YARGITAY KARARI
DAİRE : 15. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2006/2623
KARAR NO : 2007/7115
KARAR TARİHİ : 12.11.2007

Mahkemesi :Asliye Hukuk Hakimliği

Yukarıda tarih ve numarası yazılı hükmün duruşmalı olarak temyizen tetkiki davacı vekili tarafından istenmiş olmakla duruşma için tayin edilen günde davacı vekili avukat … ile davalı … vekili avukat … ve davalı … Üniversite Rektörlüğü vekili avukat … gelmedi. Temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşıldıktan ve hazır bulunan taraflar avukatları dinlendikten sonra vaktin darlığından ötürü işin incelenerek karara bağlanması başka güne bırakılmıştı.Bu kere dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği konuşulup düşünüldü
K A R A R

Taraflar arasındaki uyuşmazlık BK.nun 355. vd. maddelerinde düzenlenen eser sözleşmesinden kaynaklanmıştır.
Davacı yüklenici davada; 2000 yılında harcanamayan ödeneğin 2001 yılına aktarılmasına ve süre uzatımı verilmesine dair komisyon kararlarının teftiş raporu doğrultusunda iptal edilerek 2001 uygulama yılı için ödenen fiyat farklarından dolayı 101.816.650.000 TL fazla ödeme çıkarıldığını ve 13.04.2004 tarihli yazı ile bu bedelin iade edilmesinin istendiğini, iddia edildiği gibi verilen süre uzatımı ve ödenek aktarımı kararlarında bir usulsüzlük, sözleşme ve eklerine aykırılık bulunmadığını ileri sürerek fiyat farklarından dolayı sözü edilen yazıda belirtilen miktarda borçlu bulunmadığının tespitine karar verilmesini istemiştir.
Davalı üniversite cevabında; sözleşmede 2000 yılı için öngörülen ödeneğin mevcut olduğunu, sözleşmede kararlaştırılan sürenin zemin etüdü ve proje yapımını da kapsamakta olup bu nedenlerle süre uzatımı ve ödenek aktarımı yapılamayacağını savunarak davanın reddini istemiştir.
Davalı bakanlık da cevabında; akdi ilişkide taraf olmadığından bakanlığa husumet yöneltilemeyeceğini ve denetim raporuna göre yapılan uygulamanın yerinde olduğunu savunmuştur.
Mahkemece, alınan bilirkişi kurulu raporundaki görüşler aynen benimsenerek bakanlık hakkındaki davanın husumet yokluğundan, rektörlük hakkındaki davanın da sübut bulmadığından reddine karar verilmiş, hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre davacının davalı Bakanlığa yönelik temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.
2-Davacının sair temyiz itirazlarına gelince; Yanlar arasında Dumlupınar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi II. Kısım İnşaatının Yapımı konusunda 19.07.2000 tarihli sözleşme imzalanmıştır. Sözleşmenin 10/A maddesinde 2000 yılı ödeneği 274.460.000.000 TL olarak belirlenmiştir. 03.08.2000 tarihinde yer teslimi yapılarak yüklenici işe başlatılmıştır. Sözleşme eki Proje Düzenleme Hizmetleri Özel Şartnamesinin I. maddesine göre mimari avan projeler davalı üniversite tarafından verilecek, II. maddesine göre de mimari uygulama projesi ve detaylar ile diğer projeler davacı yüklenici tarafından hazırlanacaktır. Davalı üniversite avan projeleri davacı yükleniciye teslim etmiş, ancak bu projelerin önceki deprem yönetmeliğine göre hazırlanan ve I. Kısım inşaatlarda uygulanan projeler olup II. Kısım inşaatlarda kullanılamayacağını belirterek 1998 yılında yürürlüğe giren yeni deprem yönetmeliğine göre zemin etüdlerinin daha hassas şekilde yeniden yapılmasını ve sonuçlarına göre projelerin revize edilmesini istemiştir. Bu talep üzerine davacı yüklenici istenen zemin etüdlerini dava dışı Şi-Ba Mühendislik firmasına yaptırarak 13.07.2001 tarihli dilekçeyle davalı üniversiteye teslim etmiştir. Davalı üniversite 30.07.2001 tarihli yazısıyla, ancak kamu kuruluşları yada üniversitelerce yapılan zemin etüd raporlarının kabul edilebileceğini belirterek zemin etüd raporunun belirtilen kurumlara hazırlatılmasını istemiş ise de daha sonra bu talebinden vazgeçmiş, teslim alınan zemin etüd raporunun diğer fakülte inşaatının zemin etüd raporu ile benzerlik arzettiği ve idare lehine olduğu belirtilerek kabul edilmiştir. Davacı yüklenici, üniversitece kabul edilen zemin etüd raporu sonuçlarına göre proje değişikliklerini tamamlayarak sözleşme kapsamındaki imalatların yapımına ancak 2000 yılından sonra başlayabilmiştir. 2000 yılında sözleşme konusuna giren hiçbir imalat yapılmamıştır. Bu dönemde davalı üniversitece davacı yükleniciye sözleşme dışı işler yaptırılmış ve bu suretle 2000 yılı ödeneğinin 58.805.000.000 liralık kısmı harcanmıştır. Davalı üniversite 30.09.2003 tarih ve 2001/7 (revize) nolu kararıyla “projelerdeki gecikmenin işin zamanında bitirilmesini etkilediğini ve bu durumun idarenin sebebiyet verdiği hallerden olduğunu” kabul ederek yer tesliminin yapıldığı 03.08.2000 tarihi ile 31.12.2000 tarihi arasındaki 119 günlük süreyi süre uzatımı olarak vermiş ve 30.11.2003 olan iş bitim tarihini 29.03.2004 olarak belirlemiş, 2000 yılı ödeneğini de 58.805.043.212 TL olarak belirleyip fazlasını 2001 yılına aktarmıştır. Davalı üniversite teftiş raporu nedeniyle süre uzatımı verilmesi ve ödenek aktarılmasına dair kararından bilahare vazgeçmiş ve 2001 uygulama yılı için ödenen fiyat farklarının yersiz olduğunu belirterek iade edilmesini istemiştir. Yanlar arasındaki sözleşme deprem yönetmeliğinden sonra imzalanmıştır. Davalı üniversitece davacı yükleniciye teslim edilen avan projeler eski (1975) deprem yönetmeliğine
göre hazırlanan ve I. Kısım inşaatlarda kullanılan avan projelerdir. Bu projelere göre dava konusu II. Kısım inşaatın yapılması mümkün olmadığından davalının avan proje teslimine dair sözleşmedeki yükümlülüğünü yerine getirdiği söylenemez. Bu nedenle davalı üniversite yeni (1988) deprem yönetmeliğine göre daha hassas zemin etüdü yapılmasını ve sonuçlarına göre projelerin revize edilmesini davacı yükleniciden talep etmiş, davacı yüklenici de idarenin isteği doğrultusunda gerekli zemin etüdlerini yaptırarak sonuçlarına göre yeni proje tanzim etmiştir. Gerçekleştirilen zemin etüdlerinin ve yeni proje tanziminin ek süreye ihtiyaç göstereceği ortadadır. İdarenin isteği ile gerçekleştirilen zemin etüdü ve proje çalışmaları nedeniyle 2000 yılı ödeneğinin harcanamamış olmasında yükleniciye bir kusur atfedilmesi mümkün değildir. Bu nedenle davacı yükleniciye, gerekli olan süre verilmeli ve ödenek de aktarılmalıdır. Bu durumda mahkemece; yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulundan rapor alınarak zemin etüdü ve proje tanzimi için gerekli süre ve aktarılacak ödenek miktarının belirlenmesi, belirlenen miktarda süre uzatımı ve ödenek aktarımı yapılarak buna göre 2000 yılında harcanamayan ödenekler nedeniyle 2001 uygulama yılında fazla ödenmiş fiyat farkı bulunup bulunmadığının saptanması, varsa fazla ödenen fiyat farkı alacağı miktarınca açılan menfi tespit davasının reddedilmesi, yoksa davanın kabul edilmesi gerekirken bu hususlar üzerinde durulmadan yazılı şekilde davanın reddi doğru olmamış, kararın bozulması gerekmiştir.
SONUÇ : Yukarıda 1.bentte yazılı nedenlerle davacının sair temyiz itirazlarının reddine, 2.bent uyarınca hükmün davacı yararına BOZULMASINA, 500,00 YTL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı Bakanlığa, 500,00 YTL vekalet ücretinin de davalı üniversiteden alınarak davacıya verilmesine, aşağıda yazılı bakiye 0,90 YTL temyiz ilam harcının temyiz eden davacıdan alınmasına, 1.bentte oybirliğiyle, 2.bentte …’ün karşı oyları ile 12.11.2007 gününde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY YAZISI

Davacı, 19.07.2000 tarihli sözleşmeyle Mühendislik Fakültesi II. kısım inşaatının yapımını yükümlenmiş, 04.08.2000 tarihinde yer teslimi yapılmıştır. Sözleşmenin 2. maddesinde yapım işine ait projeler ekler arasındadır. Yine sözleşme eki Özel İdare Şartnamenin 19. maddesinde, projelerin idare tarafından verilmesi halinde, yüklenici 30 gün zarfında yazı ile noksanları ve detaylarını isteyeceği, tavsiye edeceği herhangi bir değişikliği bildiriceği, proje detaylarındaki farklılıkları yazılı olarak soracağı, bu hususları yerine getirmediği takdirde doğacak aksamalar nedeni ile süre uzatımı veya başka bir hak talebinde bulunamayacağı hükmüne yer verilmiştir. Üniversitece istenen ilave ve tadilatları bilabedel yapacak, projeler Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın ilgili şartnamelerine ve Türk standartlarına uygun hazırlanıp, teslim edilecektir. Sözleşmenin eki olan Proje Hizmetleri Özel Şartnamesinde de tüm detay ve değişikliklerin yanında deprem tahkikleri ve temel projelerinin de müteahhit tarafından yapılacağı belirtilmiştir. Hükme dayanak bilirkişiler raporunda, 1975 ve 1998 yıllarında yürürlüğe giren deprem yönetmeliklerinde, zemin etüdünün yapılmasının şart koşulduğu, 1998 deprem yönetmeliğinde, zemin etüdünün daha hassas yapılmasının sözkonusu olmadığı, bir yapının projesine başlanılmadan önce, yapının yapılacağı parselde zemin etüdü yapılarak, zemin emniyet gerilmesi, zemin yatak katsayısı gibi zemin parametreleri ve zemininin depremsellik özelliklerinin saptanacağı, zemin durumuna göre en uygun temel sisteminin belirleneceği ve projelendirmede, statik-betonarme hesaplarda, zeminin özellikleri saptanarak temel tipinin belirlenmesi, temellerin boyutlandırılması, deprem hesaplarının yapılmasının gerekli olduğu açıklanmıştır.
Davacı yüklenici, sözleşme ve eklerini projeleri, inşaat yapılacak zemini inceleyerek teklifini hazırlamıştır. Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulan davacı … İnşaat Taah.Tic.Ltd.Şti.ne ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmek zorundadır (TTK. 20. madde). Sözleşme tarihinde deprem yönetmelikleri yürürlüktedir. Üniversitece verilen projeler deprem yönetmeliğine ve zemine uygun olmasa bile davacı bunlarla ilgili tüm işlemleri yapmayı yükümlenerek teklifini vermiştir. Zemin etüdü zorunluluğunun sonradan ortaya çıktığından mücbir sebep varlığı da kanıtlanmış değildir. Üniversitenin ödenek aktarımı yapmak zorunluluğu yoktur. Yüklenici, Üniversitece istenmiş olsa dahi sözleşme dışı işler yapmaya zorlanamaz. Bu işlerin yapılmış olması da yükleniciyi sözleşmeye uygun edimlerini yerine getirmek sorumluluğunu ortadan kaldırmayacağından 2000 yılı ödeneğini sözleşme koşullarında ifa etmekle yükümlüdür.
Açıklanan tüm bu nedenlerle usul ve yasaya uygun mahkeme kararının onanması gerektiğinden çoğunluğun 2. bentte yazılı bozma gerekçesine katılmıyorum.