YARGITAY KARARI
DAİRE : 11. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2021/4846
KARAR NO : 2023/718
KARAR TARİHİ : 08.02.2023
MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
HÜKÜM : Kabul
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun ve davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı, Yargıtayca duruşma istemli olarak ayrı ayrı davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildi. Duruşma için belirlenen 07.02.2023 günü başkaca gelen olmadığı yoklama ile anlaşılıp hazır bulunan davacı vekili Av…. ile davalı Nova Florida Gemisi Kiracısı Rastoder D.O.O vekili Av. … dinlenildikten sonra duruşmalı işlerin yoğunluğu ve süre darlığından ötürü işin incelenerek karara bağlanması ileriye bırakıldı. Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip, gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin satın aldığı muzların M/V Nova Florida isimli gemi ile Ekvador’dan Mersin’e taşındığını, Mersin Limanındaki tahliye esnasında muzlarda bozulmalar tespit edildiğini, Mersin 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2015/755 D. İş sayılı dosyasına rapor sunan bilirkişilerin raporuna göre zararın 132.147 USD olarak çıktığını, gözetim yapan SGS firmasının raporuna göre yeşil muzlar içinde esneme yapan, sertliğini kaybetmiş ve yumuşamış muzların bulunduğunu, mahkemeye ibraz edilen raporda yumuşama ve kararma oranının %30 olduğunun ifade edildiğini, bakiye 139.661 kartonun %30 uyarlanmasında mallardaki toplam hasarlı tutarın 41.898 karton ettiğini, bu iki rapora göre 41.898 kartonX9 USD hesabı ile zarar toplamının 377.082 USD ettiğini, 131 karton eksik muzun da eklenmesi ile toplam zararın 378.261 USD olduğunu, muzların gerekli ısıda tutulmadığının ve geminin taşımaya elverişli olmadığının raporlarda belirtildiğini ileri sürerek 378.261 USD’nin dava tarihinden itibaren işleyecek T.C. Merkez Bankası’nın 1 yıllık USD mevduatına uyguladığı en yüksek faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı 8813635 Imo Numaralı Nova Florida Gemisi Donatanı Nova Florida Shipping Company Bv’yi temsilen Gemi Kaptanı Makarich Sergey vekili cevap dilekçesinde; dava konusu taşımaya ilişkin 09.09.2015 tarihli çarter partide uyuşmazlığın İngiliz Kanunlarına göre yorumlanacağı ve uyuşmazlıkların Londra’da tahkim kurallarına göre çözümleneceğinin düzenlendiğini, mahkemesinin görevli olmadığını, tahkim anlaşmasının konişmentoların hamili olan davacıyı bağlayacağını, tespit raporunun yeterli teknik inceleme yapılmadan, gemi ısı kayıtları incelenmeden, tek taraflı SGS’nin gözetim raporuna dayandığını, yeterli sayıda kutu incelenmediğini, 09.02.2016 tarihli sörvey raporuna göre iddia edilen soğutma kusurlarının hasar sebebi olabilecek nitelikte olmadığını, geminin muz taşımaya elverişlilik koşullarını sağladığını, hasarın taşımadan ya da geminin ısı değerlerinin yüksekliğinden kaynaklanmadığını, yükün hasat ve yükleme öncesi depolama koşulları sebebiyle hasarın meydana geldiğini, geminin boşaltma limanına gelmesine rağmen davacının yanaşma için 4 gün daha beklettiğini, zaten raf ömrü azalan ürünün bu bekletilmesinin emtianın zararına sebebiyet verdiğini, tahliyenin de alıcıdan kaynaklı sebeplerle 12 gün geç başlatıldığını, emtianın 12 günlük daha bozulmasına sebebiyet verdiğini, bu esnada davacının sebepsiz yere tahliyeyi durdurduğunu, 4D numaralı ambardaki yükün tahliyesinin tamamlanması için 11 gün daha beklediğini, oysa geminin transit süresinin olağan olduğunu, zarar miktarının olduğundan fazla gösterilmeye çalışıldığını savunarak davanın reddini istemiştir.
2.Davalı Nova Florida Gemisi Kiracısı Rastoder D.O.O. vekili cevap dilekçesinde; taşımanın 09.09.2015 tarihli çarter parti kapsamında gerçekleştirildiğini, uyuşmazlıkların İngiliz Hukukuna göre ve Londra’da tahkim yoluyla çözüleceğinin kararlaştırıldığını, konişmentoya derc edilen şerh gereği 09.09.2015 tarihli çarter partinin tahkim şartı dahil konişmentaya dahil sayıldığını, şartın konişmentonun tarafı davacıyı da bağlayacağını, müvekkililinin ilk yük alıcısı ve o sefer için geminin kiracısı olduğunu, müvekkilinin dava dışı Asociacion firmasından satın aldığı 140.567 koli taze yeşil muzun 09.09.2015 tarihli çarter parti ile 14.11.2015 tarihinde Nova Florida Gemisine yüklendiğini, yükün müvekkilince dava dışı İtalya’da mukim Co.Ma.Co.’ya %2 toleransla satıldığını, yükte meydana gelen küçük ve ihmal edilebilir %1 zararın zaten tolerans sınırları içinde kaldığını, Co.Ma.Co.’nun ise davacıya sattığını, alıcının bu değişikliğe göre konişmento düzenlediğini, böylece müvekkilinin artık sadece gemi kiracısı sıfatının kaldığını, tespit dosyasında yeterli incelemenin yapılmadığını, sadece SGS firmasının raporu doğrultusunda hazırlandığını, her ambarda ısı kontrolü yapan termometrenin bulunduğunu, tüm tarafların katılımı ile yapılan Trust firmasının sörveyinde ambar sıcaklıklarının tespit edildiğini, yükte oluşan hasarın sefer sırasında ambar sıcaklığının gerektiği gibi ayarlanmamış olmasından meydana geldiği fakat küçük ve ihmal edilebilir olduğunun belirtildiğini, bu durumda ancak donatanın sorumlu tutulabileceğini, İTO’nun hazırladığı oranlara göre muzda %6 azami fire oranı belirlendiğini, konişmentodaki FİOS kaydı sebebiyle tahliyeye dair işlemlerin davacının sorumluluğunda olduğunu, yük alıcının hiçbir sebep göstermeksizin 11.12.2015 tarihinde Mersin Limanına gelen gemi üzerindeki yükü 23.12.2015 tarihine kadar teslim almaktan ve tahliye için rıhtım tayin ettirmekten kaçındığını, yükün fazladan 12 gün teslim için beklediğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacının davasının dayanağı olan konşimentolarda yer alan hükmün genel avarya ile ilgili olduğu, somut uyuşmazlıkta tahkim itirazına esas alınamayacağı, konşimentoda taraflar arasındaki uyuşmazlığın tahkimde görüleceğine ilişkin bir hüküm bulunmadığı, charter parti hükümlerinin konşimento hamili olan davacıya verildiğinin davalılar tarafından ispatlanmadığı, davacıyı bağlamadığı, davacının satın aldığı muz emtiasının 4 adet konşimento tahtında M/V Nova Florida isimli gemi tarafından Ekvador’dan yüklenerek Mersin limanına taşındığı, geminin 11 Aralık 2015 tarihinde Mersin limanına vardığı, 23 Aralık 2015 tarihinde tahliyesinin başladığı, teslimat hava sıcaklığının 13.3 derecenin altında olduğu, muzların kutularının gemiye hasarsız yüklendiği, üründe farklı olgunlaşma süreleri bulunduğu, bir kısmı bozulurken bir kısmının yeşil kaldığı, gemiye yüklenen muzların hızlı bir şekilde soğutulması ve her kutunun üst üste düzgün şekilde yerleştirilmesi gerektiği, farklı olgunluktaki muzların hızlı bir şekilde soğutulmamaları sonucunda olgunlaşma hızının arttığı, farklı olgunluktaki muzların kötü hava dolaşımından dolayı ortamın gereken sıcaklığa ulaşamaması sebebiyle zarara uğradığı, bu nedenle, ambarın belli sıcaklıkta tutulmamasından kaynaklı olarak meydana gelen zarardan taşıyanın sorumlu olacağı, ancak tespit edilen muz zararının %2 tolerans kapsamında kaldığı, bu nedenle taşıyanın yük zararından sorumlu tutulamayacağı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; İlk Derece Mahkemesinin fire ile zayi arasındaki farkı karıştırdığı, firenin malın kendinden kaynaklanan bir hal olduğunu, oysa hasarın malın kendinden değil geminin ambarından kaynaklandığını, ambardaki hava sıcaklığının uygunsuz ve havalandırmanın yetersiz olduğunu, geminin bu yüke elverişliliğin sağlanmadığını, ambarların sadece 3 tanesinde kabul edilebilir soğutma belirlendiğini, gemi kaptanının gemideki bağıl nem oranını kontrol etmediğini, eksik muzların fire kapsamına hiç girmeyeceğini belirterek kararın kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile hasarın, yüklemeden sonra soğutmanın gecikmesi, bazı bölümlerdeki sıcaklığın istenilen seviyede tutulamaması, istiflemedeki hatalar, yüklenen muzların farklı cins ve olgunlukta olması ve geminin Mersin’e ulaşmasından sonra tahliyede yaşanan gecikmeden kaynaklandığının anlaşıldığı, zararın miktarı konusunda, bilirkişi raporları ile tarafların ibraz ettikleri raporlar arasında ve davadan önce yapılan delil tespiti sonucu alınan rapor arasında farklılıklar ve çelişkiler bulunduğu, raporların hiçbirinde 140.567 koli muzun tamamının incelenemediği, her bir raporda incelemenin yükün bir kısmı üzerinde yapıldığı, bu aşamadan sonra dosyada yeni bir bilirkişi kurulundan rapor alınmasının dosyaya bir yarar sağlamayacağı, tespit raporunun, toplanan delillere, alınan raporlara ve tüm dosya kapsamına en uygun rapor olduğu kanaatine varıldığı, hükme esas alınabileceği, davacı ile Co.Ma.Co arasında yapılan alım satım sözleşmesinde her koli muzun fiyatı 9.USD olarak gösterildiği, buna göre tespit raporunda da belirtildiği üzere toplam zararın 14683×9=132.147 USD olduğu, geminin 11.12.2015 tarihinde limana geldiği, limana yanaşmak ve tahliye için 12 gün beklediği, tahliyenin başlamasından sonra 26.12.2015 günü ile 05.01.2016 tarihleri arasında da tahliyenin durduğu, davacı ile Co.Ma.Co arasındaki sözleşmenin 09.12.2015 tarihinde yapıldığı, tahmini varış tarihinin 11.12.2015 olarak gösterildiği, davacının yükün Mersin Limanına geldiğinden 11.11.2015 tarihi itibari ile ve hatta öncesinde bilgi sahibi olduğu, bu konuda kendisinin bilgilendirildiği, gecikmelerin davalılardan kaynaklandığını gösteren herhangi bir delil bulunmadığı, konişmentodaki FIOS klozu gereğince boşaltma risklerinin gönderilene ait olduğu, raporlarda davacının hasarda müterafik kusurunun bulunduğunun kabul edildiği, 132.147 USD zararın davacının müterafik kusurundan dolayı takdiren %25’inin davacının üzerinde bırakılmasının hakkaniyete uygun olacağının düşünüldüğü, davalıların ise yüklemeden sonra soğutmanın gecikmesi, bazı bölümlerdeki sıcaklığın istenilen seviyede tutulmaması, istiflemedeki hatalar, yüklenen muzların farklı cins ve olgunlukta olmasına rağmen aynı yerde birlikte taşınması, zararın meydana gelmesinde asli kusurlu sayıldığı, %75 oranında kusurlu olduklarının kabul edildiği, kaptanın nezaret görevinden dolayı istifleme hatalarından dolayı taşıyanın da sorumluluğunun bulunduğu, geminin yüke uygun olmaması ve böyle bir geminin seçiminden dolayı ise taşıtan ve taşıyanın her ikisinin de sorumlu kabul edildiği gerekçesiyle davacı vekili tarafından yapılan istinaf başvurusunun kabulüne, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın kısmen kabulüne, 99.110,25 USD’nin davalılardan müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, bu alacağa dava tarihinden itibaren T.C. Merkez Bankası’nın ABD Doları ile açılmış bir yıl vadeli mevduat hesabına uygulanan en yüksek faiz oranının uygulanmasına, davacının fazlaya ilişkin talebinin reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Nova Florida Gemisi Kiracısı Rastoder D.O.O. vekili ile davalı 8813635 IMO Numaralı Nova Florida Gemisi Donatanı Nova Florida Shipping Company BV’yi Temsilen Gemi Kaptanı Makarich Sergey vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davalı Nova Florida Gemisi Kiracısı Rastoder D.O.O. vekili temyiz dilekçesinde özetle; müvekkilinin yalnızca ilk yük alıcısı ve ilgili sefer için geminin kiracısı sıfatı taşıdığını, Asociacion firmasından satın aldığı muzları sağlam şekilde gemiye yüklediğini, ardından Co.Ma.Co firmasına %2 toleransla sattığını, CFR teslim şekline göre ihracatçının sorumluluğunun malların gemiye yüklenmesi ile sona erdiğini, artık hasar/zayi riskinin alıcıya geçtiğini, muzların taşıma esnasında Co.Ma.Co tarafından davacıya satıldığını, davacı adına yeni konişmento düzenlendiğini, böylece müvekkilinin yükle bir bağının kalmadığını, Çarter Sözleşmesi uyarınca uyuşmazlığın tahkim yoluyla ve İngiliz Hukukuna göre çözümünün gerektiğini, bu hususun konişmentoya da şerh düşüldüğünü, konişmentonun tarafı olan davacıyı bağladığını, hasarın müvekkilinin taraf olduğu satış sözleşmesinde belirtilen %2 oranındaki tolerans kapsamında kaldığının sörvey raporları ile bilirkişi raporlarında belirtildiğini, İTO’nun da %6 fire/zayiat oranı belirlediğini, bu oranın çok altında kalan hasar nedeniyle davanın reddinin gerektiğini, hasarın davacı ile donatanın kusurundan kaynaklandığını, FİOS kaydına göre tahliyeye ilişkin sorumluluğun alıcıya yüklendiğini, davacının yükün tahliyesinde 12 günlük gecikmeye sebebiyet verdiğini, sertifikası sebebiyle anılan gemiyi tercih eden müvekkiline kusur atfedilemeyeceğini, soğutma, istifleme, hava dolaşımı hatalarından kaynaklanan hasarın donatanın sorumluluğu kapsamında kaldığını, bir çok farklı yönde rapor varken tespit raporunun hükme esas alınamayacağını, bu raporun neden esas alındığının ve neden müvekkiline %75 oranında kusur verildiğinin açıklanmadığını ileri sürerek kararın bozulmasını istemiştir.
2.Davalı 8813635 IMO Numaralı Nova Florida Gemisi Donatanı Nova Florida Shipping Company BV’yi Temsilen Gemi Kaptanı Makarich Sergey vekili temyiz dilekçesinde özetle; İlk Derece Mahkemesine ibraz edilen kök ve ek raporlar dikkate alınmadan sadece tespit dosyasına sunulan rapor esas alınarak hatalı karar verildiğini, raporda 14.683 koli muzda hasar meydana geldiği iddiasının davacının atadığı gözetim firması iddiaları doğrultusunda olduğunu, bilirkişinin net hasar hesabını yapmadığını, bu hesap için yeterli vakit ayırmadığını, geminin ısı kayıtlarının incelenmediğini, sörvey raporlarının dikkate alınmadığını, erken olgunlaşan/kararan muzun tolerans oranı içinde kaldığını ileri sürerek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Taraflar arasındaki uyuşmazlık, mahkemenin görevli olup olmadığı, davacının satın aldığı muz emtiasındaki hasarın miktarının ne olduğu ve davalıların sorumlu tutulup tutulamayacağı, hasarın hangi aşamada oluştuğu, fire oranının dikkate alınıp alınamayacağı, müterafik kusurun bulunup bulunmadığı noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (6102 sayılı Kanun) 1141, 1166, 1168, 1178 inci maddeleri,
3. Değerlendirme
1.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere, tarafların tahkim hususunda her zaman serbestçe tasarrufta bulunabilecek olmalarına, davalıların tahkim itirazlarının kabul edilmeyerek davanın esastan reddine dair İlk Derece Mahkemesi kararına karşı gerekçe yönünden istinaf başvurusu yapmamalarına, bu yönüyle mahkemenin yetkisinin taraflarca kabul edilmiş sayılmasına göre davalı Nova Florida Gemisi Kiracısı Rastoder D.O.O vekilinin tahkimin yetkili olduğuna yönelik temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2.Dava. Ekvador’dan Mersin’e taşınan muz emtiasının eksik ve hasarlı teslim edildiği iddiasına dayalı alacak istemine ilişkindir.
3.Dosyadaki belgelerden 140.567 kutu yeşil muz emtiasının hasarsız kaydıyla 14.11.2015 tarihinde gemiye yüklendiği, geminin 11.12.2015 tarihinde Mersin Limanına vardığı, limandaki sıkışıklık nedeniyle tahliyenin ancak 23.12.2015 tarihinde başladığı, tahliyeye bir süre ara verildikten sonra 06.01.2016 tarihinde boşaltmanın tamamlandığı anlaşılmaktadır.
4.Mahkemenin hasar miktarı yönünden esas aldığı ve 2015/755 D.İş sayılı dosyasına sunulan 04.01.2016 tarihli raporda toplam 43.185 kolinin incelendiği belirtilmiş, bu incelemelerin 4.712 kolisi gemi ambarında yapılmışken bakiyesinin dava dışı şirketlerin depolarında gerçekleştirildiği ifade edilmiştir. Davacının talimatı ile düzenlendiği ifade edilen SGS Süpervise Gözetme Etüd Kontrol Servisleri A.Ş.’nin raporu dahil tahliye esnasında alınan sörvey raporlarında bu miktarda bir hasar kaydına yer verilmemiştir.
5.İstanbul 17. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2017/249 Talimat sayılı dosyasına sunulan raporda da önceki raporlar özetlendikten sonra nihai zarar miktarının hesaplanmasının mümkün olmadığı belirtilmiştir.
6.Gemi 11.12.2015 tarihinde limana gelmiş, limana yanaşmak ve tahliye için 12 gün beklemiştir, ayrıca tahliyenin başlamasından bir süre sonra durduğu ve 06.01.2016 tarihinde tamamlandığı anlaşılmaktadır. Davacı ile Co.Ma.Co arasındaki sözleşme 09.12.2015 tarihinde yapılmış, bu sözleşmede tahmini varış süresi 11.12.2015 olarak gösterilmiş, tahmin edilen sürede gemi limana varmıştır. Bölge Adliye Mahkemesinin de kabulünde olduğu üzere davacının yükün Mersin Limanına geldiğinden bilgi sahibi olduğu, bu konuda kendisinin bilgilendirildiği anlaşılmaktadır. 6102 sayılı Kanun’un 1166 ncı maddesi uyarınca kaptan, eşyayı boşaltmak için gemiyi sözleşmede kararlaştırılan yere demirlemiş olup limanın tahliyeye uygunsuzluğu sebebiyle davacı gönderilenin 1168 inci maddesinin 3 üncü fıkrası uyarınca başka bir talimat verdiği iddia ve ispat edilememiştir. Yine Bölge Adliye Mahkemesince yükün boşaltılmasındaki gecikmelerin hasarın oluşmasında ve olgunlaşmanın hızlanmasında etkili olduğu kabul edildiği gibi gecikmelerin davalılardan kaynaklandığını gösteren herhangi bir delil bulunmamaktadır. Nitekim bir kısım sörvey raporlarında boşaltmadaki gecikmenin de sonuca etkili olduğu ifade edilmiştir. Konişmontalarda yer verilen F.İ.O.S. kaydı uyarınca tahliye riskleri de gönderilene aittir.
7.Bu durumda geç tahliye sebebiyle davalı gemi donatanı ve kiracısına bir kusur izafe edilemeyeceği gibi geminin limana varışından ve büyük oranda tahliyeden sonra depolardaki ürünün incelenerek hazırlanan tespit dosyası raporundaki hasar miktarı esas alınarak yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmamış, kararın davalılar yararına bozulmasını gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı Nova Florida Gemisi Kiracısı Rastoder D.O.O vekilinin tahkimin yetkili olduğuna yönelik temyiz itirazlarının REDDİNE,
2. Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Takdir olunan 8.400,00 TL duruşma vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı Nova Florıda’ya verilmesine,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz eden davalı Nova Florıda Gemisi Kiracısı Rastoder D.O.O.’ya yükletilmesine,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde 8813635 Imo Numaralı Nova Florıda Gemisi Donatanı Nova Florıda Shıppıng Company BV’ye iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
08.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.