YARGITAY KARARI
DAİRE : 11. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2021/5557
KARAR NO : 2023/1064
KARAR TARİHİ : 22.02.2023
MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
HÜKÜM : İstinaf başvurusunun esastan reddine
Taraflar arasındaki itirazın iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen usulden, kısmen esastan reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili ile katılma yoluyla davalılar DHL Global Forwarding OY ve Danmar Lines A.G. vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Mahkeme kararı, Yargıtayca duruşma istemli olarak davacı vekili ile katılma yoluyla davalılar DHL Global Forwarding OY ve Danmar Lines A.G. vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildi. Duruşma için belirlenen 21.02.2023 günü hazır bulunan davacı vekili Avukat … Alper Tunga Arınan ile davalı DHL Global ve Danmar Lines A.G vekilleri Avukat Merve Kızkın, diğer davalı … vekili Avukat Tuğba Doru Taşkan dinlenildikten sonra duruşmalı işlerin yoğunluğu ve süre darlığından ötürü işin incelenerek karara bağlanması ileriye bırakıldı. Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip, gereği düşünüldü.
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin Karayolu Nakliyat Emtia Sigorta Poliçesi ile sigortaladığı dava dışı Makyol İnş. San. Tur. Tic. A.Ş.’ye ait tünel açma makinesinin Helsinki’den Oran’a davalı DHL Global Forwarding OY sorumluluğunda taşındığını, multimodal taşımayı üstlenen DHL’ye forwarding agent sıfatı ile, diğer iki davalıya ise konşimento belgelerini düzenleyen taşıyıcı sıfatı ile dava açıldığını, yükün deniz yolu ile nakliyesi sonrası Class 9 işlemi gördüğünden tahliyesinin gerçekleştirilmediğini, İspanya-Algericas Limanına götürüldüğünü, ardından Oran Limanına gümrüklü tehlikeli maddeler antreposuna geri getirildiğini, ondan sonra da Intramar firmasınca karayolu ile taşındığını, bu işlemler sırasında alıcının emtiaları denetleyemediğini, gerekli dikkat ve özeni göstermeyen davalılar yüzünden bu aksaklıkların meydana geldiğini, iş makinesinin Oran Limanından Intramar’ın gümrüklü sahasına nakliyesi esnasında Intramar’ın çekicisi ile taşınırken üst geçide çarpıp devrilerek hasar gördüğünü, sigortalının 308.159,42 euro tutarındaki hasarının müvekkilince ödendiğini, müvekkilinin halefiyet ve temlik gereği sigortalının haklarını devraldığını, rücu için davalılar aleyhine başlatılan icra takibine itirazın haksızlık içerdiğini ileri sürerek itirazın iptalini ve icra inkar tazminatının tahsilini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalılar DHL Global Forwarding Taşımacılık OY ve Danmar Lines A.G. vekili cevap dilekçesinde; dava konusu taşımanın Helsinki-Finlandiya’dan Oran Limanına gerçekleştirildiğini, müvekkili DHL Global Forwarding Taşımacılık OY’nin taşıma komisyoncusu olarak hareket ettiğini, müvekkili Danmar Lines A.G’nin ise taşımacı tayin edildiğini, fiili taşımanın diğer davalı Seago Line A/S tarafından gerçekleştirildiğini, davacının deniz taşıması bittikten sonra kara taşıması esnasında meydana geldiği iddia olunan zarar için müvekkillerine başvuramayacağını, hak düşürücü süre içinde itirazın iptali davasının açılmadığını, zamanaşımı süresinin geçtiğini, müvekkili DHL Global Forwarding Taşımacılık OY’nin düzenlediği belge uyarınca ilgili taşıma bakımından Nordik Ülkeler Taşıma İşleri Komisyoncuları Birliğinin Standart Koşullarının (NSAB 2000) uygulanması gerektiğini, bu hükümler uyarınca Fin Hukukuna göre çözülecek uyuşmazlıklarda tahkim şartı bulunup tahkim yerinin Helsinki olarak kararlaştırıldığını, bu durumda icra müdürlüğü ve mahkemenin yetkisiz hale geldiğini, iddia edilen haksız fiilin ve zararın meydana geldiği yer Cezayir olduğundan İstanbul İcra Müdürlükleri ve Mahkemelerinin yine yetkili olmadığını, müvekkili Danmar’ın düzenlediği konişmentoda da İsviçre Hukukunun uygulanacağı kararlaştırılıp İsviçre Mahkemelerinin yetkili kılındığını, icra dairesinin bu sebeple de yetkisiz olduğunu, davanın haksız fiile dayanması halinde de haksız ve zarar Cezayir’de meydana geldiğinden İstanbul İcra Daireleri ve Mahkemelerinin yetkisinden söz edilemeyeceğini, davacının hatır ödemesi ödeme yaptığını, Port to Port taşıma uyarınca müvekkilinin sorumluluğunun yükleme limanından boşaltma limanına kadar olduğunu, oysa iddia olunan zararın tahliyeden sonra karayolu ile taşıma esnasında meydana geldiğini, Danmar’ın da sorumluluğunun emtianın boşaltılmasıyla sona erdiğini, her iki müvekkili bakımından davanın yetkisizlik ve pasif husumet ehliyeti yokluğu sebebiyle reddini, davanın aktif husumet ehliyeti yokluğundan reddini, davanın reddini, kötü niyet tazminatının tahsilini istemiştir.
2.Davalı Seago Line A/S vekili cevap dilekçesinde; müvekkilinin dava konusu taşımanın karayolu kısmını değil Helsinki Limanından Oran Limanına denizyolu ayağını üstlendiğini, konşimentodaki CY/CY kaydının bu hususu gösterdiğini, yükün Oran Limanında alıcı Makyol’a hasarsız teslim edildiğini, iddia edilen hasarın Intramar’ın sorumluluğundaki Cezayir içindeki karayolu taşıması esnasında meydana geldiğini, nitekim sigorta eksperlerinin ve Cezayir’deki uzmanın Intramar’ın sorumluluğunu belirttiğini, müvekkilinin neden davalı gösterildiğinin anlaşılamadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; taşımanın yabancı menşeli şirketlerce Finlandiya’nın Helsinki Limanından Cezayir’in Oran Limanına yabancı bayraklı gemi ile yapıldığı, uyuşmazlığın yabancılık unsuru taşıdığı, özel borç ilişkisinden kaynaklanan uyuşmazlığın Türk Mahkemelerinin münhasır yetki alanına girmediği, taşımayı üstlenen DHL Global Forwarding OY’nin taşımayı yaptırmak üzere Danmar Lines ile anlaştığı, fiili taşımanın ise Seago Line tarafından yerine getirildiği, DHL Global Forwarding OY’in Danmar Lines adına imzaladığı konişmentonun Yapı Kredi Bankası emrine düzenlendiği, ihbar olunan olarak Makyol’un yer aldığı, malın alıcısına teslim edildiğinin ihtilaf konusu edilmediği, Makyol’un akreditif satış usulüne göre söz konusu konişmentoyu ibraz etmek suretiyle malı teslim aldığı, bu durumda konişmentoda yer alan yetki klozunun davacının sigortalısı Makyol ile DHL Global ve Danmar şirketlerini bağlayacağı, konişmentoda taşımadan kaynaklanan ihtilafların çözüm yeri olarak İsviçre’nin Basel Mahkemelerinin yetkili kılındığı, sözkonusu yetki klozuna göre davalı DHL ile Danmar vekilinin milletlerarası yetki itirazının yerinde olduğu, Seago Line’nin düzenlediği konişmentonun beşinci sayfasında yer alan CY/CY kaydına göre Seago Line’ın limandan limana taşımayı üstlendiği, limanda yükün alıcısına tesliminden sonra taşıyıcının sorumluluğunun sona erdiği, dava dilekçesinde de iş makinasının Oran Limanından gümrüklü sahaya Intramar firmasına ait çekici ile ömork üzerinde taşındığı sırada hasara uğradığının ileri sürüldüğü ekspertiz raporunda makinanın limandan gümrüklü sahaya tır ile taşınması esnasında yol üzerindeki üst geçide çarpma sonucu hasarlandığının belirtildiği, emtianın limanda alıcısına teslim edildikten sonra karayoluyla taşındığı esnada hasara uğradığı, alıcının tedarik ettiği tır ile taşınması sırasında oluştuğu anlaşılan yük hasarından dolayı Seago Line’ın sorumlu tutulamayacağı gerekçesiyle davalı DHL ve Danmar vekilinin milletlerarası yetki itirazının kabulü ile bu davalılar hakkında açılan dava yönünden İsviçre Basel Mahkemeleri yetkili olduğundan yetkisizlik nedeniyle davanın usulden reddine, davalı Seago Line hakkında açılan davanın esastan reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ile katılma yoluyla davalılar DHL Global Forwarding OY ve Danmar Lines A.G. vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşımanın multimodal olması sebebiyle davalıların müteselsilen sorumlu tutulmalarının gerektiğini, davalı DHL’nin taşıma komisyoncusu olduğunu ikrar ettiğini, forwarder’in taşıma sürecinin tamamını organize ettiğini, kara taşımasının da DHL tarafından organize edildiğini, konişmentoda münhasır yetki kaydına yer verilmediğini, konişmentodaki yetkiye ilişkin ifadelerin genel işlem koşulu niteliği taşıdığını, bu hususta bilgilendirme yapılmadığını, yazılmamış sayılması gerektiğini, esastan inceleme yapılmadığı, bilirkişi raporu dahi alınmadığı halde davalı Seago Line hakkında esastan ret kararı verilip nispi vekalet ücreti taktirinin yerinde olmadığını, esas incelemesi yapılacaksa tüm davalılar hakkında yapılması gerektiğini ileri sürerek kararın kaldırılmasını istemiştir.
2. Davalılar DHL Global Forwarding Taşımacılık OY ve Danmar Lines A.G. vekili istinaf dilekçesinde özetle; konişmento ve belgelerden anlaşılacağı üzere emtianın alıcısının anonim şirket vasfındaki Makyol Cezayir firması olduğunu, davacının ise ayrı tüzel kişiliğe sahip Makyol Türkiye’yi sigortalayıp hasar ödemesini hasarla ilgisiz Makyol Türkiye’ye yaptığını, Makyol Türkiye’nin emtiaya ilişkin herhangi bir sözleşmeye taraf olmadığını, bu durumda davacının halefiyet hakkını kazanmadığını, müvekkili DHL’nin taşımanın limandan limana olan kısmını organize ettiğini, multimodal taşıma niteliğinin bulunmadığını, davacının yetki hususundaki istinaf itirazı kabul edilirse davanın müvekkillerinin pasif husumetinin yokluğundan ve taşımanın karayolu kısmını üstlenmediklerinden esestan reddini istediklerini, davacının açıkça haksız ve kötüniyetle takip başlattığını, kötüniyet tazminatı şartlarının oluştuğunu ileri sürerek davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddini, aksi halde katılma yoluyla istinaf başvurularının kabulü ile davanın esastan reddini istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; taşımanın karayolu ayağında sözkonusu hasarın oluştuğu, sadece deniz taşıma aşamasında sorumluluğu bulunan Seago Line açısından İlk Derece Mahkemesince davanın esastan reddine karar verilmiş olmasının hukuka uygun bulunduğu, davacı vekilinin bu davalıya yönelik istinaf sebeplerinin yerinde görülmediği, konşimento ekinin “taşıma şartları” başlıklı maddesinde “iş bu konşimentonun belirttiği ve içerdiği sözleşme, içerdiği Kanunlar ihtilafı kurallarına bakılmaksızın İsviçre Hukuku’na tabidir. İş bu konşimentodan veya buna ilişkin olarak doğan tüm talep ve uyuşmazlıklar her şekilde münhasıran yetkili Basel-Stadt, İsviçre Mahkemelerinde görülecektir. Başka Mahkeme tarafından görülemez” şeklinde ibarenin bulunduğu, davacının halefiyet gereği sigortalısının hukukuna tabi olduğu, sigortalının bağlı olduğu yetki şartının davacı sigortacıyı da bağlayacağı, yetkisizlik kararı isabetli görüldüğünden bir kısım davalıların esasa ilişkin istinaf itirazlarının da reddedildiği gerekçesiyle istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ile katılma yoluyla davalılar DHL Global Forwarding Taşımacılık OY ve Danmar Lines A.G. vekili temyiz yoluna başvurmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; konişmentoda münhasır yetki kaydına yer verilmediğini, tarafların mukim oldukları adres dışında yetki itirazlarının Medeni Kanun’un 2 nci maddesine aykırılık teşkil ettiğini, tarafların Türk olmasının Türk Mahkemelerinin yetkisi için yettiğini, konişmentodaki yetkiye ilişkin ifadelerin genel işlem koşulu niteliği taşıdığını, sigortalının yetki şartını kabul ettiğine dair açık ve kesin bir irade açıklamadığını, yetki şartı için bilgilendirme yapılmadığını, yazılmamış sayılması gerektiğini, acentenin dahil olduğu bir denizde eşya taşıması işinde konişmentodaki yabancı mahkeme şartının Türk Ticaret Kanunu’nun 105 inci maddesinin ikinci fıkrasının son cümlesine aykırılık taşıdığını, davalıların multimodal olması sebebiyle müteselsilen sorumlu tutulmalarının gerektiğini, davalı DHL’nin taşıma komisyoncusu olduğunu ikrar ettiğini, forwarder’in taşıma sürecinin tamamını organize ettiğini, kara taşımasının da DHL tarafından organize edildiğini, zararın taşıma esnasında doğduğunu, ekspertiz raporlarının delil niteliği taşıdığını, esastan inceleme yapılmadığı, bilirkişi raporu dahi alınmadığı halde davalı Seago Line hakkında esastan ret kararı verilip nispi vekâlet ücreti taktirinin yerinde olmadığını ileri sürerek kararın bozulmasını istemiştir.
2. Davalılar DHL Global Forwarding OY ve Danmar Lines A.G. vekili temyiz dilekçesinde özetle; davacının halefiyet hakkını kazanmadığını, müvekkili DHL’nin taşımanın limandan limana olan kısmını organize ettiğini, multimodal taşıma niteliğinin bulunmadığını, davacının yetki hususundaki istinafı kabul edilirse davanın müvekkillerinin pasif husumetinin yokluğundan ve taşımanın karayolu kısmını üstlenmediklerinden esastan reddini istediklerini, davacının açıkça haksız ve kötüniyetle takip başlattığını, kötüniyet tazminatı şartlarının oluştuğunu ileri sürerek davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddini, aksi halde davanın esastan reddini istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme;
Dava, itirazın iptali davası olup taraflar arasındaki uyuşmazlık konşimentodaki yetki şartının geçerli olup olmadığı, davalı Seago Line A/S’nin hasardan sorumlu tutulup tutulamayacağı noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1.5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkındaki Kanun’un (5718 sayılı Kanun) 24, 34, 40 ve 47 nci maddesi,
2.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 5 vd. maddeleri,
3.2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun (2004 sayılı Kanun) 67 nci maddesi,
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekili ile davalı … Lines AG vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler davalılar Danmar Lines A.G. ve …’ye yönelik kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
3.Davacı vekilinin davalı DHL Global Forwarding OY’ye yönelik temyiz itirazlarının incelenmesinde; davalı DHL Global Forwarding OY vekili gerek icra takibine itiraz dilekçesinde, gerekse cevap dilekçesinde müvekkilince düzenlenen, taşıma ayrıntılarını ve ilişkisini gösteren belge uyarınca ilgili taşıma bakımından Nordik Ülkeler Taşıma İşleri Komsiyoncuları Birliğinin Standart Koşullarının (NSAB 2000) uygulanacağı, buna göre de uyuşmazlığın Helsinki tahkim yerinde ve Fin Hukuku’na göre çözümleneceği itirazında bulunarak icra dairesi ve mahkemenin yetkisine itiraz etmiştir. Buna rağmen mahkemece davalılardan Danmar Lines AG adına düzenlenen konişmentodaki şart esas alınarak hem davalı DHL Global Forwarding OY hem de davalı … Lines AG yönünden İsviçre Basel Mahkemelerinin yetkili olduğu gerekçesiyle davanın usulden reddine karar verilmiştir. Bu yöndeki mahkeme kararına karşı davalı DHL Global Forwarding OY, Helsinki Tahkiminin yetkili olduğuna yönelik istinaf itirazı ileri sürmediğinden İsviçre Mahkemelerinin yetkisini zımnen kabul etmiştir. Davacı ise istinaf ve temyiz dilekçeleri ile İsviçre Mahkemelerinin yetkisini benimsememiş, Türk Mahkemelerinin yetkili olduğu yönünde itirazlarda bulunmuştur. Bu durumda davalı DHL Global Forwarding OY’nin tek taraflı irade değişikliği sonuç doğurmayacaktır. Davalı DHL Global Forwarding OY’nin cevap dilekçesinde Helsinki tahkiminin yetkili olduğunu ileri sürmesi, Basel Mahkemelerinin yetkili olduğuna dair mahkeme kararına karşı bu yönden istinaf yoluna başvurmaması nedeniyle tercih hakkı bulunan davacının bu tercih hakkını Türk Mahkemeleri olarak kullanmakla İlk Derece Mahkemesi artık davacı ile davalı DHL Global Forwarding OY arasındaki uyuşmazlığın çözümünde yetkili hale geldiğinden işin esasına girilip sonucuna göre bir karar verilmesini teminen kararın bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca davalılar Danmar Lines AG ve Sealand Europe A.S. yönünden ONANMASINA,
Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesinin davalı DHL Global Forwarding OY’ye yönelik kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
İlk Derece Mahkemesinin davalı DHL Global Forwarding OY’ye yönelik kararının BOZULMASINA,
Bozma sebebine göre davalı DHL Global Forwarding OY vekilinin tüm, davacı vekilinin DHL Global Forwarding OY’ye yönelik diğer temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik yer olmadığına,
Aşağıda yazılı temyiz giderlerinin temyiz eden davalı … Lines A.G’ye yükletilmesine,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde davacıya iadesine,
Takdir olunan 8.400,00 TL vekalet ücretinin davalı DHL Global Forwarding OY’dan alınıp davacıya verilmesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
22.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.