YARGITAY KARARI
DAİRE : 11. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2021/8234
KARAR NO : 2023/2285
KARAR TARİHİ : 13.04.2023
MAHKEMESİ : Kayseri Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1110 Esas, 2021/1335 Karar
HÜKÜM : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Kayseri 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/195 E., 2020/240 K.
Taraflar arasındaki ipoteğin fekki davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı, Yargıtayca duruşma istemli olarak davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildi. Duruşma için belirlenen 11.04.2023 günü hazır bulunan davacı vekili Avukat … ile davalı vekili Avukat…… dinlenildikten sonra duruşmalı işlerin yoğunluğu ve süre darlığından ötürü işin incelenerek karara bağlanması ileriye bırakıldı. Tetkik Hakimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip, gereği düşünüldü.
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; dava dışı şirketin borçlarının teminatı olarak müvekkiline ait taşınmazlarda davalı lehine ipotek tesis edildiğini, 25.10.2010 tarihli protokol uyarınca ne müvekkilinin, ne de dava dışı münfesih şirketin davalıya borcu kalmadığını ileri sürerek, ipoteğin fekkini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; müvekkilinin alışveriş yaptığı şirketin dava dışı Ersoylar…Ltd. Şti. olduğunu, tacir sıfatı olmayan davacı tarafından açılan davanın reddi gerektiğini, söz konusu ipoteğin çek ve senetlerden kaynaklanan borcun ödenmesi durumunda kaldırılabileceğini, halen ödeme yapılmadığını savunarak davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile ipoteklerin, protokolün 1 inci maddesi gereğince dava dışı borçlu şirkete ait işletme hakkının davalı şirkete devredilmesi ile dayanaksız kaldığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; protokolün diğer maddelerinin incelenmediğini, protokolde birincisi ipotek tesisi ikincisi işletme hakkının devri olmak üzere iki tür teminat bulunduğunu, borçların ödenmemesi halinde ipoteğin nakde çevrileceğinin ve işletme hakkının iade edilmeyeceğinin kararlaştırıldığını, protokolde işletme hakkı devredildiği takdirde dava dışı şirketin tüm borçlarının ödenmiş olacağı yönünde bir hüküm olmadığını, devir tarihinden sonra borçların hala muaccel olduğunu, dava dışı şirket tarafından borçların ödenip ödenmediğinin araştırılması gerektiğini, ödeme yapıldığına dair herhangi bir delil bulunmadığını, tanık beyanlarına göre ödeme yapıldığının kabul edilemeyeceğini, müvekkilinin ticari defter ve kayıtlarının incelenmediğini, bilirkişi raporu alınmadığını, çek ve senetlerin müvekkilinin elinde olmasının borcun devam ettiğini gösterdiğini ileri sürerek arz edilen ve resen gözetilecek sebeplerle kararın kaldırılmasını ve davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile protokolün birinci maddesine göre dava dışı borçlu Ersoylar … Ltd Şti’nin davalı şirkete olan doğmuş ve doğacak tüm borçlarına karşılık olmak üzere söz konusu taşınmazlarda faaliyet gösteren dükkanların işletme hakkının davalıya devredilerek, taşınmazların tapu kaydı üzerine davalı şirket lehine ipotek tesis edildiği, işletme hakkının davalı şirkete devredildiği, davacının üzerine düşen edimi yerine getirdiği, her ne kadar davalı tarafça çek ve senetlerden kaynaklı borcun ödenmediği iddia edilmiş ise de protokolde dava dışı borçlu Ersoylar Ltd. Şti’nin davalı şirkete olan doğmuş ve doğacak tüm borçlarına karşılık olmak üzere söz konusu dükkânların işletme hakkının davalıya devredildiği belirtildiğinden davalının bu yöndeki iddiasının kanıtlanamadığı, ipoteğin dayanaksız kalması sebebiyle kaldırılmasında herhangi bir isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle davalının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesindeki sebeplerle kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, taraflar arasındaki protokol gereğince davacıya ait taşınmazlar üzerinde davalı lehine tesis edilen ipoteğin fekki istemine ilişkindir. Uyuşmazlık, ipoteğin fekki koşullarının oluşup oluşmadığı noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 19 uncu maddesi
3. Değerlendirme:
1. Davacı, dava dışı Ersoylar ..Ltd Şti’nin davalıya olan borcunun teminatını teşkil etmek üzere kendisine ait iki adet taşınmaz üzerine davalı lehine ipotek tesis edildiğini, ancak bu taşınmazların değerinin borca nazaran az kalması sebebiyle, ipotekli taşınmazlar yerine 25.10.2010 tarihli protokol ile dava dışı şirkete ait işletme hakkının davalıya devrinin kararlaştırıldığını, borcun ödenememesi üzerine protokolde kararlaştırıldığı üzere işletme hakkının iade edilmediğini ve borcun bu şekilde sona erdiğini, ipoteğin fek edilmesi gerektiğini ileri sürmüştür. Davalı ise, dava dışı şirketin kendisine olan borcu için kendisine iki teminat verildiğini, birinin davacıya ait taşınmazlar üzerine tesis edilen ipotek, diğerinin ise dava dışı şirkete ait işletme hakkının devri olduğunu, borcun ödenmediğini, işletme hakkının müvekkilinde kaldığını ancak borcun sona ermemesi sebebiyle ipoteğin fek edilmediğini savunarak davanın reddini istemiştir. Dolayısıyla taraflar arasındaki uyuşmazlığın hallinde 25.10.2010 tarihli protokol maddelerinin yorumu önem arz etmektedir.
2. Protokolde dava dışı Ersoylar …Ltd Şti’nin davalıya olan ve protokol tarihinden önce tahakkuk etmiş ve tahakkuk edecek, icra takibine geçilmiş veya geçilecek bütün borçlarının aslı ve fer’ilerini kapsamak üzere, Kayseri Büyükşehir Belediyesi, Yer altı Çarşısı 83-84 nolu dükkânların işletme hakkının ( taraflarca 90.000,00 euro rayiç olduğu kabul edilerek) Belediye nezdinde davalıya devredileceği, dava dışı şirketin davalıya olan tüm borçlarını 31.04.2011 tarihine kadar kapatırsa anılan teminatın boşa çıkacağı, masrafları dava dışı şirkete ait olmak üzere ipoteğin fek edileceği, işletme hakkının iade edileceği; borcun ödenmemesi halinde ise ipotek hakkının davalı tarafından nakde çevrileceği, işletme hakkının iade edilmeyeceği, işlem masraflarının davalı tarafından karşılanacağı ve dava dışı şirketin davalıya olan borç asılları ve tüm fer’ileri borcundan düşüleceği, dava dışı şirketin davalıya verdiği tüm çek ve senetlerin icra takibi başlatılmadan dava dışı şirkete iade edileceği kararlaştırılmıştır.
3. Yukarıda özetlenen protokol hükümlerinden dava dışı şirketin davalıya çek ve senet kaynaklı borcunun bulunduğu, borcun teminatı olarak ipotek tesisi ve işletme hakkı devri yapılmasının kararlaştırıldığı, borcun belli bir tarihe kadar ödenmesi ve ödenememesi hali için iki farklı seçenek öngörüldüğü, kararlaştırılan tarihe kadar borcun ödenmediğinin taraflar arasında uyuşmazlık konusu olmadığı, borcun ödenmemesi durumunda ipotek hakkının davalı tarafından nakde çevrileceğinin ve işletme hakkının iade edilmeyeceğinin, bu şekilde bulunacak miktarın dava dışı şirketin borcundan düşüleceğinin kararlaştırıldığı anlaşılmıştır. Bir başka anlatımla, borç ödenmediğinde davacının taşınmazları üzerine tesis edilen ipotek nakde çevrilecek, devredilen işletme hakkı iade edilmeyecek; ipotek nakde çevrilerek elde edilecek miktar ile işletme hakkının kararlaştırılan değeri olan 90.000,00 euro toplamı borçtan düşülecektir.
4. Bu durumda mahkemece yapılacak iş, öncelikle kararlaştırılan tarih itibariyle dava dışı Ersoylar Ltd. Şti’den olan alacak miktarını beyan etmek ve alacağa ilişkin dayanak belgelerini (çek ve senetleri) sunmak üzere davalıya süre verilmesi, bu suretle alacağın tespiti, sonrasında ise işletme hakkının protokolde kararlaştırılan değeri 90.000,00 euronun (ve varsa harici ödemelerin) borçtan düşülmesi, borcun bu şekilde sükut etmesi halinde ipoteğin fekkine karar verilmesi, borç miktarının 90.000 euroyu aşması halinde ise davalının bakiye borç miktarı için ipoteğin devamında hukuki yararının olduğu kabul edilerek borcun depo edilmesi için davacıya süre verilmesi, borcun ödenmesi halinde davanın kabulü ile ipoteğin fekkine, ödenmemesi halinde ise davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm tesisi doğru olmamış, hükmün temyiz eden davalı yararına bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Takdir olunan 8.400,00 TL duruşma vekâlet ücretinin davacıdan alınarak, davalıya verilmesine,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 13.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.