YARGITAY KARARI
DAİRE : 11. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2021/8562
KARAR NO : 2023/2777
KARAR TARİHİ : 08.05.2023
MAHKEMESİ : Trabzon Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1001 Esas, 2021/1342 Karar
HÜKÜM : Kısmen kabul
İLK DERECE MAHKEMESİ : Rize 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
(Asliye Ticaret Mahkemesi sıfatıyla)
SAYISI : 2018/428 E., 2020/183 K.
Taraflar arasındaki menfi tespit ve istirdat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalılardan …’nun Samsun gemi siciline kayıtlı “…” isimli geminin donatanı ve aynı zamanda Gürcistan’ın Batum şehrinde bulunan “ASPET Sand” isimli firmanın %50 ortağı olduğunu, 15.02.2018 tarihli sözleşme ile …’nun vekili… vasıtasıyla … isimli gemi ve Gürcistan’da bulunan şirketin hisselerini davacı … ve …’e 470.000,00 TL bedelle sattığını, bu satışa karşılık davalılara 20.000,00 TL ödendiğini, daha sonrasında … ve …’in sözleşmeye konu haklarını … ve …’a devrettiğini, devir uyarınca müvekkillerinden …’nin 15.02.2018 tarihli sözleşme uyarınca davalılara ödenen 20.000,00 TL’yi dava dışı … ve …’a ödendiğini, … ve … davalılar ile … isimli gemini satışı hususunda 11.05.2018 tarihli yeni bir sözleşme yaptıklarını, sözleşme uyarınca davalılara 17.830,00 TL peşin ödeme yapılarak kalan borç için her biri 17.830,00 TL bedelli 11 adet senet düzenlenip davalılara verildiğini, davalıların talebi üzerine davacı …’ın senetlere kefil olduğunu, 2019 vadeli son dört adet senedin bu nedenle ve teminat amacıyla …’da kaldığını, davalıların şirket hisselerini ve sözleşmeye konu gemiyi devre yanaşmadıkları gibi sözleşme uyarınca yükümlülüklerini yerine getirmediklerini, bu nedenle kalan senet bedellerinin ödenmediğini, senetlerin davalılar tarafından icra takibine konduğunu ileri sürerek müvekkillerinin Rize İcra Müdürlüğünün 2018/6857 E. ve 2018/7232 E. sayılı dosyalarına konu 11.05.2018 keşide 26.08.2018 ve 26.09.2018 vade tarihli 17.830,00’ar TL bedelli senetler uyarınca borçlu olmadıklarının tespitine ve takibin iptaline, henüz icra takibine konmayan 11.05.2018 keşide 26.10.2018, 26.11.2018, 26.12.2018, vade tarihli 17.830,00’ar TL bedelli senetler yönünden borçlu olmadıklarının tespitine, senetlerin iptaline, müvekkilince devralının sözleşme uyarınca ödenen 20.000,00 TL ile 26.06.2018 26.07.2018 vadeli senetler için yapılan 35.660,00 TL toplamı 73.490,00 TL’nin dava tarihinden itibaren işleyecek ticari avans faiziyle birlikte davalılardan tahsili ile davacı …’ye ödenmesine, davalı aleyhine tazminata hükmedilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; sözleşmenin davalıların kusurlu ve ihmali davranışları nedeniyle yerine getirilemediğini, davacıların sözleşme uyarınca yapmaları gereken ödemeleri yapmadığını, dava dilekçesinde peşin olarak verildiği belirtilen 17.830,00 TL’yi kabul etmediklerini, müvekkillerinin davalılardan 73.940,00 TL tutarında para almadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacı … ile davalı …’na vekaleten davalı … arasında yapılan 11.05.2018 tarihli harici satım sözleşmesi ile davalı … … isimli gemiyi 17.830,00 TL’si 26.05.2018 tarihinde peşin, kalanının 26.06.2018 vade tarihinden başlamak üzere 11 ay sıralı her biri 17.830,00 TL senet karşılığında davacı …’ye satımı hususunda anlaştıkları, her ne kadar sözleşmede satışın konusu açık bir şekilde belirtilmiş değil ise de davalı vekilinin 12.06.2019 havale tarihli yazılı beyanı ile davalı …’nun 24.09.2019 tarihli duruşmadaki beyanında sözleşmenin konusunun … isimli gemi ile Gürcistan’da kurulu Aspet Sand firması hisselerinin satışına ilişkin olduğunun ifade edildiği, 11.05.2018 tarihli sözleşmenin tarafların kabulünde olduğu, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1001 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, gemi siciline kayıtlı bir geminin mülkiyetin devrine ilişkin sözleşmelerin yazılı şekilde yapılması ve imzaların noterce onaylı olmasının zorunlu olduğu, dava konusu 11.05.2018 tarihli adi yazılı sözleşme … isimli geminin satışına ilişkin olup Samsun Liman Başkanlığının yazısı ile bu geminin milli gemi siciline kayıtlı olduğunun bildirildiği, somut olayda taraflar gemi siciline kayıtlı bir geminin satışını adi yazılı şekildeki yapmış iseler de bu sözleşmenin geçerlilik şekil şartına uygun olarak yapıldığından söz edilemeyeceği, geçersiz sözleşmelerin taraflar için hak ve borç doğurmayacakları, tarafların sadece birbirlerine verdiklerini sebepsiz zenginleşme hukuksal nedenine dayalı olarak geri isteyebilecekleri, diğer yandan Gürcistan’da bulunan Aspet şirketinin hisselerinin devrinin gerçekleştirilmediği hususunda da taraflar arasında ihtilaf olmadığı, 11.05.2018 tarihli sözleşmede satış bedellerinin dava konusu senetlerle ödeneceğinin kararlaştırıldığı, buna göre dava konusu senetlerden dolayı davacının borçlu olmadığı, ödenen bedellerinin istirdadının gerektiği, taraflar arasında yapılan sözleşmede kararlaştırılan 17.830,00 TL peşin ödemenin iadesi talebinin ise reddinin gerektiği gerekçesiyle davacı …’nin alacak davasının kısmen kabulüne, 26.06.2018 vade tarihli, 17.830,00 TL tutarındaki senet için yapılan ödemenin iadesi talebinin kabulüne, 17.830,00 TL’nin dava tarihinden işleyecek avans faizi ile birlikte davalı …’ndan alınarak davacı …’ye verilmesine, 26.07.2018 vade tarihli, 17.830,00 TL tutarındaki senet için ödemenin için yapılan ödemenin iadesi talebinin kabulüne, 17.830,00 TL’nin dava tarihinden işleyecek avans faizi ile birlikte davalı …’ndan alınarak davacı …’ye verilmesine, temlik alınan 20.000,00 TL alacak talebinin kabulüne, dava tarihinden işleyecek avans faizi ile birlikte davalı …’ndan alınarak davacı …’ye verilmesine, taraflar arasında yapılan sözleşmede kararlaştırılan 17.830,00 TL peşin ödemenin iadesi talebinin reddine, davacıların menfi tespit davasının kabulüne, davacıların Rize İcra Müdürlüğünün 2018/6857 E. sayılı dosyasına dayanak teşkil eden 11.05.2018 düzenleme, 26.08.2018 vade tarihli 17.830,00 TL senetten ötürü davalılara borçlu olmadığının tespitine ancak dava konusu alacağın yargılamanın devamı esnasında cebri icra yoluyla tahsil edildiği görülmekle 23.705,69 TL’nin 12.04.2019 tarihinden işleyecek avans faizi ile davalı …’ndan alınarak davacı …’ye verilmesine, 2004 sayılı İcra İflas Kanunu’nun (2004 sayılı Kanun) 72 inci maddenin beşinci fıkrası uyarınca menfi tespit davasına konu 17.830,00TL alacağın % 20’si oranında 3.566,00-TL tazminatın davalı …’ndan alınarak davacılara verilmesine, davacıların Rize İcra Müdürlüğünün 2018/7237 E. sayılı dosyasına dayanak teşkil eden 11.05.2018 düzenleme, 26.09.2018 vade tarihli 17.830,00 TL senetten ötürü davalılara borçlu olmadığının tespitine, menfi tespit davasına konu 17.830,00 TL alacağın % 20’si oranında 3.566,00 TL tazminatın davalı …’ndan alınarak davacılara verilmesine, davacıların Rize İcra Müdürlüğünün 2018/8276 E. sayılı dosyasına dayanak teşkil eden 11.05.2018 düzenleme, 26.10.2018 vade tarihli 17.830,00 TL senetten ötürü davalılara borçlu olmadığının tespitine, menfi tespit davasına konu 17.830,00 TL alacağın % 20’si oranında 3.566,00 TL tazminatın davalı …’ndan alınarak davacılara verilmesine, davacıların Rize İcra Müdürlüğünün 2019/219 E. sayılı dosyasına dayanak teşkil eden 11.05.2018 düzenleme, 26.11.2018 vade tarihli 17.830,00 TL senet ile 11.05.2018 düzenleme, 26.12.2018 vade tarihli 17.830,00 TL senetten ötürü davalılara borçlu olmadığının tespitine, menfi tespit davasına konu 35.560,00 TL alacağın % 20’si oranında 7.132,00 TL tazminatın davalı …’ndan alınarak davacılara verilmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; müvekkillerinin sözleşmeye konu gemiyi çalışır vaziyette davacılara teslim etmesine karşın davacıların sözleşme uyarınca üzerlerine düşen ödemeleri yapmadıklarını, bu nedenle geminin devrinin yapılmamasında kusurun davacılarda olduğunu, mahkemece tazminata hükmedilmesinin de isabetsiz olduğunu belirterek kararın kaldırılması istemiyle istinaf kanun yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile senet borçlusu davacıyı menfi tespit davası açmaya zorlayan takibin haksız ve kötü niyetli olduğunun dosya kapsamıyla ispat edilemediği, davalı … aleyhine açılan davada 2004 sayılı Kanun’un 72 inci maddenin beşinci fıkrası uyarınca tazminata hükmedilmesinin isabetsiz olduğu, davalılar vekilinin tazminata ilişkin istinaf başvurusunun kabul edilmesinin gerektiği, ancak diğer istinaf sebeplerinin reddinin gerektiği, harici şekilde yapılan hisse devri ve gemi satışını içerir sözleşmenin şekil şartlarına haiz olmaması nedeniyle geçersiz sayılması gerektiği, geçersiz sözleşme ve sebepsiz zenginleşme hükümleri uyarınca edimlerin iadesinin ve sözleşme uyarınca verilen senetler nedeniyle borçlu olunmadığının tespitinin istenebileceği, buna göre kanunun olaya uygulanmasında ve gerekçede hata edilmediği, ihtilafın doğru tanımlandığı, inceleme konusu kararın bu yönüyle usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmünün kaldırılmasına, yeniden esas hakkında hüküm kurulmasına, davacı …’nin alacak davasının kısmen kabulüne, 26.06.2018 vade tarihli, 17.830,00 TL tutarındaki senet için yapılan ödemenin iadesi talebinin kabulüne, 17.830,00 TL’nin dava tarihinden işleyecek avans faizi ile birlikte davalı …’ndan alınarak davacı …’ye verilmesine, 26.07.2018 vade tarihli, 17.830,00 TL tutarındaki senet için ödemenin için yapılan ödemenin iadesi talebinin kabulüne, 17.830,00 TL’nin dava tarihinden işleyecek avans faizi ile birlikte davalı …’ndan alınarak davacı …’ye verilmesine, temlik alınan 20.000,00 TL alacak talebinin kabulüne, dava tarihinden işleyecek avans faizi ile birlikte davalı …’ndan alınarak davacı …’ye verilmesine, taraflar arasında yapılan sözleşmede kararlaştırılan 17.830,00 TL peşin ödemenin iadesi talebinin reddine, davacıların menfi tespit davasının kabulüne, davacıların Rize İcra Müdürlüğünün 2018/6857 E. sayılı dosyasına dayanak teşkil eden 11.05.2018 düzenleme, 26.08.2018 vade tarihli 17.830,00 TL senetten ötürü davalılara borçlu olmadığının tespitine ancak dava konusu alacağın yargılamanın devamı esnasında cebri icra yoluyla tahsil edildiği görülmekle 23.705,69 TL’nin 12.04.2019 tarihinden işleyecek avans faizi ile davalı …’ndan alınarak davacı …’ye verilmesine, yasal şartları oluşmadığından tazminat talebinin reddine, davacıların Rize İcra Müdürlüğünün 2018/7237 E. sayılı dosyasına dayanak teşkil eden 11.05.2018 düzenleme, 26.09.2018 vade tarihli 17.830,00 TL senetten ötürü davalılara borçlu olmadığının tespitine, yasal şartları oluşmadığından tazminat talebinin reddine, davacıların Rize İcra Müdürlüğünün 2018/8276 E. sayılı dosyasına dayanak teşkil eden 11.05.2018 düzenleme, 26.10.2018 vade tarihli 17.830,00 TL senetten ötürü davalılara borçlu olmadığının tespitine, yasal şartları oluşmadığından tazminat talebinin reddine, davacıların Rize İcra Müdürlüğünün 2019/219 E. sayılı dosyasına dayanak teşkil eden 11.05.2018 düzenleme, 26.11.2018 vade tarihli 17.830,00 TL senet ile 11.05.2018 düzenleme, 26.12.2018 vade tarihli 17.830,00 TL senetten ötürü davalılara borçlu olmadığının tespitine, yasal şartları oluşmadığından tazminat talebinin reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar
vekili temyiz dilekçesinde özetle; Bölge Adliye Mahkemesince kabul edilen tazminat itirazı dışındaki istinaf sebeplerini tekrar ederek kararın kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu senet ve takiplerden dolayı davacının borçlu olup olmadığı, ödenen bedellerin istirdadına karar verilip verilemeyeceği noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1001 inci maddesi
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve yasaya uygun olup davalılar vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
08.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.