YARGITAY KARARI
DAİRE : 14. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2010/3401
KARAR NO : 2010/4217
KARAR TARİHİ : 12.04.2010
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
Davacı vekili tarafından, davalı aleyhine 12.06.2006 gününde verilen dilekçe ile sözleşmenin feshi, dava konusu mermer sahasına iadesi ve tazminat istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kısmen kabulüne dair verilen 30.09.2009 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davacı vekili ile davalı vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra davacının duruşma isteminin değer yönünden reddine karar verilerek dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:
K A R A R
Dava, hasılat kira sözleşmesinin feshi, maden arama sahasına davalının müdahalesinin giderilmesi ve tazminat istemlerine ilişkindir.
Davalı sözleşmedeki edimlerini yerine getirdiğini, işin yeterli ve kaliteli mermerin sahada bulunmaması sebebiyle üretime dönüşmediğini davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece dava kısmen kabul edilerek 17.2.2005 günlü sözleşmenin feshine, arama sahasına davalının müdahalesinin men’ine, davacının tazminat isteminin reddine karar verilmiştir.
Hükmü taraflar temyiz etmiştir.
1-Taraflar arasındaki akit 17.2.2005 tarihli sözleşme ile kurulmuştur. Bu sözleşme niteliği itibariyle hasılat kira sözleşmelerinin bir türüdür. Sözleşmenin konusu davacıya ait AR: … numaralı arama ruhsatlı mermer sahasına ilişkindir. Sözleşmede davacının sahayı davalıya devredeceği, davalının da bu sahayı işletmeye açacağı kabul edilmiştir.
Maden Hukukunda arama ruhsatı: belirli bir alanda maden arama faaliyetinde bulunabilmesi için bir kimseye verilen yetki belgesini ifade eder. Bu belge ile yetkilendirilen kişi belirli bir alanda ilerde işletme faaliyetinde bulunmak üzere arama çalışmaları yapma yetkisini kazanır. İşletme ruhsatı ise, işletme faaliyetlerinin yürütülebilmesi için verilen yetki belgesidir. Bir madenin işletmeye alınabilmesi için arama ruhsatından sonra o yer için işletme ruhsatı verilmesi gerekir. Bu ruhsatların verileceği kurum ise … Bakanlığı Maden İşleri Genel Müdürlüğüdür.
Taraflar arasındaki sözleşmenin 5.maddesinde zikredilen rödevans payına mahsuben 7500 TL’nin ödendiği çekişme konusu değildir. Aynı maddede sözü edilen 10.000 TL ise de, sahada işletmeye dair kalite ve rezerv de taş bulunması koşuluna bağlanmıştır. Maden arama faaliyetleri devam ettiğinden davacı davalıdan bu aşamada 10000 TL’nin ödenmesini isteyemez. Rödevans payının ödenmesine dair sözleşmenin 2.maddesindeki hüküm de ancak sahaya işletme ruhsatı ve işletme izni alındığında uygulanabilir.
Mahkemenin davalının yerine getirmemesi sebebiyle fesih nedeni olarak kabul ettiği sözleşmenin 3.maddesinde tıpkı 2.madde gibi sahaya işletme ruhsatı ve işletme izni alındığında uygulanabilecek bir hükümdür. Zira, sahada işletme faaliyetine geçilmeden üretim yapılamaz.
Davalı … Bakanlığı Maden İşleri Genel Müdürlüğüne 6.10.2006 tarihinde işletme ruhsatı için başvurduğundan 17.2.2005 günlü sözleşme henüz uygulama aşamasındadır. Ancak, yapılan başvurunun işin olağan seyrine uygun bir tarihte yapılıp yapılmadığı başvuru süresinin makul bir süre olup olmadığı yönü üzerinde durulmamıştır.
Mahkemece yapılması gereken iş; bilirkişilerden ek rapor alınarak 17.2.2005 günlü sözleşme uyarınca yapılması gereken işlerin olağan seyrinde yürüyüp yürümediğini, özellikle 6.10.2006 tarihli işletme ruhsatı başvurusunun makul sürede yapılıp yapılmadığını tespit ettirmek, alınacak sonucuna uygun bir karar vermek olmalıdır.
2- Davacının temyiz itirazlarının yukarıda açıklanan bozma nedenine göre incelenmesine gerek görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda 1 numaralı bentte açıklanan nedenlerle hükmün BOZULMASINA, 2.bent gereğince davacının temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına, peşin harcın istek halinde yatıranlara geri verilmesine, 12.04.2010 tarihinde oybirliği ile karar verildi.