YARGITAY KARARI
DAİRE : 11. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/1505
KARAR NO : 2023/1380
KARAR TARİHİ : 07.03.2023
MAHKEMESİ : Ankara 4. Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/155 Esas, 2021/310 Karar
HÜKÜM : Ret
Taraflar arasındaki telif hakkının ihlalinden kaynaklanan maddi ve manevi tazminat davasının bozma ilamına uyularak yapılan yargılaması sonucunda Mahkemece davanın reddine karar verilmiştir.
Mahkeme kararı, davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı şirket tarafından davalı TRT’ye yapılan Keloğlan isimli çizgi filmin 2 nci sezonunun 1 ila 11 inci bölümlerinin senaristi olduğunu; bazı karakterleri kendisinin yarattığını, dizinin 12 nci bölümünden itibaren davacının senaristlikten ayrıldığını, daha sonra yarattığı karakterlerin yeni bölümlerde de kullanıldığını, davalı TRT’nin de bu duruma ses çıkarmadığını, 2 nci sezon 12 nci bölümden sonra müvekkilinin adının hala senarist olarak kullanılmasının ayrı bir manevi hak ihlali olduğunu, yaklaşık 70 bölümde davacının yarattığı karakterlerin kullanıldığını, davacının 10 dakikalık bir bölümü günün şartlarında 5.000,00 TL’ye yazdığını, izinsiz kullanılan 70 bölüm için 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun (5846 sayılı Kanun) 68 inci maddesi gereğince bedeli 3 kat olarak şimdilik 1.000,00 TL tazminatın haksız fiil tarihlerinden itibaren avans faizi ile davalılardan tahsilini, karakterlerin kullanımının önlenmesini, bu tiplerin baskı ya da materyaller üzerinde kullanımının önlenmesini, karakterlerin kullanılmasından dolayı ve 2 nci sezon 11 inci bölümden sonra da davacının adının kullanılması nedeniyle 10.000,00 TL manevi tazminatının haksız fiil tarihinden itibaren avans faizi ile davalıdan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı … ve Televizyon Kurumu vekili cevap dilekçesinde; husumet ve zamanaşımı itirazında bulunmuş, davanın reddini istemiştir.
2.Davalı Animax Animasyon Prodüksiyon Ltd. Şti. vekili cevap dilekçesinde; karakterlerin bazılarının hemen hemen aynısının 1 inci sezonda gösterilen bölümlerde de olduğunu, bölümlerin öyküsünün başkalarına ait olduğunu, sadece diyaloglarının davacıya ait olduğunu, elbirliği halinde eser sahipliği olduğundan davacının tek başına dava açamayacağını, davacının senaryoya ilişkin telif haklarını muvafakatname ile TRT’ye devrettiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARLARI, BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Mahkemece Verilen İlk Karar
Mahkemece 10.06.2015 tarih, 2013/118 E. ve 2015/103 K. sayılı kararı ile toplanan deliller ve aldırılan bilirkişi raporuna göre, Keloğlan çizgi filminin 2 nci sezondaki 1-11 inci bölümlerinin senaryolarını davacının yazdığı, senaryonun sinema ilim ve edebiyat eseri olarak nitelendirilebilecek bir fikir mahsulü olduğu, anılan bölümlerdeki senaryo içinde yer alan bazı tiplemelerin davacı tarafından yaratıldığı, tiplemelerin sahibinden izin alınmaksızın kullanılmasının eser sahibinin işleme, çoğaltma ve umuma iletim haklarını ihlal ettiği, ancak davalı TRT’nin muvafakatname ile davacıdan sayısız ve süresiz olarak izin aldığı gerekçesiyle davalı TRT yönünden davanın reddine, diğer davalı yönünden davanın kısmen kabulüne, davacının senaryo yazarı olarak yer aldığı Keloğlan çizgi filminde anılan karakterler üzerinde eser sahibi olduğunun tespiti ile, davalının tecavüzünün menine, 5846 sayılı Kanun’un 68 inci maddesine göre 1.000,00 TL maddi tazminatın davalıdan tahsiline, fazlaya ilişkin istemin saklı tutulmasına, 5846 sayılı Kanun’un 70 inci maddesine göre takdiren 5.000,00 TL manevi tazminatın davalıdan tahsiline, fazlaya ilişkin istemin reddine, davacıya ait olduğu tespit edilen tiplemelerin sonraki bölümlerde kullanılmasının önlenmesi yönündeki istemin reddine karar verilmiş, karar davacı vekili ve davalı Animax Animasyon Prod. Ltd. Şti. vekili tarafından temyiz edilmiştir.
B. Birinci Bozma Kararı
Dairemizin 27.02.2017 tarih, 2015/12560 E. ve 2017/1122 K. sayılı kararıyla gerekçeli karar ile kısa karar arasında çelişkili olduğu gerekçesiyle karar bozulmuştur.
C. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin 21.03.2018 tarih, 2017/180 esas ve 2018/106 karar sayılı kararı ile davacının 2 nci sezon 1 inci ve 11 inci bölümlerin senaryolarının sahibi olduğu, davacının yazmadığı bölümlerde senarist olarak adının geçmesinin manevi hak ihlali olduğu, dava konusu tiplemelerin davacı tarafından yaratıldığı, davacının hak devri yaptığı bölümler dışında bu tiplemelerin kullanılmasının maddi-manevi hak ihlali olduğu gerekçesiyle davanın kabulü ile 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun (5846 sayılı Kanun) 68 inci maddesi kapsamında taleple bağlı kalınarak 1.000,00 TL maddi tazminata, 10.000,00 TL manevi tazminata, dava konusu tiplemelerin kullanılmasının önlenmesine, muhtemel tecavüzün men’ine karar verilmiş, karar davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmiştir.
D. İkinci Bozma Kararı
Dairemizin 25.09.2019 tarih, 2018/4156 E. ve 2019/5851 K. sayılı kararıyla, yasal yoldan mali hakları devrolunan eserin kullanılması çerçevesinde, eserden doğan alametin ve tiplemelerin kullanımının da hukuka uygun kabul edilmesi gerektiği halde, Mahkemece, davacının, davaya konu eserin tipleme kullanımından doğan hakkını devretmediği gerekçesiyle ve 5846 sayılı Kanun’un 52 nci maddesine yanlış anlam verilmek suretiyle davanın kabulüne karar verilmesinin doğru olmadığı, eserin bir bütün olarak kabulü ile bir kısmında senaryo yazarlığı yapan kişinin adının kullanılmasında hukuka aykırılık bulunmadığı ve davacının yarattığı ve mali haklarını devrettiği eserin adı ile alameti niteliğindeki tiplemelerinin hukuka uygun kullanımının devamı nedeniyle, senaryo yazarı olarak adının kullanılması hukuka aykırılık değil uygunluk sebebi olduğu halde hatalı gerekçeyle manevi tazminata hükmedilmesi doğru olmadığı, kabule göre de; bir eserin kendisi değil de eserden doğan tiplemenin, 3 üncü kişiler tarafından haksız olarak kullanılması halinde, 5846 sayılı Kanun’un 83 üncü maddesi doğrultusunda, ancak haksız rekabetten doğan tek katı tazminat talep edilebilecek iken tek başına eser niteliği bulunmayan tiplemelerin kullanımına, eserden doğan hak ihlali vasfı yüklenerek 5846 sayılı Kanun’un 68. maddesi uyarınca tazminat hükmü kurulmasının doğru olmadığı gerekçesiyle karar davalılar yararına bozulmuştur.
E. Mahkemece İkinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemece 27.09.2021 tarih, 2021/155 E. ve 2021/310 K. sayılı karar ile, davacının, TRT’de yayınlanan “Keloğlan” isimli çizgi filmin 2 nci sezonunun ilk 11 bölümünün senaryosunu yazdığı ve bu eserlerden doğan hakkını 5846 sayılı Kanun’un 52 nci maddesi uyarınca davalı tarafa devrettiği, davacının sadece senaryo yazarı olduğu ve yazmış olduğu senaryoda yer alan “Balkız, Kara, Sivri, Örgülü, Dede-Bilgecan, Kirpi-Prenses, Balkızın Annesi, Sinek, İnatçı, Tomurcuk, Kısa-Huysuz, Uzun, Karavezir” çizgi film karakterlerini oluşturduğu, ancak söz konusu karakterlerin grafik görünümlerinin başkalarınca oluşturulduğu ve davacının çizgi film grafikleri ve görüntüleri üzerinde bir hakkının bulunmadığı, bu durumda davacı tarafından senaryo yazımı sırasında oluşturulan edebi karakter adlarının ancak 5846 sayılı Kanun’un 83 üncü maddesince eser alametleri kapsamında korunabileceği, eserden doğan mali haklar, bir kere devredildikten sonra, gerek eserin ad ve alametleri, gerekse o eserin bir parçası olan anlık görüntüler veya 5846 sayılı Kanun’un 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (8 inci) bendi anlamında eser tiplemeleri gibi eserin bölünmez parçalarına (mütemmim cüz) dayalı mali hakların devredilmediğinin söylenemeyeceği, yasal yoldan mali hakları devrolunan eserin kullanılması çerçevesinde, eserden doğan alametin ve tiplemelerin kullanımının da hukuka uygun kabul edilmesi gerektiği, eserin bir bütün olarak kabulü ile bir kısmında senaryo yazarlığı yapan kişinin adının kullanılmasında hukuka aykırılık bulunmadığı ve davacının yarattığı ve mali haklarını devrettiği eserin adı ile alameti niteliğindeki tiplemelerinin hukuka uygun kullanımının devamı nedeniyle, senaryo yazarı olarak adının kullanılması hukuka aykırılık değil uygunluk sebebi olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; müvekkili ile davalılar arasındaki sözleşmenin nihayete erdiği, 11 bölümden sonrasında artık başka bir konsept ve başka bir senaryo ile devam ettiği, müvekkilinin senaryosunu yazmadığı dahli olmadığı halde müvekkili senaryosunda oluşturulan edebi tiplemelerin grafiğe dönüşsün dönüşmesin artık kullanılamayacağı, müvekkili ile davalılar arasındaki sözleşme yenilenmeyerek, başka senaristlerle iş devam ettiğinden haklarının da müvekkiline geri döndüğü, hakları dönen senaryolardaki tiplemelerin artık yeni yazılan senaryolarda kullanılamayacağı, edebi tiplemeler de senaryonun bir parçası olduğundan artık yeni senaryolarda bu tiplemelerin kullanılamayacağı, müvekkilinin sözleşmesinin bitmesine rağmen hala tiplemelerin kullanılmasına devam edilerek müvekkilin mali haklarının ihlal edildiğini belirterek, kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, telif hakkının ihlalinden kaynaklanan maddi ve manevi tazminat istemlerine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
5846 sayılı Kanun’un 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (8 inci) bendi, 52 nci, 68 inci, 70 inci ve 83 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
Dosyadaki yazılara, mahkemece uyulan bozma kararı gereğince hüküm verilmiş olmasına göre, davacı vekilinin bütün temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
V. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine, Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
07.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.