YARGITAY KARARI
DAİRE : 14. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2016/9751
KARAR NO : 2019/4057
KARAR TARİHİ : 07.05.2019

MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 07.07.2008 gününde verilen dilekçe ile tapu iptali ve tescil ikinci kademede tazminat talebi üzerine Yargıtay 1. Hukuk Dairesinin 24.01.2013 tarihli, 2012/12644 Esas – 2013/722 Karar sayılı bozma ilamına uyularak yapılan duruşma sonunda; davanın reddine dair verilen 22.10.2015 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davacı Hazine vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:
K A R A R
Dava, kadastral mülkiyet durumunun ihyasına yönelik tapu iptali ve tescil isteğine ilişkindir.
Davacı vekili, devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan çekişme konusu 1006 m2’lik bölümün imar uygulaması sırasında kamu alanında kullanılmak üzere terkin edildiğini, daha sonra Hazine adına sicil kaydı oluşturulmadan 5592 ada 10 parsel numarası ile ihdasen … Büyükşehir Belediyesi adına tescil edilerek imar uygulamasına tabi tutulduğunu, dayanak imar uygulamalarının idari yargı yerinde iptal edildiğini ileri sürerek, 1006 m2’lik bölümün tapusunun iptali ile Hazine adına tesciliyle tapu kayıtlarının eski hale iadesinin sağlanmasını istemiştir.
Mahkemece, … Belediyesi hakkında karar verilmesine yer olmadığına, diğer davalılar yönünden açılan davanın reddine dair verilen ilk karar, Yargıtay 1. Hukuk Dairesinin 07.04.2011 tarihli, 2011/1299 Esas – 4001 Karar sayılı bozma ilamı ile infaza elverişli hüküm kurulmadığı gerekçesiyle bozulmuştur.
Mahkemece, bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonucunda … Belediyesi hakkında karar verilmesine yer olmadığına, diğer davalılar yönünden açılan davanın reddine dair verilen ilk karar, Yargıtay 1. Hukuk Dairesinin 24.01.2013 tarihli, 2012/12644 Esas – 2013/722 Karar sayılı bozma ilamı ile dava konusu taşınmazın 775 sayılı Yasa’nın 3/2. maddesi uyarınca belediyeye devri gereken yerlerden olup olmadığı hususunda araştırma ve inceleme yapılması gerektiği gerekçesiyle bozulmuştur.
Mahkemece bozma ilamına uyularak yeniden yapılan yargılama sonunda dava konusu taşınmazda mevcut tapu kayıtları ve imar durumuna göre davacının talebi doğrultusunda bir işlem yapılması halinde verilecek kararın uygulanması işleminin infaz kabiliyetinin olmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Hükmü, davacı Hazine vekili temyiz etmiştir.
Tapu sicilinin tutulması prensiplerinden biri tescil, diğeri sicilin aleniliği (güvenilirliği), bir diğeri Hazinenin kusursuz sorumluluğu, sonuncusu ise geçerli bir hukuki sebebinin bulunması, yani kaydın illetten mücerret olmamasıdır. İmar parselinin dayanağı olan idari işlemin iptal edilmesi ile sicilin dayanaksız kalacağı ve TMK’nın 1025. maddesi hükmü uyarınca yolsuz tescil durumuna düşeceği; bu durumda; dayanaksız kalan tapu kaydının iptal edilerek kadastral parselin geometrik ve hukuki durumunun ihyasına karar verilmesi gerekeceği tartışmasızdır.
Öte yandan; çekişmeli taşınmazın Belediye sınırları içerisinde ve kadastro sırasında tespit dışı bırakılan yer olduğunun belirlenmesi halinde, 1966 yılında yürürlüğe giren 775 sayılı Kanunun 3/2 maddesinde öngörülen belediyeye devri gerekli taşınmazlardan olup olmadığının açıklığa kavuşturulması gerekeceği kuşkusuzdur. Şayet kanun gereğince belediyeye devri gereken yerlerden olduğu tespit edilirse, Hazinenin taşınmazda mülkiyetten kaynaklanan bir hakkının bulunmadığı gözetilerek Hazinenin davasının reddine karar verilmesi, diğer taraftan; 775 sayılı Kanunun 3. maddesi her ne kadar 19.07.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4916 sayılı Kanun ile ilga edilmiş ise de, bu tarihten önce doğmuş olan haklara etkili olmayacağı, bir başka ifadeyle kazanılmış hakkın korunması gerektiği açıktır. Ayrıca kapanmış yollar bakımından da 3194 sayılı Kanunun 17. maddesi hükmü uyarınca belediye adına tescilin öngörüldüğü ve 2644 sayılı Tapu Kanununun 21. maddesi hükmünün de kapanmış yolların içinde bulunduğu tüzel kişi adına tescili gerektiğini düzenlediği gözden uzak tutulmamalıdır.
Ancak, anılan bu hususlar bozma ilamında belirtilmesine ve mahkemece bozma ilamına uyulmasına rağmen bozma gereklerinin tamamen yerine getirildiği söylenemez. Bilindiği üzere, bozma kararına uyulmuş olmakla bozma kararı lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hakkın doğacağı ve buna göre bozma kararında belirtildiği şekilde araştırma ve inceleme yapılması gerekeceği kuşkusuzdur.
Somut olaya gelince; …. Belediyesi tarafından yapılan 37 no’lu imar düzenlemesi ile sonrasında … Büyükşehir Belediyesi’nin yaptığı şuyulandırma işlemlerinin idari yargı yerinde iptal edildiği bilinmekte olup, bozmadan sonra alınan bilirkişi raporunda çekişme konusu taşınmazın imar uygulamalarından önceki vasfı (… Belediyesinin imar düzenlemesinden önceki niteliği ile anılan şuyulandırma işlemi sonucu akıbeti, … Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan imar uygulaması sırasındaki niteliği) ve Hazine ile ilgisinin bulunup bulunmadığı kuşkuya yer bırakmayacak şekilde saptanmamıştır. Mahkemece, bozma ilamına uyulduktan sonra yapılan yargılamada bozma ilamı gerekleri doğrultusunda hazırlattırılan 13.02.2015 tarihli fen bilirkişi heyet raporunda dava konusu yerin krokide A harfi ile gösterildiği belirtilerek ilk yapılan 37 no’lu imar uygulaması sırasında ihdas edilip tescil edilmiş olsa idi imar uygulaması tescil tarihi 13.01.1999 olduğundan 03.07.2003 tarihinde 775 sayılı Yasanın 3. maddesi iptal edildiğinden taşınmazın belediyeye devri gereken yerlerden olduğu kanaatinin oluşacağı; dava konusu yerin ilk yapılan 37 no’lu imar uygulaması sırasında ihdas edilip tescil edilmediği için ve 03.07.2003 tarihinde 775 sayılı Yasanın 3. maddesi de iptal edildiğinden belediyeye devri gereken yerlerden olmadığı kanaatinin oluşacağı şeklinde görüş bildirilmiştir. Ne var ki sırf dava konusu taşınmazın tescil tarihi ve Kanunun yürürlükte bulunduğu tarih kriter olarak belirtilmekle yetinilerek dava konusu alanın hangi tarih itibarıyla belediye sınırları içerisine alındığı, 775 sayılı Yasanın yürürlük tarihinde dava konusu alanın belediye sınırları içerisinde olup olmadığı araştırılmaksızın yapılan değerlendirme doğru değildir. Bu nedenlerle mahkemece, 775 sayılı Yasanın mülga 3. maddesi koşullarının gerçekleşip gerçekleşmediği bakımından yapılan araştırma yeterli değildir.
O halde; dava konusu alanın hangi tarihte belediye veya mücavir saha içerisine alındığının belirlenmesi, dava konusu alana ilişkin kadastral pafta ile ilk ve ikinci imar uygulamasıyla konumlarını gösterir imar krokileri getirtilerek şuyulandırma işlemleri öncesi ve sonrası niteliklerinin (ilk uygulama ve ikinci uygulama öncesi ve sonrası nitelikleri, nereden ihdas ile oluşturulduğu, vs) şüpheye yer bırakmayacak şekilde belirlenmesi, 775 sayılı Yasanın mülga 3. maddesinin koşullarının gerçekleşip gerçekleşmediğinin, başka bir ifadeyle dava konusu taşınmazın belediyeye devri gereken yerlerden olup olmadığının net bir şekilde saptanması, ondan sonra toplanan ve toplanacak olan deliller birlikte değerlendirilmek suretiyle bir karar verilmesi gerekirken hükmüne uyulan bozma ilamının gerekleri yerine getirilmeden, noksan soruşturmayla yetinilerek verilecek kararın infaz kabiliyetinin olmadığı gerekçesiyle yazılı olduğu üzere davanın reddine dair hüküm kurulması doğru görülmemiş, hükmün bu nedenlerle bozulmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davacı Hazine vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
07.05.2019 tarihinde oybirliği ile karar verildi.