YARGITAY KARARI
DAİRE : 11. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2021/5383
KARAR NO : 2021/7323
KARAR TARİHİ : 22.12.2021

MAHKEMESİ :FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasında görülen davada Bakırköy 2. Fikri ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi’nce verilen 30.12.2013 tarih ve 2013/11 E. – 2013/105 K. sayılı kararın Yargıtayca incelenmesi davacılar vekili ve davalı Elips Kitap Matbaacılık Dağıtım Basın Yayın Reklam Danışmanlık Tic. Ltd. Şti. vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçelerinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, bazı noksanlıkların ikmali için mahalline geri çevrilen dosyanın eksikliklerin giderilmesinden sonra iade edildiği anlaşılmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçeler, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacılar vekili, merhum şair ve yazar … …’ın eserleri üzerindeki mali ve manevi hakların tamamının FSEK hükümleri uyarınca (19 ve 63.maddeleri) mirasen müvekkillerine intikal ettiğini, … …’ın oğlu müteveffa Kadri …’ın, …’in eserlerinin mali haklarının devrine ilişkin davalı Yeni Kitap Ltd. Şti ile 28.07.2005 tarihinde telif sözleşmesi imzaladığını, davalıların bu sözleşme çerçevesinde …’in “Rüya Tabirleri”, “Hz.Muhammedin Mektupları”, “Keloğlan Masalları”, “Binbir Gece Masalları” adlı eserleri ile “Billur Köşk Masalları”, “Kureyş Bakiresi”, “Ebu Müslim Horasani’nin İntikamı” adlı çeviri eserleri basıp satışa arz ettiklerini, davalı …’nin Yeni Kitap Ltd. Şti’nin kurucusu ve müdürü olup, bandrol talep formlarında ve sözleşmede imzasının bulunduğunu,davalı …’nin ise şirketin diğer kurucusu olduğunu, Elips Kitap Ltd. Şti’nin yetkililerinin ise…ve … olmaları nedeniyle FSEK 66. maddesi çerçevesinde davalı olarak gösterdiklerini, davalıların sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmediklerini, Kadri …’ın 2008 yılında vefat ettiğini, bu süreçte müvekkillerine ne kadar kitap basıldığı konusunda bilgi verilmediğini, düzenli ödeme yapılmadığını, sözleşmeye aykırı olarak eserlerin daha fazla sayıda basıldığını, telif ücreti ödememek amacıyla farklı kitaplar için aldıkları bandrolleri … …’ın kitapları üzerine yapıştırdıklarının tespit edildiğini ileri sürerek, tecavüzün ref’ine, men’ine, davalıların, eserlerin yeni basımlarını yapmasının önlenmesine, FSEK 68 ve 70. maddeleri kapsamında ıslah ile arttırılmış toplam 35.070,00 TL maddi tazminatın haksız fiil tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte tazminine, her biri müvekkili için 2.000,00’er TL’den toplam 8.000,00 TL manevi tazminatın haksız fiil tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile hükmün ilanına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalılar Elips Kitap Ltd. Şti., …, …, … vekili, kitaplar üzerindeki bandrollerin matbaa aşamasındaki süreç nedeniyle farklı bir kitaba yapışmasının söz konusu olduğunu, davacı tarafa toplam 20.361,00 TL telif ödemesi yapıldığını, davacıların mirastaki payı %50 olmasına rağmen telif bedelinin tamamını istemelerinin kötü niyetli davranış olduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Davalı … ve Yeni Kitap Ltd. Şti. cevap dilekçesi sunmamış ve duruşmalara katılmamışlardır.
Mahkemece, iddia, savunma, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre, dava konusu eserlerden, anonim arap hikayelerinden oluşan “Binbirgece Masalları”, “Kureyş Bakiresi” ve “Ebu Müslüm’in İntikamı” adlı işleme eserlerin … … tarafından tercüme edildikleri (FSEK 6/1 md.), bunların ticari dolaşıma tabi tutulabilmeleri için eser sahibi ile işlemeci arasındaki sözleşmelerin davacılar tarafından ibraz edilmesi gerektiği, aksi taktirde tecavüzün ref’i, men’i, kararı verilebilirse de (FSEK 67/1, 69. md) ekonomik sonuçlar doğuracak maddi ve manevi tazminata hükmedilemeyeceği,Rüya Tabirleri”, “Hz.Muhammed’in Mektupları”,”Keloğlan Masalları”, “Billur Köşk Masalları” adlı eserlerin (FSEK 1/B, 2/1, 8 md.) … … tarafından vücuda getirildikleri, davalıların, bu eserlerin bandrollerini yapıştırma konusunda yasaya uygun davranmadıkları, başka kitapların bandrollerini davaya konu kitaplara yapıştırdıkları, 28.07.2005 tarihli sözleşme, eser sahibi … … tarafından değil, varislerinden Kadri … ile yayınca Yeni Kitap Ltd. Şti. arasında imzalandığı, sözleşmeye varislere ait herhangi bir izin veya icazet belgesi eklenmediği gibi, dava sırasında da diğer varislerden temin edilmiş bir muvafakatnamenin ibraz edilmediği, ancak tüm bunlara rağmen Elips Kitap Ltd. Şti.’nin ödemelerinin varisler tarafından itirazsız kabul edildiği gözönünde tutularak, davacıların FSEK 19 ve 63. maddeleri kapsamında aktif dava ehliyetlerinin bulunduğu, FSEK 22. Maddesi kasamında çoğaltma, FSEK 23. maddesi kapsamında yayma mali haklarının ihlal edildiği, davalıların telif ücreti olarak ödemesi gereken tutarın 41.555,00 TL olup, ödenen 20.361,00 TL’nin mahsubu ile kalan 21.194,00 TL’nin ödemesi gerektiği, ayrıca “Keloğlan Masalları”, “Billur Köşk Masalları” ve “Binbir Gece Masalları” adlı kitaplar için de toplam telif alacağının 13.876,00 TL olduğu, her ikisinin toplam tutarı 35.070,00 TL olmakla birlikte, anonim arap hikâyelerinden oluşan “Binbir Gece Masalları” adlı eser için yukarıdaki açıklamalar ışığında maddi tazminat istenemeyeceğinden, bilirkişi raporunda bu kitap için hesaplanan 7.222,00 TL’nin mahsubu ile (35.070,00- 7.222,00= 27.848,00 TL) kalan 27.848,00 TL’nin davacı tarafa ödenmesi gerektiği, davalıların, eserleri basan, yayan ve bu şirketin yetkilileri olmaları sıfatıyla tazminattan müştereken ve müteselsilen sorumlu olduklarını, telif bedeline hükmedilen kitaplar yönünden taraflar arasında FSEK kapsamında farazi sözleşme ilişkisi kurulduğundan, bu kitaplara yönelik tecavüzün ref’i, men’i talebinin reddi gerektiği, eserin izinsiz çoğaltılması, yayımı nedeniyle FSEK 70/1 ve 818 sayılı BK’nun 49. maddesi kapsamında manevi tazminat koşullarının da oluşmadığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulu ile davacıların ortak murisi … … tarafından vücuda getirilen “Keloğlan Masalları” ve “Billur Köşk Masalları” adlı kitapların sözleşmeye aykırı olarak, izinsiz basım, dağıtım ve başka kitaplar için alınan bandroller yapıştırılmak suretiyle davalılar tarafından satışı nedeniyle 27.848,00 TL maddi tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacı tarafa verilmesine, fazlaya ilişkin maddi tazminat isteminin reddine, bu eserler yönünden taraflar arasında farazi sözleşme ilişkisi kurulduğundan tecavüzün ref’i, men’i talebinin reddine, dava konusu “Bin Birgece Masalları”, “Kureyş Bakiresi”, “Ebu Müslim’in İntikamı” adlı anonim hikâyelerden oluşan işleme eserler yönüden tecavüzün ref’ine, men’ine, yeni basımların yapılmasının önlenmesine, manevi tazminat isteminin de reddine karar verilmiştir.
Karar, davacılar vekili ile davalı Elips Kitap… Ltd Şti. vekili tarafından ayrı ayrı temyiz edilmiştir.
1-) Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına göre, davalı Elips Kitap Matbaacılık Dağıtım Basın Yayın Reklam Danışmanlık Ticaret Ltd. Şti. vekilinin tüm temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.
2-)Davacı vekilinin temyizine gelince; Dava, sözleşmeye aykırı davranmak suretiyle ilim ve edebiyat eserleri ile işleme eserler üzerindeki hakların ihlal edildiği iddiasına dayalı tecavüzün ref’i, men’i, maddi ve manevi tazminat taleplerine ilişkin olup mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporu doğrultusunda yukarıda yazılı gerekçe ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
5846 sayılı FSEK’in 6. maddesinde, bir eserden istifade suretiyle vücuda getirilen, ancak yararlanılan eserle bağlantısı bulunan yeni fikir ve sanat ürünleri meydana getirilmesi “işleme” olarak tanımlanmıştır. Bu hükümle tanımlanan işleme eserler sınırlı sayıya tabi tutulmayıp, örnekseme yöntemiyle sayılmıştır. İlişkilendirme bakımından asıl eserle bağlantılı olan işleme eser sahibinin hususiyetini yansıtma özelliği nedeniyle asıl eserden bağımsız yeni bir eser olduğundan ayrıca hukuki koruma altına alınmıştır (Dairemizin 14.10.2019 gün ve 2018-3919/6455 Sayılı Kararı). FSEK’in 21. maddesi uyarınca bir eserden işleme hakkı münhasıran eser sahibine aittir. Bu itibarla asıl eser sahibinden izin almadan işleme eser oluşturanlar iktisadi maksatla çoğaltma, yayma ve benzeri yollarla ticaret mevkiine koyamazsa da, işleme eserin oluşturulması asıl eser sahibinin iznine tâbi olmadığından, izinsiz oluşturulmuş işleme eserin sahibi, kendisinden izin alınmaksızın asıl eser sahibi ve/veya bir başkasının işleme eseri çoğaltma ve yayma eyleminde bulunmaları halinde eserden doğan maddi ve manevi haklara tecavüz nedeniyle, tecavüzün ref’i, men’i, maddi ve manevi tazminat davaları açmasına engel bulunmamaktadır (Dairemizin 20.05.2019 gün ve 2018-2500/3862 sayılı Kararı )
O halde somut olayda muris Selami Munir …’a ait işleme eserler üzerinde hak sahibi olunabilmesinin asıl eser sahibinin iznine bağlı olmamasına, diğer bir deyişle asıl eser sahibinin izninin olup olmaması hususunun işlenmeler üzerindeki hak sahipliği bakımından herhangi bir etkisinin bulunmamasına göre, bu hususun ancak asıl eser sahibi ile işleme eser sahibi arasındaki hukuki ilişkinin konusu olabileceği gözetilip değerlendirilmeden işleme eserler yönünden maddi ve manevi tazminat isteminde bulunamayacağı gerekçesiyle
bu eserler yönünden talep edilen tazminat istemlerinin reddine karar verilmesi yerinde görülmemiş bozmayı gerekmiştir.
Davaya cevap veren davalı Elips Kitap Matbaacılık Dağıtım Basın Yayın Reklam Danışmanlık Ticaret Ltd. Şti.’nin kabulünde olduğu üzere, dava dışı başka kitaplar için alınmış olan bandrollerin sözleşme kapsamındaki eserlerde kullanılması suretiyle sözleşmeye aykırı davranılmış olmasının ihlal niteliğinde olduğu, diğer bir ifade ile bu hususun mali haklara tecavüz oluşturduğu, bu nedenle de davacıların hem dava dilekçesinde hem de bilirkişi raporuna itiraz dilekçesinde bütün eserler yönünden FSEK m. 68 kapsamında tazminat talebinde bulundukları hususu gözetilmeksizin sadece ‘Keloğlan Masalları’ ve ‘Billur Köşk Masalları’ adlı eserler bakımından düzenlenen bilirkişi raporunun hükme esas alınarak m. 70, f. 2 kapsamında tazminata hükmedilmesi de doğru olmamış bozmayı gerektirmiştir.
Kabule göre de; davayı açan mirasçılar dışında davacılar vekili tarafından dava dışı Faruk …’ın mirasçılarının veraset ilamı ile vekaletnamelerini dosyaya sunmuş olmasına rağmen mahkemece tazminatın tamamının sadece davayı açan mirasçılara verilmesine hükmedilmesi yerinde olmadığı gibi, davanın TTK m. 4/1-d hükmü uyarınca ticari dava olduğu hususu ile davacıların dava dilekçesinde haksız fiil tarihinden itibaren ticari faiz talebinde bulundukları gözetilip avans faize hükmedilmesi gerekirken yasal faize hükmedilmiş olması da doğru olmamış anılan bu nedenlerde bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davalı davalı Elips Kitap Matbaacılık Dağıtım Basın Yayın Reklam Danışmanlık Ticaret Ltd. Şti. vekilinin tüm temyiz itirazlarının REDDİNE, (2) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davacılar vekilinin temyiz itirazının kabulü ile hükmün davacılar yararına BOZULMASINA, ödediği peşin temyiz harcının isteği halinde temyiz eder davacılara iadesine, aşağıda yazılı bakiye 1.426,72 TL temyiz ilam harcının temyiz eden davalı Elips Kitap Matbaacılık Dağıtım Basın Yayın Reklam Danışmanlık Ticaret Ltd. Şti.’den alınmasına, 22/12/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.