YARGITAY KARARI
DAİRE : 11. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2012/16407
KARAR NO : 2013/11810
KARAR TARİHİ : 06.06.2013

MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasında görülen davada … 1. Asliye Hukuk Mahkemesi’nce verilen 26/06/2012 tarih ve 2009/457-2012/259 sayılı kararın duruşmalı olarak incelenmesi davacılar vekili ve … … Otomobilcilik Tic. San. A.Ş. vekili tarafından istenmiş olup, duruşma için belirlenen 04/06/2013 günü başkaca gelen olmadığı yoklama ile anlaşılıp hazır bulunan davacı vekili Av. … … ile davalılardan… … Otomobilcilik Tic. San. A.Ş. vekili Av. … dinlenildikten sonra duruşmalı işlerin yoğunluğu ve süre darlığından ötürü işin incelenerek karara bağlanması ileriye bırakıldı. Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacılar vekili, davalı sürücü … ‘in kullandığı otonun direksiyon hakimiyetini kaybederek karşı şeride geçmesi sonucu davacıların eşi ve babaları olan … ‘ün aracına çarparak hayatını kaybetmesine neden olduğunu, olayın meydana gelmesinde %100 kusurlu olan … ‘in de aynı kazada vefat ettiğini, olayın meydana geldiği aracın … Oto. Tic. A.Ş’ne ait olup zorunlu ve ihtiyari mali mesuliyet sigortalarını bu şirket adına … Ltd. Şti’nin yaptığını, müvekkilinin miras bırakanı … ‘ün … ilçesinin sayılı tüccarlarından olduğunu ve büyük bir market işlettiğini, murisin vefatı ile eşi ve çocuklarının destekten yoksun kaldıklarını ileri sürerek davacıların her biri için 10.000’ er TL manevi tazminatın, eş için 15.000 TL maddi, çocuklar için toplam 15.000 TL maddi tazminatın fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla davalılardan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
… 2. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2006/19 Esas sayılı dosyasında dosyamız davacıları tarafından davalılar … A.Ş., … Ltd. Şti. ve … Enternasyonel Ltd. Şti. aleyhine açılan davada 206.216.93 TL maddi tazminatın davalılardan faizi ile tahsili talep edilmiştir.
Davalı … Oto. A.Ş. vekili, müvekkiline ait … plakalı aracın 01.05.2001 tarihli uzun süreli kira sözleşmesi ile diğer davalı … Turizm ve Tic Ltd Şti’ne kiralandığını ve aracın adı geçen kiracıya teslim edildiğini, 2918 sayılı Yasa’nın 3.maddesi gereğince müvekkilinin işleten sıfatı bulunmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
Davalı … Turizm ve Tic. Ltd. Şti. vekili, öncelikle kazaya karışan aracı kira sözleşmesiyle … Ltd. Şti.’ne kiraladıklarını, bu sebeple taraf sıfatlarının olmadığını, istenen tazminat miktarının fahiş olduğunu savunarak, davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, iddia, savunma, toplanan kanıtlar, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre, davanın kısmen kabulüne dair karar davalılar … Oto. Tic. San. A.Ş. ve … Turizm ve Tic. Ltd. Şti. vekilleri tarafından temyizi üzerine Dairemizin 16/07/2009 tarihli kararı ile bozulmuştur. Mahkemece bozma kararına uyularak yapılan yargılama sonucu dosyaya davalı … A.Ş. tarafından sunulan uzun süreli otomobil kiralama sözleşmesinde (80 adet) aracın 01/05/2001-30/04/2002 tarihleri arasında … Limited Şirketi’ne kiralandığı, kiralanan araçların içinde kaza yapan … plakalı aracın da bulunduğu, … Ltd. Şti.’nin ise aynı aracı ibraz edilen kira sözleşmesi ile 26/09/2002-26/10/2002 tarihleri arasında Mentor Ltd. Şti. isimli davalı firmaya kiralandığı, uzun süreli kira sözleşmesine göre kiralayanın yazılı muvafakati olmaksızın araçların başkalarına devredilmesi ve kiralanmasının söz konusu olamayacağı, ancak buna rağmen kazalı araçla ilgili kira sözleşmesinin düzenlendiği, bu tür sözleşmelerin her zaman düzenleme imkanının bulunduğu, kaldı ki araç sigortalarının … Ltd. Şti. tarafından … A.Ş. adına yapıldığı, … A.Ş.’nin işleten sıfatını tamamen devretmediği, kontrolün halen kendisinde olduğu, dolayısıyla işleten sıfatıyla zarardan sorumlu tutulması gerektiği, aynı gerekçelerle davalı … Limited Şirketinin de işleten sıfatını devretmediği, yeniden yapılan bilirkişi incelemeleri ile tazminat miktarının belirlendiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulü ile davacı … için (bu dosya ile birleşen 2002/793 esas sayılı ek dava dosyası ile birlikte) 123.168,12 TL, … için 13.420,33 TL destekten yoksun kalma tazminatının, 2.300,00 TL araç zararının, 93,00 TL cenaze giderlerinin, yine … için 4.000 TL, … için 3.000 TL., … için 3.000 TL manevi tazminatın yasal faizi ile birlikte davalılar … Otomobilcilik Tic. ve San. AŞ., … Tur. Ltd. Şti. ve … Enternasyonal Sponsorluk Tanıtım Ltd. Şti’den tahsiline karar verilmiştir.
Kararı, davacılar vekili ve davalı … Otomobilcilik Tic. ve San. AŞ. vekili temyiz etmiştir.
1-Davalı … A.Ş. vekilinin temyiz dilekçesi davacılar vekiline 10.09.2012 tarihinde tebliğ edilmiş ve katılma yoluyla temyiz HUMK’nun 433/2. maddesinde yazılı süre geçirildikten sonra 25.09.2012 tarihinde yapılmıştır. Aynı Yasa’nın 432/4 ncü maddesine göre süresinden sonra yapılan temyiz istemleri hakkında mahkemece bir karar verilebileceği gibi,01.06.1990 gün ve ¾ sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı uyarınca Yargıtay da bu konuda karar verebileceğinden, davacılar vekilinin temyiz isteminin süre yönünden reddine karar vermek gerekmiştir.
2-Davalı … vekilinin temyiz itirazlarına gelince; KTK.nun 3. maddesinde işleten,araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydı ile satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracın uzun süredir kiralama,ariyet veya rehni gibi hallerde kiracı,ariyet ve rehin alan kişi olarak tanımlanmıştır. Maddenin düzenlemesinden açıkça anlaşılacağı üzere, motorlu aracı uzun süre kira sözleşmesiyle elinde bulunduran kişi veya kişilerin işleten sıfatını alacağı hususu tartışmasızdır. Gerek doktrinde gerekse uygulamada kiralayanın işleten sıfatının belirlenmesinde, kira sözleşmesinin uzun süreli olması, araç üzerinde fiili hakimiyet ve ekonomik yararlanma unsurlarının birlikte bulunması gerekliliği kabul görmektedir.
Dava konusu olayda, davalı … A.Ş. vekili, hasara neden olan aracın davalı … Ltd. Şti.’ne uzun süreli kiralandığını, işleten sıfatının bulunmadığını savunmuştur. Mahkemece bu savunmaya itibar edilmeyerek hüküm kurulmuştur. Ancak, anılan davalı, aracın … Ltd. Şti.ne 01.05.2001-30.04.2002 tarihleri arasında kiralandığına dair sözleşme örneği ibraz etmiştir. Araç, diğer davalı şirkete teslim edilmiş ve davalı … Ltd. Şti. tarafından da 26.09.2002-30.04.2002 tarihleri arasında… Ltd. Şti.’ne kiralanmış, 24.10.2002 tarihinde de kaza meydana gelmiştir. Dairemizin bozma kararından sonra davalı … A.Ş. vekili aracın kira parasının tahsiline ilişkin faturalar sunduğu gibi aracın sigorta poliçesi de uzun süreli kira sözleşmesinin hükümleri uyarınca işleten sıfatını haiz olan … Ltd. Şti. tarafından davalı … A.Ş. adına yapılmıştır. Bu itibarla mahkemece hasara neden olan aracın, uzun süreli kira sözleşmesiyle davalı … Ltd. Şti.’ne kiralandığı, aracın bu şirketin ekonomik yararlanması ve fiili hakimiyetinde bulunduğu, davalı … A.Ş.’nin işleten sıfatının bulunmadığı, bu mukavelenin sonradan muvazaalı olarak yapıldığının davalı … Ltd. Şti. tarafından ileri sürülmediği de dikkate alınarak, bu davalı hakkındaki davanın pasif dava ehliyeti (pasif husumet) yokluğundan reddine karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir.
SONUÇ:Yukarıda (1) nolu bentte açıklanan nedenlerle davacılar vekilinin temyiz isteminin HUMK’nun 432/4 maddesi uyarınca süre yönünden REDDİNE, (2) nolu bentte açıklanan nedenlerle davalı… A.Ş. vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile kararın davalı… A.Ş. yararına BOZULMASINA, takdir olunan 990,00 TL duruşma vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı … Otomobilcilik Tic. San. A.Ş.’ye verilmesine, aşağıda yazılı bakiye 3,15 TL temyiz ilam harcının temyiz eden davacılardan alınmasına, ödediği temyiz peşin harcın isteği halinde temyiz eden davalı … Otomobilcilik Tic. San. A.Ş.’ye iadesine, 06/06/2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.