YARGITAY KARARI
DAİRE : 15. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2011/5721
KARAR NO : 2012/5208
KARAR TARİHİ : 09.07.2012

Mahkemesi :Asliye Hukuk Hakimliği

Yukarıda tarih ve numarası yazılı hükmün duruşmalı olarak temyizen tetkiki davacı vekili tarafından istenmiş ise de davetiye masrafı bulunmadığından duruşma isteğinin reddiyle incelemenin evrak üzerinde yapılmasına karar verildikten sonra temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla dosyadaki kağıtlar okundu gereği konuşulup düşünüldü:

– K A R A R –

2004/217 esas sayılı ilk davada davalı şirketçe projesindeki kotlara inilmeden, fen ve sanat kurallarına uyulmadan inşaa olunan Adıyaman ili Sincik ilçesi Çamdere köprüsünün geçici kabulün yapılmasından sonra 2002 yılı ocak ayı içerisinde çöktüğü ileri sürülerek Sincik Asliye Hukuk Mahkemesinin 2002/1 D.iş sayılı dosyasında 2002 yılı bayındırlık birim fiyatlarıyla 164.925,92 TL olarak belirlenen yeniden yapım bedelinin davalı yüklenici şirketten; 2006/182 esaslı ikinci davada İTÜ öğretim üyelerinden alınan 04.07.2005 tarihli bilirkişi kurulu raporuna göre kontrolluk teşkilatının %20 oranında kusurlu olduğu ileri sürülerek bu orana karşılık gelen 32.985,18 TL tazminatın kontrol müh. … ile kontrol yardımcısı …’den; 2006/183 esaslı üçüncü davada ise aynı rapora göre proje sorumlusu inş. müh. …’in %20 oranında kusurlu olduğu ileri sürülerek bu orana karşılık gelen 32.985,18 TL tazminatın da adı geçen davalıdan tahsili istenmiş, mahkemece her üç davanın reddine dair verilen karar davacı … vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dosya kapsamından geçici kabulü 27.10.1999 tarihinde yapılan köprünün Ocak 2002’de kısmen çökerek kullanılamaz hale geldiği anlaşılmaktadır.
Çökme olayından sonra müfettişlikçe inceleme ve soruşturma başlatılarak inş. müh. F… ve jeoloji müh. Arif Hikmet Top’ dan oluşan kuruldan 13.02.2002 tarihli teknik rapor alınmıştır. Raporda; köprünün yer seçiminin ve köprü tipinin dere yatağına uygun olmadığı, köprü projesinin Adıyaman Köy Hizmetleri İl Müdürlüğü’nce temel sondaj raporu

dikkate alınmadan hazırlandığı, bu nedenle Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünce onaylanmayıp iade edildiği, proje tasdik edilmediği halde Adıyaman …’nce ihaleye çıkılıp inşaata başlandığı, yüklenici şirketçe köprü ayak temellerinin yüzeysel yapıldığı, projedeki temel kotlarına inilmediği, fen ve sanat kaidelerine uyulmadığı, çöken kısımların ıslahı mümkün olmadığından yıkılıp yeniden yapılması gerektiği bildirilmiştir.
Davacı … İdaresi tarafından davalı yüklenici şirket aleyhine 19.03.2002 tarihinde Sincik Asliye Hukuk Mahkemesinin 2002/1 D. iş sayılı dosyası ile tespit yaptırılmış; jeoloji müh. Veysel Sırdaş tarafından düzenlenen 29.03.2002 tarihli raporda yeterli temel sondajı yapılmadığı; inşaat mühendisleri Mehmet Gaffar Kingir, Bedir Gürsoy ve Cengiz Yalçın’dan oluşan bilirkişi kurulunca düzenlenen 05.04.2002 tarihli raporda temel sondajının yeterince yapılmadığı, temelin gerektiği gibi boyutlandırılmadığı, temel tipinin yanlış seçildiği, temel inşa edilirken temel çukurundaki su gerektiği gibi tahliye edilmediğinden betonun özelliğini ve mukavemetini kaybettiği, hali hazırda köprünün kullanılamaz durumda olup ıslahının mümkün olmadığı, onarım maliyeti yeniden yapım maliyetini geçeceğinden tamamen yıkılıp yeniden yapılmasının uygun olacağı, 02.05.2002 tarihli ek raporda da köprünün yeniden yapım maliyetinin 2002 yılı bayındırlık birim fiyatlarıyla 164.925,92 TL olduğu bildirilmiştir.
Yüklenici şirket hakkındaki dava tespit bilirkişi raporu dayanak alınarak açılmıştır.
Yüklenici şirket yetkilisi hakkında nitelikli dolandırıcılık suçundan Adıyaman Ağır Ceza Mahkemesinin 2002/85 esas sayılı dosyası ile kamu davası açılmış, mahkemenin 22.05.2003 tarih 2002/85 E.-2003/164 K. sayılı ilamında köprü yeri tayini, sondaj ve zemin etüdü, zemin emniyet gerilmesinin tespiti işlemlerinin Köy Hizmetleri elemanlarınca yapıldığı, sanığa atfedilecek bir kusurun bulunmadığı, suçun maddi ve manevi unsurlarının oluşmadığı belirtilerek sanığın beraatına karar verilmiş ve karar temyiz edilmeksizin 30.05.2003 tarihinde kesinleşmiştir.
İçlerinde birleşen davaların davalıları …, … ve …’in de yer aldığı 9 idare elemanı hakkında ise görevi ihmal ve görevi kötüye kullanma suçlarından Adıyaman 1. Asliye Ceza Mahkemesinin 2003/282 esas sayılı dosyası ile kamu davası açılmış, mahkemenin 18.01.2008 tarih 2003/282 E.-2008/7 K. sayılı ilamında uzatılmış dava zamanaşımı sürelerinin dolduğu belirtilerek sanıklar hakkındaki davanın ayrı ayrı ortadan kaldırılmasına karar verilmiş, karar temyiz edilmeksizin 03.04.2008 tarihinde kesinleşmiştir.
Mahkemece mahallinde keşif yapılarak jeoloji yüksek mühendisi bilirkişiden 02.06.2004 günlü, inşaat mühendisi bilirkişiden 03.06.2004 günlü, son olarak da İTÜ öğretim üyelerinden oluşan üç kişilik bilirkişi kurulundan 04.07.2005 günlü raporlar alınmıştır.
İTÜ öğretim üyelerince düzenlenen 04.07.2005 tarihli bilirkişi kurulu raporunda; müfettiş raporu, tespit bilirkişi raporu, ceza dosyaları, fotoğraflar ve mahkemece alınan önceki raporlar incelenip değerlendirilmiş, neticede köprünün mevcut hali ile kullanılmasının
ve onarılmasının mümkün olmadığı, tamamen yıkılarak yeniden yapılması gerektiği, yeniden yapım bedelinin 2002 yılı birim fiyatlarıyla 164.925,92 TL olduğu, hasarın meydana gelmesinde zemin etüdünü tam ve eksiksiz yapmayan, zemin emniyet gerilmesini belirlemeyen Köy Hizmetleri İl Müdürlüğü elemanlarının %10; köprü projesini mevcut zemin koşullarına göre düzenlemeyen ve tadil etmeyen proje sorumlularının %10; köprü ayaklarının olması gereken derinliğe oturup oturmadığını denetlemeyen ve sığ derinlikte yapılmasına müdahale etmeyen kontrol merciinin %20; yapım esnasında ayaklarından birisi yıkılmış olmasına rağmen projeyi aynen uygulayan, yıkımı ve aksaklıkları idareye bildirip gerekli önlemleri almayan, projede değişiklik yapılması yoluna gitmeyen yüklenici şirketin de Köprü ve Sanat Yapıları Özel Şartnamesindeki hükümler dikkate alınarak %60 oranlarında kusurlu olduğu bildirilmiştir.
Çöken köprüden dolayı davacı … İdaresinin 2002 yılı fiyatlarıyla 164.925,92 TL zarara uğradığı birbirini teyit eden bilirkişi kurulu raporları ile kanıtlanmıştır. İTÜ öğretim üyelerinden alınan 04.07.2005 tarihli rapora göre yüklenici şirket %60 oranında kusurlu olup, kusuruna 98.955,55 TL isabet etmektedir. Mahkemece 2004/217 esas sayılı ilk davada davanın kısmen kabulüne, 98.955,55 TL tazminatın davalı şirketten tahsiline karar verilmesi gerekirken, kusur ve sorumluluk açısından bağlayıcı olmayan ceza mahkemesi kararına atıf yapılarak köprü inşaatında ihale şartnamesine uygun malzeme kullanıldığı, zararın davalı şirketin kusurundan kaynaklanmadığı, davalı şirketin davacı idarece verilen projeyi uygulamakla sorumlu olup eylemi ile zararlı sonuç arasında uygun illiyet bağının bulunmadığı şeklindeki dosya kapsamına uygun düşmeyen gerekçelerle davanın reddi doğru olmamıştır.
İdare elemanları hakkında açılan davalara gelince:
İdare elemanlarının sorumluluğu yasa ve yönetmeliklerden kaynaklanmakta olup kusura dayalı bir sorumluluktur. Sorumlulukla ilgili olarak Borçlar Kanunu 41 ve devamı maddelerindeki genel hükümler yanında, 1050 sayılı Genel Muhasebe Kanununda (md.20/E), 2886 sayılı Devlet İhale Kanununda (md.86 ve 87), 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununda (md.28 ve 31), Emanet İşleri Yönetmeliğinde (md.6), Bayındırlık İşleri Kontrol Yönetmeliğinde çeşitli özel düzenlemeler mevcuttur. İTÜ öğretim üyelerinden alınan 04.07.2005 tarihli raporda davacı idareye toplam %40 oranında kusur verilmişse de bu kusurun ne miktarının davalı … elemanlarının ihmal ve kusurundan kaynaklandığı adı geçen davalıların sözleşme konusu işteki ünvan ve sıfatları, görev süreleri, yaptıkları işler ve imzaladıkları belgeler değerlendirilmek suretiyle belirlenmemiştir. Rapordaki kusur oranı belirlemesi dava dışı idare elemanlarını da kapsayacak şekilde genel bir belirleme olduğundan davalı … elemanları yönünden hüküm tesisi için yetersizdir. O halde mahkemece sözleşme konusu işle ilgili tüm ihale evrakları getirtilerek hangi davalının hangi tarihler arasında hangi ünvan ve sıfatla çalıştığı, hangi işleri yaptığı ve hangi evrakları imzaladığı, idarenin zarara uğramasında bir kusur ve ihmalinin bulunup bulunmadığı, varsa

kusur oranının ve sorumlu olduğu miktarın ne olduğu bilirkişi kurulundan alınacak ek raporla saptanmalı ve sonucuna göre birleşen davalar karara bağlanmalıdır. Mahkemece bir yandan davalı … elemanlarının proje hazırlanmasında ve zemin etüdü yapılmasında kusurlu olduğundan, diğer yandan davalılara atfedilecek bir kusurun bulunmadığından söz edilerek çelişkiye düşülmesi ve yazılı şekilde davanın reddine karar verilmesi doğru olmamış, kararın bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle kararın temyiz eden davacı … yararına BOZULMASINA, fazla alınan temyiz peşin harcının istek halinde temyiz eden davacıya geri verilmesine, 09.07.2012 gününde oybirliğiyle karar verildi.