarihi itibariyle; yapılan işin bedelinin, somut olayda uygulanması gereken 818 Sayılı Borçlar Kanunu’nun 61 ve izleyen maddeleri hükümleri gereğince ve “haksız iktisap” kuralları uyarınca, serbest piyasa fiyatlarıyla uzman bilirkişi kurulu aracılığı ile yapılacak keşif ve yaptırılacak inceleme sonucu belirlenmesi gerekmektedir. Somut olayda ise; mahkemece, hükme dayanak alınan bilirkişi kurulu raporunda yukarıda açıklanan yasal yönteme aykırı olarak, bayındırlık birim fiyatlarına göre iş bedelinin hesaplanması doğru olmamıştır.
Mahkemece yukarıda açıklanan ve Dairemizce düzenli uygulanan “yasal yönteme” göre uzman bilirkişi kurulu oluşturularak, yapılacak inceleme ile yüklenici kooperatifin hakettiği iş bedelinin hesaplanması gereklidir. Ancak, hüküm altına alınan iş bedeli miktarına yönelik yüklenici Kooperatifin temyizi bulunmadığı için, davalı arsa sahibi kooperatifin kazanılmış hakkının bulunduğu da mahkemece gözetilmelidir.
3-Davacılardan SS L..B.. Konut Yapı Kooperatifi ile davalı SS S.. K.. Yapı Kooperatifi’nin arasındaki uyuşmazlık sebebiyle temyiz itirazları da incelendiğinde de:
1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 8. maddesi hükmünde yapı kooperatifi ortaklık sıfatının kazanılması ve kaybedilmesi koşulları açıklanmıştır. Türk Kooperatif Hukuku açısından kooperatiflerde “açık kapı ilkesi” benimsenmiştir. L..B.. Konut Yapı Kooperatifi ile davalı SS S.. K..Yapı Kooperatifi arasında yapılan 12.05.1998 tarihli ve bu sözleşmenin eki ve devamı sayılan 08.10.1999 tarihli sözleşmeler incelendiğinde; davacı L.. Yapı Kooperatifi üyelerinin davalı S..K..Yapı Kooperatifi’ne üye olmalarını sağlayan nitelikte sözleşmeler olmadığı açıklıkla anlaşılmaktadır. Anılan davacı Kooperatif de, davalı S.. Kooperatifi’ne aralarındaki sözleşmeler gereğince ödendiği ileri sürülen bedelin tahsilini istemektedir. Yukarıda açıklandığı üzere; davacı L..Kooperatifi, davalı S..Kooperatifi’ne ödendiğini yasal delillerle kanıtladığı bedelin iadesini isteyebileceği, 818 Sayılı Borçlar Kanunu’nun 61 ve izleyen maddeleri hükümleri ile “haksız iktisap kuralları” gereğidir.
Davalı S.. Kooperatifi, 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu’na tabî bir “Yapı” kooperatifidir. 1163 Sayılı Yasa’nın 55/1. maddesi gereğince, kooperatif yönetim kurulu, kanun ve ana sözleşme hükümleri içinde kooperatif faaliyetlerini yöneten ve onu temsil eden icra organıdır. Buna göre, kooperatifi yönetim kurulu temsil eder. Kooperatifi temsile yetkili yönetim kurulu ve dolayısıyla şahıslar, kooperatif namına onun amacının gerektirdiği bütün hukuki işlemleri yapabilir. 1163 Sayılı Kanun’un 59/1. maddesinde öngörülen bu kurala göre, temsil yetkisi kooperatifin amacı ile sınırlıdır. Aynı Yasanın 4/1. maddesinin 2. bendi gereğince, kooperatifin amacı ve çalışma koşullarının ana sözleşmesinde gösterilmesi; 3/1. maddesi uyarınca da, ana sözleşmesinin kooperatif merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve ilânı zorunludur. O halde, temsile yetkili yönetim organının, dolayısıyla temsile yetkili kişilerin, kooperatifin amacı ve çalışma alanı ile sınırlı işlemleri geçerli olur ve bu hukuki işlemler, kooperatifin tüzel kişiliğini bağlar. Çünkü, kooperatifin amaç ve konu dışında fiil ehliyeti yoktur. Yönetim organının temsil yetkisinin sınırlarını aşarak hukuki işlem yaptığını ve dolayısıyla tüzel kişiliğini bağlayıcı olmadığını kooperatif, her türlü yasal delil ile kanıtlayabilir. Nitekim Yargıtay uygulaması da bu yöndedir (Y.H.G.K.’nın 19.03.2008 gün, 2008/19-267 Esas ve 2008/253 Karar sayılı; Y.15. HD’nin 21.02.2007 tarih, 2006/4471 Esas 2007/1079 Karar sayılı ilâmları).
S.. Kooperatifi yöneticileri hakkında atılı zimmet ve görevi kötüye kullanma suçlarından ötürü açılan kamu davası, Üsküdar 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nin 2008/448 Esas sayısında kayıtlı olup, derdest bulunmaktadır. Davalı S..Kooperatifi’nin yönetim organını oluşturan kişiler hakkında atılı suçlarından ötürü anılan Ağır Ceza mahkemesince, mahkumiyet kararı verilmesi ve bu kararın kesinleşmesi durumunda, bunlar tarafından davacı L.. Kooperatifi’nden aralarındaki sözleşme gereğince, bedel tahsiline ilişkin işlemlerin, davalı kooperatifi bağlayıcı olup olmadığının, yukarıda açıklanan hukuksal nedenlerle mahkemece değerlendirilmesi zorunludur. O halde; sözü edilen ceza davasının sonucunun mahkemece beklenmesi gerekmektedir.
Davalı S..Kooperatifi’nden, davacı L..Kooperatifi’nin ödediği paranın iadesinin gerektiği durumunda ise; mahkemece, “denkleştirici adalet” kuralı gözetilerek talep de aşılmamak suretiyle alacak miktarının belirlenmesi gereklidir. Çünkü haksız iktisabın temeli, “hakkaniyet” ilkesine dayanır. Nedensiz zenginleşmenin asli fonksiyonunu “denkleştirici adalet” oluşturur. İyiniyetli sebepsiz zenginleşmenin iadesinin kapsamı tayin edilirken, iade alacaklısının geçersiz ya da bağlayıcı olmayan sözleşmenin karşı tarafça ifa edilemeyeceğini öğrendiği, bu konuda güvenin sona erdiği an, tespit edilmeli, dava tarihi aşılmamak koşuluyla iadenin talep edilmesi zamanı mahkemece belirlenmelidir (Y.H.G.K. 07.02.2001 tarih 2000/1729 Esas ve 2001/32 Karar sayılı ilâmı).
4-Mahkemece davacıların, davalarında dava değerleri ıslah yoluyla arttırılmış olduğu halde; davası kabul edilen tüm alacağa ıslah tarihi gözetilmeksizin, dava tarihinden itibaren mahkemece temerrüt faizi uygulanması kabul şekli bakımından doğru olmamıştır.
SONUÇ:Yukarıda 1. bentte belirtilen nedenlerle temyiz eden asli müdahillerin tüm; davacı kooperatifler ile davalı S.. kooperatifi vekillerinin sair temyiz itirazlarının reddine; 2. bentte açıklanan sebeplerle kararın davacı SS B.. G.. Kooperatifi ile davalı SS S..Kooperatifleri yararlarına; 3. bentte belirtilen sebeplerle de davacı L.. Kooperatifi ile davalı S..Kooperatifi yararlarına; 4. bentte gösterilen nedenlerle de davalı S..Kooperatifi yararına BOZULMASINA, ödedikleri temyiz peşin harçlarının istek halinde temyiz eden SS B.. G.. Konut Yapı Kooperatifi, SS L.. B.. Konut Yapı Kooperatifi, davalı SS S.. K..Yapı Kooperatifi’ne geri verilmesine, fazla alınan temyiz peşin harcının istek halinde temyiz eden asli müdahiller Belgin, Nilgün, Mehmet, Murat, Deha, Suna, Aysun ve Suat’a geri verilmesine, 17.01.2013 gününde oybirliğiyle karar verildi.