YARGITAY KARARI
DAİRE : 12. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/137
KARAR NO : 2023/2056
KARAR TARİHİ : 27.03.2023

MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi

Taraflar arasındaki ihalenin feshi şikayeti sebebiyle yapılan inceleme sonucunda İlk Derece Mahkemesince davanın dava şartı yokluğundan usulden reddine karar verilmiştir.

Kararın şikayetçi … tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, şikayetin reddine, şikayetçi aleyhine … İli … İlçesi … Mah. 4 parsel 19 nolu bağımsız bölümün ihale bedelinin yüzde onu olan 55.000,00 TL para cezasına hükmedilmesine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı şikayetçi tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi … tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Şikayetçi … isteminde; … İli, … İlçesi, … Mahallesi, 6286 Ada, 5 Parselde kayıtlı, 13. Kat, 37 nolu taşınmaz ile … İli, … İlçesi, … Mahallesi, 10482 Ada, 4 Parselde kayıtlı, A Blok, 9. Kat, 19 Nolu taşınmazın ihalesinin yapıldığını, 1 nolu taşınmazın 26.01.2022 tarihinde kendisine ihale edildiğini, 2 nolu taşınmazın …’e satıldığını, yapılan ihalenin usul ve yasaya aykırı olduğunu, ihale günü ihale salonuna gelen kişilerin taşınmazın gerçek değerinde bir teklifte bulunamadıklarını, ihaleye fesat karıştırıldığını beyanla davanın kabulüne, taşınmazların ihalesinin feshine, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
1.Davalı/ihale alıcısı … cevap dilekçesinde; … İli, … İlçesi, … Mahallesi, 6286 Ada, 5 Parselde kayıtlı, 13. Kat, 37 Nolu taşınmazın … 7. İcra Müdürlüğünün 2020/6438 Esas sayılı dosyası ile 26.01.2022 tarihinde yapılan ihale neticesinde kendisine ihale edildiğini, şikayetçinin tarafına ihale edilen taşınmaz yönünden bu davayı açmasında hukuki menfaati bulunmadığını, ihale işlemlerinin usul ve yasaya uygun olduğunu, taşınmazın muhammen bedelin üzerinde ihale edildiğini, şikayetçinin teminat yatırması gerektiğini beyanla istemin reddini savunmuştur.

2.Alacaklı Halk Bankası A.Ş. vekili cevap dilekçesinde; davaya konu taşınmazların ihalesinin usul ve yasaya uygun yapıldığını, davanın yasal dayanağının olmadığını, satışa konu tüm taşınmazların muhammen bedel üzerinde ihale edildiğini, şikayetçinin … İli, … İlçesi, … Mahallesi, 10482 Ada, 4 Parselde kayıtlı, A Blok, 9. Kat, 19 Nolu taşınmaz için 1.000.000,00 TL pey sürdüğünü, ihale bedelini yatırmadığını beyanla istemin reddini savunmuştur.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; 04.02.2022 tarihli tensip tutanağının 13 nolu ara kararı uyarınca şikayetçinin istem konusu iki ayrı ihale bedelinin %5’i oranında teminat göstermesine, aksi takdirde davanın dava şartı yokluğundan usulden reddine karar verileceğinin ihtarına karar verilmiş olup, şikayetçiye 09.02.2022 tarihinde usulüne uygun tebligat yapıldığı, ancak verilen kesin süreye rağmen şikayetçi tarafından teminat gösterilmediği gerekçesiyle davanın dava şartı yokluğundan usulden reddine karar verildiği görülmektedir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde şikayetçi istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Şikayet dilekçesindeki itiraz sebeplerini tekrarla ihale alıcısı olması nedeniyle dava açma hakkı bulunduğunu, davanın usulden reddinin bu nedenle hatalı olduğunu ileri sürmüştür.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile ;
A-… ili … İlçesi … Mah. 6286 ada 5 parsel 37 nolu bağımsız bölüm yönünden yapılan istinaf incelemesinde; ihalenin feshini isteyen şikayetçinin … ili … İlçesi … Mah. 6286 ada 5 parsel 37 no’lu bağımsız bölümün ihale alıcısı olduğundan İİK’nın 134/4 maddesine göre ihale bedelinin yüzde beşi oranında teminat yatırmadan ihalenin feshini isteyemeyeceği, HMK’nın 115/2 maddesi gereğince İcra Mahkemesince, 04.02.2022 tarihli tensip tutanağı ile ihale bedelinin %5’i oranında teminatın yatırılması için şikayetçiye 2 haftalık kesin süre verildiği, tensip tutanağının şikayetçiye 09.02.2022 tarihinde tebliğ edildiği, şikayetçinin kesin süre içinde teminatı yatırmadığı görülmekle mahkemece şikayetin reddine karar verilmesinin isabetli olduğu,
B-… İli … İlçesi … Mah. 4 parsel 19 nolu bağımsız bölüm yönünden yapılan istinaf incelemesinde; şikayetçinin satış isteyen alacaklı, borçlu, tapu kaydından anlaşılan ilgili sıfatının olmadığı ve bu taşınmazın ihalesine katılmadığı, dolayısıyla şikayetçinin ihalenin feshini isteyebilecek kişilerden olmadığı anlaşıldığından İİK’nın 134/5-1 maddesine göre mahkemece, şikayetçinin para cezasına mahkum edilmemesinin isabetsiz olduğu görülmekle şikayete konu taşınmaz yönünden şikayetçinin aktif husumet ehliyetinin olmaması nedeniyle para cezasına mahkum edilmesinin gerektiği, bu husus nedeniyle yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç bulunmadığı gerekçesiyle şikayetçinin istinaf başvurusunun esastan reddine, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, şikayetin reddine, şikayetçi hakkında … İli … İlçesi … Mah. 4 parsel 19 nolu bağımsız bölümün ihale bedelinin yüzde onu olan 55.000,00 TL para cezasına hükmedilmesine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde şikayetçi temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Aynı dosyadan iki ihale gerçekleştirildiği, ilk ihalenin kendisine yapıldığı, ikinci ihalenin birinci ihalenin devamı niteliğinde olduğu, dosya borcunun kendisine yapılan ihale bedeli ile karşılandığı, ikinci ihale için dava açma hakkının bulunduğu, para cezasına karar verilmesinin hatalı olduğu ve para cezasına üst sınırdan hükmedilmesinin gerekçesinin belirtilmediği ileri sürülmüştür.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, iki taşınmazın ihalelerinin feshine yönelik şikayet istemine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1.,) 7343 sayılı Kanun md. 27/4, md.27/5.,
2.,) 2004 sayılı İİK’nın 134. maddesi,
3.,) 6100 sayılı HMK md. 114,
4.,) 492 sayılı Harçlar Kanunu md. 30,

3. Değerlendirme
İlk Derece Mahkemesi tarafından davanın “davacı tarafın tebliğe rağmen teminat bedelini yatırmadığı” gerekçesi ile, davanın usulden reddine karar verilmiş,
Bölge Adliye Mahkemesince İlk Derece Mahkemesi kararının … ili … İlçesi … Mah. 6286 ada 5 parsel 37 nolu bağımsız bölüm yönünden yerinde olduğu, … İli … İlçesi … Mah. 4 parsel 19 nolu bağımsız bölüm yönünden ise; şikayetçinin aktif husumet ehliyeti olmadığı gerekçesiyle, istinaf başvurusunun esastan reddine, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, şikayetin reddine, şikayetçinin … İli … İlçesi … Mah. 4 parsel 19 nolu bağımsız bölümün ihale bedelinin yüzde onu olan 55.000,00 TL para cezasına mahkum edilmesine karar verilmiştir.
Dosyada sorun “İİK’nın 7343 sayılı Kanun ile değ. 134. maddesindeki istisna taraflar dışında yatırılması gereken nispi harç ve teminatın niteliği ve buna bağlı olarak HMK’nın 114. maddesinde belirtilen dava şartı olup, olmadığı ve nispi harç ile teminatın tamamlatılma usulüdür.”
İcra takibi sırasında, 2004 sayılı İİK. na göre yapılan ihalenin feshine ilişkin hususlar Kanunun 134 vd. maddelerinde düzenlenmiştir.
İhalenin feshi davaları daha önce başvuranın kim olduğuna bakılmaksızın maktu harca tabi iken 2004 sayılı İİK’nın 134. maddesinde değişiklik yapan ve 30.11.2022 tarihinde yürürlüğe giren 7343 sayılı kanunun 27/4. maddesi ile davayı “ Satış isteyen alacaklı, borçlu, resmî sicilde kayıtlı ilgililer ile sınırlı ayni hak sahipleri dışında kalan kişilerin” açması halinde ihale bedeli üzerinden nispi harca tabi kılınmıştır.
Ayrıca ihalenin feshi talebinde 7343 sayılı kanunun 27/5. maddesi ile davayı “ Satış isteyen alacaklı, borçlu, resmî sicilde kayıtlı ilgililer ile sınırlı ayni hak sahipleri dışında kalan kişiler” teminat yatırmakla yükümlü kılınmıştır.
Yargı harçları, 492 sayılı Harçlar Kanunda düzenlenmiş olup, dava açarken harç yatırılması şartı, HMK’nın 114. maddesinde belirtilen dava şartlarından değildir.
Dava harçları özel kanun ile düzenlenmiştir.
Kanunun “Noksan tesbit edilen değer üzerinden harcın ödenmesi” başlıklı 30. maddesi “Muhakeme sırasında tesbit olunan değerin, dava dilekçesinde bildirilen değerden fazla olduğu anlaşılırsa, yalnız o celse için muhakemeye devam olunur, takip eden celseye kadar noksan değer üzerinden peşin karar ve ilam harcı tamamlanmadıkça davaya devam olunmaz. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 409 uncu (HMK. md.150 ) maddesinde gösterilen süre içinde dosyanın muameleye konulması, noksan olan harcın ödenmesine bağlıdır.
” hükmünü içermektedir.
HMK. ya göre bir şartın tamamlatılması, Mahkeme tarafından ilgilisine usulüne uygun şekilde süre verilmesi halinde mümkündür.
Verilecek süre yasal düzenlemeye uygun değil ise hukuki sonuç doğurmaz.
İİK’nın 7343 sayılı kanunun 27. maddesi ile değişik 134. maddesi bu yasal düzenlemelere göre değerlendirildiğinde;
İhalenin feshi talebinin 30.11.2021 tarihinden sonra yapılması halinde kanunda belirtilen istisnai taraflar dışında kalan gerçek yada tüzel kişiler tarafından yapılması halinde ihale bedeli üzerinden nispi harca tabi olduğu ve nispi harcın yarısının peşin yatırılacağı tartışmasızdır.
Aynı şekilde ihale bedelinin %5’i oranında teminat yatırılması da şarttır.
Mahkemece nispi harcın yatırtılmasına yönelik olarak 04.02.2022 tarihli tensibin 12. maddesi ile ”Davacı tarafa 2 HAFTALIK KESİN süre verilerek İİK’nın 134/3 md. uyarınca dava konusu iki ayrı ihale bedeli olan 1.550.000,00 TL üzerinden hesaplanacak nispi harcın yarısını yatırmasının istenilmesine, aksi takdirde dosyanın işlemden kaldırılacağının ihtarına,” şeklinde,
Teminata ilişkin de 13. madde ile ” Davacı tarafa 2 HAFTALIK KESİN süre verilerek İİK’nın 134/4 md. uyarınca dava konusu iki ayrı ihale bedeli olan 1.550.000,00 TL’nin %5’i oranında teminat göstermesinin istenilmesine, aksi takdirde davanın dava şartı yokluğundan usulden reddine karar verileceğinin ihtarına,” şeklinde ara kararları oluşturulmuştur.
İlk Derece Mahkemesinin 21.03.2022 tarihli gerekçeli kararıyla; davanın “dava şartı yokluğundan reddine” karar verilmiştir.
Noksan harcın nasıl tamamlanacağına ilişkin Harçlar Kanunu’nun 30. maddesindeki özel düzenleme karşısında harcın tamamlanmasına ilişkin verilecek süre “…takip eden celseye kadar..” dır.
Harçlar Kanunu’nun 30. maddesindeki düzenleme karşısında tensibin 12. maddesinde verilen 2 haftalık süre yasal olmayıp, yasaya uymayan bu süre hukuki sonuç doğurmaz.
Yukarıda belirtildiği üzere harca tabi bir davanın yürütülmesi kanunda belirtilen harcın yatırılmasına bağlıdır.Harçlar kanununun 30. maddesine göre harç yatırılmadıkça müteakip işlemler yapılamaz.
Bu düzenlemenin sonucu olarak “davayı yürütmeye yönelik hiç bir işlem yapılamaz, diğer dava şartları incelenemez.”
Dava harcı diğer dava şartlarından önce gelir.
Dava harcının yatırılması sağlanmadığından teminatın yatırılıp, yatırılmamasının ve teminatın yatırılmasına ilişkin ara kararının hukuki sonucu da yoktur.
Mahkemece davacıya, Harçlar Kanunu’nun 30. maddesi uyarınca harçları tamamlaması için bir sonraki celseye kadar süre verilmesi gerekirken, tensip zaptında verilen iki haftaya itibar edilerek sonuca gidilmesi ve Bölge Adliye Mahkemesince bu hususlar gözden kaçırılarak davanın usulden reddine karar verilmesi hatalı olup, Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması gerekmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince yapılacak …, öncelikle şikayet konusu her iki taşınmaz yönünden davacıya nispi harca yönelik olarak Harçlar Kanunu’nun 30. maddesine uygun şekilde süre verip, harç yatırılırsa teminat şartına ilişkin işlemleri yeniden yaparak sonuca gitmektir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,

Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 5311 sayılı Kanun ile değişik İİK’nın 364/2. maddesi göndermesiyle uygulanması gereken 6100 sayılı HMK’nın 373/1. maddeleri uyarınca BOZULMASINA,

Bozma nedenine göre sair temyiz itirazlarının bu aşamada değerlendirilmesine yer olmadığına,

Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,

Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

27.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.