YARGITAY KARARI
DAİRE : 12. Ceza Dairesi
ESAS NO : 2021/6066
KARAR NO : 2023/2356
KARAR TARİHİ : 03.07.2023
MAHKEMESİ :Ceza Dairesi
DAVA : Koruma tedbirleri nedeniyle tazminat
HÜKÜM : İstinaf başvurusunun esastan reddi kararı
İlk Derece Mahkemesi kararına yönelik istinaf incelemesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesi tarafından verilen kararın; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 361 inci maddesinin birinci fıkrası gereği temyiz edilebilir olduğu, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (5271 sayılı Kanun) 142 nci maddesinin sekizinci fıkrası gereği temyiz edenin hükmü temyize hak ve yetkisinin bulunduğu, aynı Kanun’un 291 inci maddesinin birinci fıkrası gereği temyiz isteminin süresinde olduğu, 294 üncü maddesinin birinci fıkrası gereği temyiz dilekçesinde temyiz sebeplerine yer verildiği, 298 inci maddesinin birinci fıkrası gereği temyiz isteminin reddini gerektirir bir durumun bulunmadığı yapılan ön inceleme neticesinde tespit edilmekle, gereği düşünüldü:
I. HUKUKÎ SÜREÇ
1. Davacı vekili 19.02.2018 tarihli dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin silahlı terör örgütüne üye olma suçundan 26.07.2017-28.07.2017 tarihleri arasında 2 gün gözaltı ve 28.07.2017-28.12.2017 tarihleri arasında da tutuklu kaldığını, açılan davanın yargılaması sırasında Mardin 4. Ağır Ceza Mahkemesinin 2017/287 E. 2018/12 K. sayılı kararı ile müvekkilinin müsnet suçtan beraatine karar verildiğini, beraat edilen suçtan gözaltında ve tutuklulukta kaldığı günlerin tüm hayatını olumsuz şekilde etkilediğini, elem ve ızdırabın tarifinin mümkün olmadığını, müvekkilinin gerek yakın ailesi gerekse de dost, akraba ve toplum nazarında da damgalandığını, büyük prestij kaybına uğradığını, psikolojik buhran ve depresyona uğradığını ve bu şekilde zarara uğradığını belirterek zararın karşılanması için müvekkili lehine 50.000,00 TL maddi 100.000,00 TL manevi tazminatın davalıdan alınarak davacı müvekkiline ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı vekili 01.03.2018 tarihli cevap dilekçesinde özetle; davacının gözaltına alınmasına ve tutuklanmasına ilişkin işlemlerin icrasına kendi fiilleriyle sebebiyet verdiğini ve dava açma süresinin geçirildiğini, yeterli belge ibraz etmediğini bildirerek haksız ve mesnetsiz olarak açılan davanın ve faize yönelik talebin reddine, yargılama gideri ile avukatlık ücretinin davacı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
3. Midyat Ağır Ceza Mahkemesinin, 31.05.2018 tarihli ve 2018/36 Esas, 2018/98 Karar sayılı kararı ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
4. Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 16. Ceza Dairesinin, 18.10.2018 tarihli ve 2018/2265 Esas, 2018/2818 Karar sayılı kararı ile İlk Derece Mahkemesince kurulan hükme yönelik davacı vekilinin ve davalı vekilinin istinaf başvurusunun 5271 sayılı Kanun’un 280 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca esastan reddine karar verilmiştir.
5. Dava dosyası, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığınca tanzim olunan, 24.09.2021 tarihli, davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün bozulması görüşünü içerir Tebliğname ile Daireye tevdi olunmuştur.
II. TEMYİZ SEBEPLERİ
Davacı vekilinin temyiz istemi;
1.Maddi tazminat talebinin kabul edilmesi gerektiğine,
2.Hükmedilen manevi tazminat miktarının az olduğuna,
ilişkindir.
III. DAVA KONUSU
Temyizin kapsamına göre;
A. İlk Derece Mahkemesinin Kabulü:
Dava dilekçesi, davacı ve vekilinin beyanı, Mardin 4. Ağır Ceza Mahkemesinin 01.02.2018 tarih ve 2017/287 E. 2018/12 K. sayılı beraat kararı, yargılama sırasında yapılan araştırmaya ilişkin gelen müzekkere cevapları ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; davacı …’un Mardin Cumhuriyet Başsavcılığının 2017/7448 soruşturma sayılı dosyası kapsamında fetö/pdy silahlı terör örgütüne üye olma suçundan 26.07.2017 tarihinde gözaltına alındığı ve 28.07.2017 tarihinde adliyeye sevk edildiği, Mardin 1. Sulh Ceza Hakimliğinin 28.07.2017 tarih ve 2017/205 sorgu sayılı kararı ile tutuklandığı, 28.12.2017 tarihinde tahliyesine karar verildiği, yargılama sonunda Mardin 4. Ağır Ceza Mahkemesinin 01.02.2018 tarih ve 2017/287 E. 2018/12 K. sayılı kararı ile sanığın isnat edilen suçtan beraatine karar verildiği, beraat kararının istinaf yasa yoluna başvurulmadan 09.02.2018 tarihinde kesinleştiği ve kesinleşmiş halinin davacı tarafa tebliğ edilmediği, beraat kararının 09.02.2018 kesinleşme tarihi itibariyle 19.02.2018 tarihinde açılan davanın üç aylık yasal süresi içerisinde olduğu, Mardin E Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunun 21.02.2018 tarihli cevabi yazısında; davacının 28.07.2017-28.12.2017 tarihleri arasında tutuklulukta geçirdiği sürelerin infaz gördüğünün bildirildiği, keza mahkemesinden alınan cevabi yazıda da mahsuba yönelik herhangi bir kararın olmadığının belirtildiği, böylece davacının beraat ettiği suçtan dolayı 2 gün gözaltında ve 28.07.2017-28.12.2017 tarihleri arasında 153 gün tutuklu kaldığı tespit edilmiştir.
Midyat İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünden alınan 22.02.2018 tarihli cevabi yazıda; davacının gözaltına alınma tarihi olan 26.07.2017 tarihinde davacının Midyat ilçesine bağlı … köyü ortaokulunda 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/B maddesi çerçevesinde aday sözleşmeli Türkçe öğretmeni olarak görev yaptığı, gözaltına alınmasına ve tutuklanmasına ilişkin işlemlerden sonra 15.08.2017 tarihinden 06.02.2018 tarihine kadar kendisine herhangi bir ödemenin yapılmadığı, davacının 06.02.2018 tarihinde görevine başladığının bildirildiği, davacının her ne kadar 15.08.2017-06.02.2018 tarihleri arasında herhangi bir ücret almadığından maddi zararının oluştuğu anlaşılmış ise de, kararın yazımı aşamasında Midyat İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünden celbedilen evraklar incelendiğinde dava dilekçesindeki maddi zarar talebinin maaştan mahrum kalınan maddi kayıba ilişkin olması da göz önüne alınarak yapılan değerlendirmede, gözaltına alınıp tutuklandığı sırada davacının 657 sayılı Kanunun 4/B maddesi kapsamında sözleşmeli öğretmen olarak görev yaptığı, hakkında soruşturma başlaması nedeniyle adli süreç sonuçlanmasına kadar 28.07.2017 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere sözleşmesinin askıya alınmasına ve bu sürede herhangi bir ödemenin yapılmamasına Midyat Kaymakamlığı’nın 21.08.2017 tarihli Olurları ile karar verildiği, daha sonra davacının beraat etmesinden sonra sözleşmesinin yeniden başlatılmasına Midyat Kaymakamlığı’nın 02.02.2018 tarihli Olurları ile karar verildiği ve 05.02.2018 -31.12.2018 tarihleri arası için yeniden kurum ile öğretmen arasında sözleşme imzalandığı ve 06.02.2018 tarihinde öğretmenlik görevine başladığı, her ne kadar idare sözleşmenin askıya alınmasına ve yine yedinden sözleşme yapılamasına ilişkin aldığı kararlarda davacının adli süreçteki tutuklanması ve beraatini kendisine gerekçe yapmış ise de nihai olarak davacının bu süreçte öğretmenlik yapmadığından dolayı maaş alamamasının hukuki dayanağının sözleşmesinin idarece askıya alınması veya feshedilmesi olduğu, dolayısıyla davacının 15.08.2017-06.02.2018 tarihleri arasında maddi zarar olarak gösterilen memuriyetten doğan hak alacaklarını sözleşme şartlarına bağlı sözleşmeden kaynaklanan uyuşmazlık kapsamında idari dava veya hukuki dava yoluyla talep edebileceği, CMK 141 maddesi kapsamında kalan ve değerlendirilebilecek bir zararın söz konusu olmadığı gerekçesiyler davacının maddi tazminat talebinin reddine karar verilmiştir.
Davacının gözaltına alınmasına ve tutuklanmasına neden olan suçun niteliği, sosyal, kültürel ve ekonomik durumu, duyduğu üzüntü, acı, gözaltında ve tutuklulukta toplam olarak geçirdiği 155 günlük süreler ve manevi tazminatın bir zenginleşme sebebi olmaması ilkesi gözönüne alınarak manevi tazminatın kısmen kabulü ile 20.000,00 TL manevi tazminatın davalı … hazinesinden alınarak davacı …’a verilmesine, davacının fazlaya ilişkin manevi tazminat talebinin reddine karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesinin Kabulü:
İlk Derece Mahkemesince verilen kararla ilgili olarak, Bölge Adliye Mahkemesi tarafından bir isabetsizlik görülmediği anlaşılmıştır.
IV. GEREKÇE
Tazminat talebinin dayanağı olan Mardin 4. Ağır Ceza Mahkemesinin 2017/287 Esas, 2018/12 Karar sayılı ceza dava dosyasında davacının silahlı terör örgütüne üye olma suçundan 26.07.2017-28.12.2017 tarihleri arasında 155 gün gözaltında ve tutuklu kaldığı, yapılan yargılama üzerine 01.02.2018 tarihinde beraatine hükmedildiği, beraat hükmünün 09.02.2018 tarihinde kesinleştiği ve davanın 5271 sayılı Kanun’un 142 inci maddesinin birinci fıkrasında belirlenen süre içerisinde yetkili ve görevli mahkemede açıldığı anlaşılmıştır.
Davacı Vekilinin Temyiz İstemi Yönünden;
1.Maddi Tazminat Talebinin Kabul Edilmesi Gerektiğine İlişkin Temyiz Sebebi Yönünden;
Davacının gözaltına alındığı ve tutuklandığı tarihte İlçe Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı Kutlubey Ortaokulunda 657 sayılı Kanun’un 4/B maddesi kapsamında sözleşmeli öğretmen olarak görev yaptığı anlaşılmıştır.
Midyat Kaymakamlığı İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünün 22.02.2018 tarihli yazısında davacıya 15.08.2017-06.02.2018 tarihleri arasında herhangi bir ödemenin yapılmadığı bildirilmiştir.
Dosya içeriğine göre, tutuklandığı tarihte sözleşmeli öğretmen olarak görev yaptığı anlaşılan davacının tutuklandığı döneme ilişkin sözleşme örneğinin getirtilerek sözleşme süresinin tutuklama döneminin tamamını kapsayıp kapsamadığının araştırılarak, sözleşme süresinin eğitim öğretim dönemi sonuna kadar devam ettiğinin tespiti halinde, davacının hukuk mahkemelerinde aynı konuda dava açıp açmadığı da araştırılarak, 15.08.2017-06.02.2018 tarihleri arasında davacının aylık kaç saat derse girdiği ve ders saati ücretlerinin net olarak tespit edilerek ders saati ücretleri üzerinden maddi kaybın hesaplanması, sözleşme süresinin eğitim öğretim dönemine denk gelmeyen gözaltı ve tutuklama dönemine ilişkin olarak da Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca 16 yaşından büyükler için belirlenen net asgari ücret miktarı üzerinden hesaplanması gerektiği gözetilmeden yazılı gerekçe ile maddi tazminatın reddine karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.
2.Hükmedilen Manevi Tazminat Miktarının Az Olduğuna İlişkin Temyiz Sebebi Yönünden;
Nesnel bir ölçüt olmamakla birlikte, davacı lehine hükmedilecek manevi tazminatın davacının sosyal ve ekonomik durumu, üzerine atılı suçun niteliği, tutuklanmasına neden olan olayın cereyan tarzı, tutuklu kaldığı süre ve benzeri hususlar ile tazminat davasının kesinleşeceği tarihe kadar faizi ile birlikte elde edeceği parasal değer dikkate alınıp, hak ve nesafet ilkelerine uygun, makul bir miktar olarak tayin ve tespiti gerekirken, belirlenen ölçütlere uymayacak miktarda eksik manevi tazminata hükmolunması, bozmayı gerektirmiştir.
V. KARAR
Gerekçe bölümünün (1. ve 2.) numaralı paragrafında açıklanan nedenle davacı vekilinin temyiz istemi yerinde görüldüğünden Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 16. Ceza Dairesinin, 18.10.2018 tarihli ve 2018/2265 Esas, 2018/2818 Karar sayılı kararının 5271 sayılı Kanun’un 302 nci maddesinin ikinci fıkrası gereği, Tebliğname’ye uygun olarak, oy birliğiyle BOZULMASINA,
Dava dosyasının, 5271 sayılı Kanun’un 304 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendi uyarınca Midyat Ağır Ceza Mahkemesine, Yargıtay ilâmının bir örneğinin ise Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 16. Ceza Dairesine gönderilmek üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına TEVDİİNE,
03.07.2023 tarihinde karar verildi.