YARGITAY KARARI
DAİRE : 13. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2014/30747
KARAR NO : 2015/32054
KARAR TARİHİ : 05.11.2015
MAHKEMESİ : Tire 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
TARİHİ : 16/09/2013
NUMARASI : 2013/90-2013/44
Taraflar arasındaki alacak davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne kısmen reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde taraflar avukatınca temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi gereği konuşulup düşünüldü.
K A R A R
Davacı, davalı şirket ile 6.1.2010 tarihli patates ekim sözleşmesi yapıldığını, davalının verdiği tohumlukları tarlasına ektiği ve gereği gibi baktığı halde,büyüme ve gelişiminin normal olmaması üzerine tesbit yaptırdığını, yapılan incelemede (S) ve (Y) virüslerinin bulunduğu,bu virüsün tüm tarlaya bulaşık olması nedeniyle imha ettiğini, davalının hastalıklı tohum vererek gelir elde etmesine engel olduğunu bildirerek fazlaya ilişkin hakları saklı kalarak mahrum kaldığı gelirden şimdilik 26.000 TL nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile tahsiline karar verilmesini talep etmiş,6.6.2/13 tarihli ıslah dilekçesi ile,toplam olarak 31.693,20 TL nin faizi ile tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.Birleşen davasında ise;dava konusu Ranger cinsi patates tohumu dışında A.. ve L.. Olimpiya cinsi patates tohumları içinde aynı sözleşmenin yapıldığını,A.. ve L.. Olimpiya cinsi patates mahsulünü davalıya teslim ederken hastalıklı Ranger cinsi tohumluğun ve bu tohumluk için verilen gübre ve ilaç bedelinin de mahsul alacağından mahsubunun yapıldığını,hastalıklı tohumluk nedeniyle bu mahsubun yapılması halinde,bu masrafa kendisinin katlanacağı sonucunun doğacağı,oysa mahrum kaldığı kardan ayrı olarak üretim masraflarını talep etme hakkı olduğuna göre, davalınında hastalıklı tohumluk ve gübre,ilaç giderlerini diğer ürünlerin mahsulünün tesliminde mahsup edemeyeceği belirtilerek bu kısma isabet eden ıslahen 8.078,82 TL nin dava tarihinden itibaren yasal faizi ile tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı davanın reddini dilemiştir.
Mahkemece,davanın ve birleşen davanın kabulüne karar verilmiş,hüküm taraflarca temyiz edilmiştir.
1-Dosyadaki yazılara kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre davalının sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2-Dosyanın incelenmesinde;Tarafların 6.1.2010 tarihli patates ekim sözleşmesi yaptıkları,davacının,tahmini 95-114 ton patates teslim etmeyi taahhüt ettiği,10.600 kg tohumluk teslim aldığı,bunları parseline ekerek gereği gibi bakımını yaptığı halde ürünün gelişmediği ve yetişmediği,5.5.2010 tarihinde tesbit yaptırdığı,alınan numunelerin B.. Zirai Mücadele ve Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünde incelendiği,(S) ve (Y) virüsüne rastlandığı,bu nedenle ürünün yetişmesi ve gelişmesinin mümkün olmadığı,virüsün taşınmazların tamamına bulaşık olduğu ancak 70 verim kaybına sebep olacağı,ileriki yıllarda da patates ekiminin yapılamayacağı tesbit edilmiştir.Taraflar arasında yapılan sözleşmenin incelenmesinde, 3.2. Maddesinde ,tohumluğun davalı tarafından verildiği, bedelinin ürün tesliminde mahsup edileceği, 4.1.1.maddesinde,şirket tarafından verilecek ilaç ve gübre bedellerinin ürün tesliminde mahsup edileceği, 5.6.maddesinde,üreticinin teslim edeceği patates miktarından % 2 oranında toprak firesi düşüleceği, 5.4.maddesinde,hasat ve kamyona yükleme masraflarının üreticiye ait olduğu,4.1.1.maddesinde,tüm üretim masraflarının üreticiye ait olduğu,6.3.maddesinde, 40 mm üzeri mahsulü 350 TL/Ton bedelle satın almayı, verilen tohumluğun ise 0.700 TL/kg üzerinden üreticiye fatura edileceği kararlaştırılmıştır. Üretici davacıya ,tohumluk,ilaç,gübre teslim edildiği taraflar arasında ihtilaflı değildir.Mahkemece aldırılan bilirkişi raporunda,tahmini verim üzerinden elde edilecek patates miktarı,sözleşmede yazılı kg fiyatı ile çarpılarak hesap yapılmış,mahkemece bu bilirkişi raporu esas alınarak hüküm kurulmuştur.Davacı, davalının hastalıklı tohum vermesi nedeniyle mahrum kaldığı gelirin tazmini için eldeki davayı açmıştır.Taraflar arasındaki sözleşmeye göre tüm üretim masrafları üreticiye aittir.Ayrıca ileride teslim edilen ürün bedelinden mahsup edilmek üzere davacıya tohumluk,ilaç,gübre verildiği hususu da ihtilaflı değildir.Bu durumda mahrum kaldığı gelirin hesabında;Davacı üreticinin bu ürünü yetiştirmek için yapacağı ya da yapmış varsayılacağı giderlerin,yöre için belirlenen resmi maliyet birim cetvellerinden de faydalanılarak hesaplanması,elde edilecek ürün bedelinden bu maliyet hesabı sonucu çıkan rakamın mahsubu gerekir.Yine davacının ürünün yetişmemesi nedeniyle tarlayı sürdüğünden,patates mahsulü için tasarruf ettiği hasat giderlerinin de hesaplanıp düşülmesi gerekir. Mahkemece alınan bilirkişi raporu,izah edilen hususları içermemektedir. Bilirkişi raporunda,davacı tarafından yapıldığı kabul edilen masrafların tamamı değil,belli bir oranı üzerinden hesaplama yapılmıştır.Bu durumda yeniden bilirkişi incelemesi yapılarak az yukarıda izah edilen esaslar dahilinde taraf ve yargı denetimine açık bilirkişi raporu alınıp sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde eksik inceleme ile hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirir.
3-Mahkemece,aldırılan bilirkişi raporlarında dava konusu Ranger cinsi patates tohumu için ortalama verim sırasıyla 3.750-5000 kg olarak gösterilmiş, hükme esas bilirkişi raporunda 3.750 kg olarak hesaplanmıştır. Yöre için yayınlanan verim cetvelinde Ödemiş yöresi için 3.500 kg olarak gösterilmiştir. 5000 kg üzerinden hesap yapılan bilirkişi raporunda ilçe Tarım Müdürlüğü verileri esas alınarak 4-6 ton olarak gösterilmiştir.Yöredeki ortalama verim 3.750 kg olmakla birlikte dava konusu tohumluğun yazlık patates olduğu gözetilerek dava konusu tohumluk için ortalama verimin araştırılarak sonucuna göre hüküm kurulması gerekirken yazılı şekilde eksik inceleme ile hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirir.
SONUÇ:Yukarıda 1.bentte açıklanan nedenle davalının sair temyiz itirazlarının reddine,2.bentte açıklanan nedenle kararın davalı yararına, 3.bentte açıklanan nedenle kararın davacı yararına BOZULMASINA, aşağıda dökümü yazılı 9,543,62 TL. kalan harcın davalıdan alınmasına, peşin alınan harcın istek halinde davacıya iadesine, HUMK’nun 440/1 maddesi uyarınca tebliğden itibaren 15 gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 05.11.2015 gününde oybirliğiyle karar verildi.