YARGITAY KARARI
DAİRE : 11. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2021/1287
KARAR NO : 2022/5551
KARAR TARİHİ : 06.09.2022

MAHKEMESİ : BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 12. HUKUK DAİRESİ

Taraflar arasında görülen davada İstanbul 2. Asliye Ticaret Mahkemesince verilen 19.07.2018 tarih ve 2014/315 E- 2018/815 K. sayılı kararın davalılar vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, istinaf isteminin kabulüne dair İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi’nce verilen 08.12.2020 tarih ve 2018/2231 E- 2020/1298 K. sayılı kararın Yargıtay’ca incelenmesi davacı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçeler, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacı vekili, müvekkili şirket ile davalılardan Saka Petrol arasında, davalılardan … adına kayıtlı taşınmaz üzerinde, müvekkili şirket lehine 12 yıl süre ile intifa hakkı tesis edilmesi kaydı ile bayilik sözleşmesi akdedildiğini, müvekkili şirket lehine tesis edilen intifa hakkına istinaden davalılardan Saka Petrol ile 01.11.2001 tarihli “bayilik sözleşmesi” akdedildiğini, taşınmazın sözleşme süresince akaryakıt istasyonu işletme faaliyetinde kullanılmasını davalıya bıraktığını, ilişkinin devamı sırasında davalının istemi ile yine davalıya ait Petrosan Petrol ile 9 yıl süreli bayilik sözleşmesi imzalandığını, söz konusu bayilik sözleşmesine ek olarak istasyona yatırım amacı ile davalılardan Petro-San’a ariyet sözleşmesine konu tesis, ekipman ve cihazların teslim edildiğini, 12 yıllık intifa hakkı karşılığı olarak reklamasyon ve prim bedeli adı altında 337.640.-TL ve Petline tescilli marka ve logosu altındaki ticari faaliyetlerinin satışının geliştirilmesinde kullanılmak üzere 55.601,55 TL değerinde ekipman verildiğini ve yatırım yapıldığını, yani 12 yıllık intifa hakkı tesisinin Petline’a maliyetinîn toplam 423.276.-TL olduğunu, Rekabet Kurulu’nun 12.03.2009 tarihinde yayınlanan 05.03.2009 tarihli kararı ile dikey anlaşmalarda yer alan rekabet yasağına ilişkin sürelerin 5 yıl ile sınırlandığını, müvekkilinin taşınmaz üzerinde kalan 3 yıllık intifa hakkı süresinin geçersiz sayıldığını, kalan süre bakımından davalıların sebepsiz zenginleştiğini iddia ederek müvekkil şirketin yararlanamadığı ancak yararlanacağı inancı ile taşınmaza yaptığı kullanılmayan 3 yıllık intifa süresine karşılık gelen 105.819.-TL’nin dava tarihinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile davalılardan müşterek ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı vekili, davacı ile arasında intifa ilişkisi olan, intifa hakkını davacı şirkete veren arsa sahibinin … olduğunu, Saka Petrol ile de protokol, bayilik sözleşmesi ve ariyet sözleşmesi imzalandığını, dolayısı ile Petrosan ile ilgili bîr intifa ilişkisinin söz konusu olmadığını, davacı ile Petrosan arasında bir intifa sözleşmesi imzalanmadığını, bu durumda Petrosan yönüyle husumet itirazında bulunduklarını, … ile davacı arasında imzalanmış herhangi bir protokol veya sözleşme bulunmadığını, müvekkili …’nın sadece davacı lehine taşınmazı üzerinde 12 yıl süre ile intifa hakkı tesis edildiğini, bunun karşılığını da …’nın aldığını, bunun dışında aralarında herhangi bir ilişki bulunmadığını, davacı ile davalı … Petrol arasında 01.11.2001 tarihli protokol ve bayilik sözleşmesi imzalandığını, sözleşmenin 21. maddesi gereğince de davacının kendi üzerinde olan intifa hakkına dayanarak anlaşma konusu istasyon ve tesislerine yönelik kullanma ve yararlanma hakkını 02.11.2013 tarihine kadar Saka Petrol’e terk ettiğini ve karşılığında da 5.000.000.000.-TL ecrimisil bedelini de peşin aldığını, ancak 13.02.2004 tarihli fesih anlaşması ile sözleşmenin karşılıklı olarak feshedildiğini, dolayısıyla davalı … ve Saka Petrol hakkındaki davanın reddinin gerektiğini, davacı ile davalı Petrosan arasında imzalanan 13.02.2004 tarihli bayilik sözleşmesi 9 yıllık olup sözleşmenin 12.02.2013 yılında sona ereceğinin belirtildiğini, davacı ile davalı Petrosan arasında reklamasyon ve prim bedeli ile ilgili bir sözleşme bulunmadığını, davacının dava dilekçesinde belirttiği 337.640.-TL tutarında müvekkili Petrosan tarafından kesilen bir faturanın söz konusu olmadığını, ariyet bedellerinin ise ancak sözleşme bittikten sonra teslim edilmezse istenebileceğini savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Mahkemece, tüm dosya kapsamına göre; taraflar arasındaki sözleşmenin, Rekabet Kurulunun vermiş olduğu kararı sonrasında davacının intifa ivaz bedeli olarak ödemiş olduğu tutarın sözleşmenin sınırlandırıldığı sürenin ilgili olduğu döneme ilişkin kullanım bedeli haricinde, davalılar yönünden fazla ödenen tutar olduğu, bu tutarın iadesinin gerektiği, tapudaki tescil işlem belgesinde de tapu kayıt maliki olan davalı … lehine intifa hakkının dava değeri olan 105.819,00 TL bedelli olarak terkin edildiği, ancak bu bedelin davacıya ödendiğine ilişkin herhangi bir ödeme kaydı sunulmadığı gibi, davalılar tarafından bu bedelin ödendiğine ilişkin bir savunma yapılmayıp, aksine sözleşmeden kaynaklı böyle bir iade talebinin yerinde olmadığı, sözleşmenin sona erme tarihinin 18.09.2010 tarihli olduğu ifade edilmiş ise de, sözleşmenin sona erdiği, davalıların söz konusu intifa bedelini davacıya iade etmemesi halinde bunun kendileri için sebepsiz zenginleşme olacağı, bayi ve garantör olan davalı şirketler ile tapuda mülkiyet sahibi olan diğer davalı …’nın, davacıya sözleşmenin daha ileri bir tarihte sona ereceği inancı ve ümidiyle vermiş olduğu intifa bedelinin 105.819,00 TL olduğu gerekçesiyle, davanın kabulüne karar verilmiştir.
Karara karşı davalılar vekili istinaf kanun yoluna başvuruda bulunmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesince, davacı ile davalılardan Saka Petrol arasında davalı … adına kayıtlı bulunan taşınmaz üzerine davacı lehine 12 yıl süre ile intifa hakkı tesis edilmesi kaydıyla 01.11.2001 tarihli bayilik sözleşmesi ve aynı tarihli protokol akdedildiği, protokolün 6. maddesi ile davacının davalı bayiye 330.000 litre motorin bedeline tekabül eden tutarı reklamasyon ve prim bedeli olarak fatura karşılığı akaryakıt vereceğinin, bayinin sözleşmeler veya iyiniyet kurallarına aykırı hareketi halinde reklamasyon ve prim bedelinin derhal bayiden tahsil edileceğinin kararlaştırıldığı, davacı ile davalı … Petrol arasında düzenlenen 13.02.2004 tarihli fesih anlaşması ile 01.11.2001 tarihli bayilik sözleşmesi ile ariyet sözleşmesinin karşılıklı olarak feshedildiği, aynı tarih itibariyle davacı ve diğer davalı Petrosan arasında bayilik ve ariyet sözleşmeleri akdedildiği, Saka Petrol ile imzalanan sözleşme doğrultusuna davalı … adına kayıtlı Pursaklar İlçesi Saray Mahallesinde bulunan 98104 (eski 865) ada 1 parsel sayılı taşınmaz üzerine davacı lehine 12 yıl süreli intifa hakkı tesis edildiği, intifa hakkının davacının istemi üzerine 26.10.2010 tarihi itibariyle terkin edildiği, davalı … dayanak bayilik sözleşmelerinde taraf olmadığı kefaleti de bulunmadığı, intifa resmi senedinde sözleşmeler ile ilgili bir yükümlülük üstlenmemiş 5.milyar (eski )intifa bedeli aldığı, intifa hakkı tesis edilen taşınmaz maliki olarak ayrıca bir yükümlülük üstlenmediğinden, hakkındaki davanın kabulüne karar verilmesinin doğru olmadığı; Ticaret sicil kayıtlarından da anlaşılacağı üzere davalı her iki şirketin de ortağı ve yetkilisi davalı … olup, Saka Petrol ile olan sözleşmeler 13.02.2004 tarihinde tarafların karşılıklı iradesiyle feshedilmiş olup, dava tarihine kadar geçen 6 yıllık süre içerisinde de davacı tarafından bu davalıya karşı ileri sürülen bir talep bulunmamasına göre, sözleşmeye dayalı borç-alacak ilişkisinin taraflarca rızaen tasfiye edildiği ve hemen aynı tarihte Petrosan ile imzalanan sözleşmede de Saka Petrol’ün sorumluluğuna ilişkin bir düzenleme yer almadığı, sözleşmelerde gerek ariyet verilen malzemeler, gerekse ödenecek prim ödemelerinin intifa süresi nedeniyle verildiklerine ilişkin bir hüküm de bulunmadığı, karşılıklı olarak feshedilip tasfiye edilen bayilik ilişkisi kapsamında, davacı tarafından davalı … Petrol’den talepte bulunulamayacağı hususu dikkate alınmadan bu davalı hakkında açılan davanın kabulüne karar verilmesi doğru olmamış diğer davalı Petrosan ise 13.02.2004 tarihli ve 9 yıl süreli bayilik sözleşmesinin tarafıdır. Yukarıda açıklanan Rekabet Kurulu kararı doğrultusunda bu davalı ile olan sözleşme 18.09.2010 tarihi itibariyle sona ermiş, taraflarca sözleşme yenilenmediği gibi, davalı tarafından keşide edilen 02.08.2010 tarihli ihtarname ile de sözleşmenin yenilenmeyeceği davacıya bildirilmiştir. Davacı taraf istasyona kurulan ariyet niteliğindeki teknik ekipman bedeli ile ödenen prim bedellerinin intifanın kullanılmayan süresine karşılık gelen kısmını talep etmekte ise de, yargılama sırasında sunulan teslim belgelerine göre, ariyet konusu tüm mallar davacıya teslim edilmiş olmakla, davacının ariyet bedeli talebinin yerinde olmadığı, Petrosan ile imzalanan sözleşmede ise intifa veya prim bedeli ödeneceğine ilişkin hüküm bulunmadığı, hangi şartlar ile ödendiğine dair bir hüküm bulunmadığı, İntifa süresi ile ve sözleşme kapsamında verilip verilmediği de belli olmadığı, davalı Petrosan ile davacı arasında deniz yakıtı satışına dair bir başka ilişki daha bulunduğu, Muğla bölgesine deniz yakıtı nakliyatlarının davalı Petrosan tarafından yapıldığı ve pirim tahsil ettiği ileri sürülmüş, davacı tarafça bu beyana da karşı çıkılmamıştır. Davalı Petrosan’ın tahsil ettiği primler ile intifa süresinin ilişkilendirilemeyeceği gözetilmeden davalı Petrosan hakkında açılan davanın da reddi gerekirken kabulüne karar verilmiş olması yerinde görülmemiş davalılar vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile her üç davalı yönünden davanın kabulüne yönelik ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına, ancak belirtilen hususlar yeniden yargılama gerektirmediğinden, tüm davalılar aleyhine açılan davanın reddine karar verilmiştir.
Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir.
I-)Davacı ile davalılardan Saka Petrol Otogaz San. ve Tic. Ltd. Şti. arasında imzalanan 01.11.2001 tarihli bayilik sözleşmesine ve protokole istinaden davalılardan …’ya ait taşınmaz üzerinde 12 yıl süreli intifa hakkı tesis edilmiş ve bu hak davacının talebiyle 26.10.2010 tarihinde terkin edilmiştir. Davacı, Rekabet Kurulu’nun 2003/3 sayılı tebliği gereğince intifa hakkının kendiliğinden sona erdiğini ileri sürerek, sona erme tarihinden itibaren karşılıksız kalan intifa hakkına ilişkin yapılan ödemenin iadesini talep etmiştir. İntifa hakkının bakiye bedelinin talep edilebilmesi için öncelikle intifa hakkının tapudan terkin edilerek kaldırılmış olması ve sonrasında intifa hakkı bakiye bedelinin talep edilmiş olması gerekir. Somut olayda davanın açıldığı 11.03.2010 tarihinde intifa hakkının tapu kayıtlarından terkin edilmemiş olduğu ve intifa hakkının dava açıldıktan sonra 26.10.2010 tarihinde terkin edildiği anlaşıldığından davacının bakiye intifa hakkı talebi yerinde değildir. Davalılardan … ve Petrol San. Petrol Turizm İnş. San. hakkında davanın anılan gerekçeyle reddi gerekirken yanılgılı gerekçeyle davanın reddine karar verilmesi doğru olmamış Bölge Adliye Mahkemesi kararının gerekçesinin düzeltilerek onanmasına karar verilmiştir.
II-) 13.02.2004 tarihli Bayilik Sözleşmesinde taraf sıfatı bulunmayan diğer davalı … Petrol Otogaz San. ve Tic. Ltd. Şti. hakkında ise pasif dava ehliyeti bulunmadığından dava şartı yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmesi gerekirken yanılgılı gerekçeyle davanın reddine karar verilmiş ise de kararının gerekçesinin düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda I-) numaralı bentte açıklanan gerekçelerle davalılardan … ve Petrol San. Petrol Turizm İnş. San. hakkında açılan davanın esastan reddiyle II-) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davalı … Petrol Otogaz San. ve Tic. Ltd. Şti. hakkında açılan davanın usulden reddine; davacının temyiz istemlerinin reddi ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının HMK’nın 370/4. maddesi uyarınca yukarıda açıklanan şekilde düzeltilen gerekçeyle ONANMASINA, HMK’nın 372. maddesi uyarınca işlem yapılmak üzere dava dosyasının İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,aşağıda yazılı bakiye 21,40 TL temyiz ilam harcının temyiz eden davacıdan alınmasına, 06/09/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.