YARGITAY KARARI
DAİRE : 11. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2012/13767
KARAR NO : 2013/1957
KARAR TARİHİ : 06.02.2013

MAHKEMESİ :TİCARET MAHKEMESİ

Taraflar arasında görülen davada … 1. Asliye Ticaret Mahkemesi’nce verilen ….02.2012 tarih ve 2011/229-2012/87 sayılı kararın Yargıtayca incelenmesi davacı vekili ve katılma yoluyla davalı şirket vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacı vekili, davalı şirketin de içinde bulunduğu … Grubu tarafından … başta olmak üzere birçok ülkede yüksek faiz garantisi ve paraların her istendiği an geri çekilebileceği sözü verilerek bir banka gibi binlerce Türk vatandaşından mevduat toplandığını, aynı taahhütlerle davalı şirketin temsilcisi davalı …’in 04.01.1999 tarihinde verilen teslim-tesellüm belgesi karşılığında müvekkilinden 29.700 DM tahsil ettiğini, bilahare işlemiş faizi ile birlikte 29.735 DM tutarlı “… İnşaat Tarım ve Sanayi İşletmeleri Tic. A.Ş.” adına basılmış Ortaklık durum Belgesini 02.03.2000 tarihinde davacıya verdiğini, … Grubu yönetim kurulu başkanı davalı … tarafından gönderilen mektuplarda biraz sabırlı olunması, paraların geri ödeneceği hususunda telkinde bulunarak paraları isteyenlere iade etmediğini, 08.02.2006 tarihli ihtarnameye de olumlu yanıt verilmediğini ileri sürerek, izinsiz halka arz ve kanunlara aykırı şekilde aracılık faaliyeti nedeniyle davacıya bu şekilde hisse senedi satılamayacağı ve şirket ortağı olunamayacağının tespitine, yapılan sözleşmenin butlanla batıl kabul edilmesi durumunda sebepsiz zenginleşme hükümleri uyarınca 29.700 DM karşılığı ….000 TL’nın ticari faiziyle birlikte, sözleşmenin geçerli kabul edilmesi durumunda 29.700 DM karşılığı ….000 TL’nın % 20 faiziyle birlikte davalılardan tahsilini talep ve dava etmiştir.
Davalı şirket ve … vekili, davacının müvekkili şirketin ortağı olup, bu şirkete ait hisse senetlerinin elinde bulunduğunu, müvekkillerinin kimseye zorla hisse senedi satmadıkları gibi kimseye de yanlış bilgi vermediklerini, …’nun 329. maddesine göre davacının talepte bulunamayacağını savunarak, davanın reddini istemiştir.
Diğer davalı yanıt vermemiştir.
Mahkemece, iddia, savunma, uyulan bozma ilamı ve dosya kapsamına göre, davacının davalı şirketin ortağı bulunduğu, hisse senetlerinin hamiline hisse senedi oldukları ve bu senetlerin doğrudan davalı şirketten değil üçüncü kişilerden alındığı, davacının ortaklığın devren iktisap yoluyla kurulduğu, davacı tarafça davalıya ödünç para verildiğinin de kanıtlanamadığı, bu durumda …’nun 329. ve 405. maddeleri uyarınca anonim şirket ortağı olan davacının, hisse senetlerinin davalı şirket tarafından alınarak hisse bedellerinin ödenmesini isteyemeyeceği, ayrıca ortaklık durum belgesinde adı geçen …. kişinin davranışı ile ilgili olarak davalıların sorumluluğunun ancak anılan kişinin hukuka aykırı ve suç oluşturacak şekilde davranmış olması halinde doğacağı, ancak bu hususun da davacı tarafça ispat edilemediği, davalı şirket yöneticileri hakkında açılan ceza davaları sonucunda beraat kararlarının verildiği, bunun dışında davalı yöneticilerin hangi işlem ve eylemlerinin, …’nun 336. maddesinin hangi bendine aykırılık teşkil ettiğini somut bir şekilde delilleri ile ortaya konulmadığı gibi davacının …’nun 309. ve BK’nun 31. maddelerinde öngörülen süreler içinde de dava açmadığı, tüm bu hususların yanında davacının davalı şirkete ortak olduktan … yıl sonra işbu davadaki iddiaları ileri sürmesinin MK’nun …. maddesi ile bağdaşmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Kararı, davacı vekili ve katılma yoluyla davalı şirket vekili temyiz etmiştir.
Dava, geçerli şekilde ortaklık ilişkisinin kurulmadığının tespiti ve bu amaçla verilen paranın tahsili istemine ilişkindir.
Dosyada mubrez bilirkişi kurulu raporunda, … İnşaat Tarım ve San. İşletmeleri Tic. A.Ş’nin açılış tasdiki bulunan ancak kapanış tasdiki bulunmayan ortaklar pay defterine göre davacının toplam ….280 TL nominal değeri olan 380 adet hissenin sahibi bulunduğu, davacı tarafça sunulan 02.03.2000 tarihli ortaklık durum belgesinde ise 380 adet hisseye karşılık 29.735 DM değer yazılı olduğu, ortaklık durum belgesine itibar edilmesi halinde ortaklık ilişkisinin kurulmuş sayılabileceği, davacının alacak iddiasını ortaklık durum belgesi adlı belgeye istinaden ispatlayamayacağı, bu belgenin ancak ortaklık ilişkisinin varlığına karine teşkil edeceği ve paranın ortaklık dışında bir amaçla verildiği kanıtlanmadığından …’nun 329. ve 405. maddeleri uyarınca ödenen bedelin iadesinin istenemeyeceği, davacı iddiasının irade fesadı olan hile olarak değerlendirildiğinde ise BK’nun 31. maddesindeki bir yıllık hak düşürücü sürenin ortaklık durum belgesi tarihine göre dolduğu belirtilmiş, mahkemece bilirkişi raporuna itibar edilerek ve şirket yöneticileri bakımından da, hizmet sebebiyle emniyeti suistimal/cürüm işlemek için teşekkül oluşturmak ve dolandırıcılık suçlarından kamu davalarının beraatle sonuçlandığı, davalı yöneticinin hangi eylem ve işleminin …’nun 336. maddeye aykırılık teşkil ettiğinin somut delillerle ortaya konulmadığı, kaldı ki iki ve beş yıllık zamanaşımı sürelerinin ve uzamış ceza zamanaşımı süresinin de geçtiği, ortak olduktan … yıl sonra bu iddialarla dava açmanın MK’nun …. maddesine de aykırı olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Dairemize intikal eden emsal dosyalara sunulan bilirkişi raporlarından, defter kayıtlarında 1997, 1998, 1999 yıllarında 30 adet ortak ismi bulunduğu şirket sermayesinin tamamının bu ortaklar tarafından taahhüt edilmiş olduğu, davacının bu ortaklar arasında isminin geçmediği anlaşılmış, bilirkişi raporlarında ceza dosyası ve resmi kurum raporları ile davalılar tarafından hukuka aykırı faaliyetler konusunda bir takım tespitler var ise de, esasen buna ilişkin sonuçların SPK’nda düzenlendiği ve bu davalar açısından değerlendirilmesinin
hukuki mesele olması nedeniyle mahkemeye ait olduğunun belirtildiği görülmüş, mahkemece defter kayıtlarındaki bu durum değerlendirilmemiş, hisselerin kurucu ortaklardan intikal ettiğine dair soyut görüş içeren bilirkişi raporuna göre ve ceza davalarından beraat kararı verildiği gerekçesiyle karar verilmiştir.
Dairemize intikal eden emsal dosyalardan bilindiği üzere; … 1. Ağır Ceza Mahkemesi ve … …. Ağır Ceza Mahkemesi’nde davalı şirketlerin yöneticileri suç işlemek amacıyla örgüt kurmak ve dolandırıcılık suçlarından yargılanmışlardır. … …. Ağır Ceza Mahkemesi dosyasında dava nihai olarak zamanaşımı ile ortadan kalkmış, … 1. Ağır Ceza Mahkemesi dosyasında ise mahkemece verilen zamanaşımı nedeniyle ortadan kaldırma kararı temyiz edilmiş olup kararın kesinleşip kesinleşmediği belli değildir. Bu dosyada düzenlenen iddianamede ve dayanak 07.09.1999 tarihli denetim raporunda şirketin yasal defter ve kayıtlarında görülmesine rağmen 1995, 1996, 1997 yıllarında ortak olmak amacıyla para toplanan tasarruf sahiplerine … Markı bazında sırayla yıllık %18, %18 ve %20 oranında kâr payı dağıtımlarının şirket faaliyet sonuçlarından bağımsız olarak gerçekleştirildiği, anılan yıllarda, şirketin önemli tutarda zarar ettiği halde bu oranda kâr payı dağıtmasının ancak sisteme yeni giren katılımcılardan toplanan paralarla karşılanmasının mümkün olduğu, Holding tarafından tasarruf sahiplerine verilen hisselerin daha sonra geri alındığı ve yeni ortak olmak isteyenlere satıldığı, Holding’in aracı rol üstlendiği, ancak böyle bir yetki belgesinin olmadığı, … Holding A.Ş. ve … İnşaat Tarım ve San. İşlt. Tic. A.Ş.’nin geçmiş yıllara ait mali tablolarında şirketlerin yüklü miktarlarda zarar ettikleri, faaliyet kârı olmamasına rağmen kâr payları dağıttıkları tespitlerine yer verildiği, ayrıca davacının delili olan ve bilirkişilerce değerlendirilmesi gerektiğine işaret edilen SPK ve Meclis Araştırma Komisyonu raporları, SPK duyuruları mahkemece değerlendirilmemiştir. Bilindiği üzere BK’nun 53. maddesi gereğince kesinleşmiş bir mahkumiyet hükmünde ceza mahkemesi tarafından belirlenen maddi vakıalar hukuk hakimini bağlayacağından 1. ACM kararının kesinleşip kesinleşmediğinin araştırılması, her iki kararın kesinleşmiş olması halinde, zamanaşımı nedeniyle ortadan kaldırma kararının kesinleşmiş bir ceza hükmü olmadığından hukuk hakimini bağlamayacağı, ancak hukuk hakiminin ceza dosyasındaki delilleri de değerlendirerek neticeye varacağı hususu nazara alınarak ceza dosyalarında alınan bilirkişi raporlarında tespit edilen maddi vakaların neler olduğunun belirlenmesi, tespit edilen maddi vakıalar varsa, bu maddi vakıaların dosyada mevcut, davacı tarafından ibraz edilen deliller ve görülmekte olan davada alınan bilirkişi raporlarıyla birlikte değerlendirilerek davacının uğradığını iddia ettiği zarardan davalıların sorumlu olup olmayacağının saptanması gerekir.
Ayrıca mahkemece davacının ortak olduğu gerekçesiyle dava reddedilmiş ise de, dava tarihi itibariyle davacının davalı şirketin sermayesinde payı bulunup bulunmadığı, payı mevcut ise bu payı kimden devraldığı da açıklığı kavuşturulmamış, davalı tarafından davacının ortak sıfatıyla genel kurullara katıldığı veya usulünce dağıtılmasına karar verilen kâr payını aldığı veya başka bir şekilde ortaklığın benimsenmesi sonucunu doğuracak bir ilişkiye girdiği de iddia ve ispat edilmemiştir. Davacının ibraz ettiği “ortaklık durum belgesi” başlıklı belgede imzası bulunan kişinin davalı şirkette hissesi bulunup bulunmadığı, şirket sermayesini taahhüt edenlerden olup olmadığı üzerinde durulmamıştır.
Bu durumda, davanın, iddianın ileri sürülüş biçimi nazara alındığında davalıların organize ve haksız fiillerinden kaynaklanan bir istirdat davası niteliğinde olduğu da gözetilmek suretiyle BK’nun 53. maddesi gereğince ancak kesinleşmiş bir mahkumiyet kararında ceza hakiminin kabul ettiği maddi vakıaların hukuk hakimini bağlayacağı gözetilmek, her iki ceza dosyasındaki deliller ve davacının dayandığı resmi kurum raporları somut davadaki delillerle birlikte değerlendirilmek ve dava tarihi itibariyle şirketin sermayesinde davacının pay defterine kaydedilen payının yer alıp almadığı belirlenmek suretiyle davacının ortak olup olmadığının kesin bir şekilde saptanması gerekir. Delillerin değerlendirilmesi neticesinde davacının ortak olmadığının anlaşılması halinde ise hukuki ilişkinin kurulduğu tarih itibariyle yürürlükte bulunan 4389 sayılı Bankalar Kanunu’nun …. maddesindeki “Bu Kanunun uygulanmasında yazılı ya da sözlü olarak veya herhangi bir şekilde halka duyurulmak suretiyle ivazsız veya bir ivaz karşılığında istendiğinde ya da belli bir vadede iade edilmek üzere para kabulü mevduat kabulü sayılır. Karşılığında mevduat cüzdanı yerine katılma belgesi, makbuz, senet ve benzeri belgelerin verilmesi, alınan paraların mevduat sayılmasına engel değildir.” hükmüne göre eylemin, izinsiz mevduat toplamak olduğu kabul edilmek ve her bir davalının hukuki durumunun ve mümeyyiz davalı vekilinin zamanaşımı def’inin buna göre tayin ve takdir edilmesi suretiyle karar verilmek üzere mahkemece verilen hükmün bozulmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle davacı ve mümeyyiz davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulüyle kararın, davacı ve mümeyyiz davalı yararına BOZULMASINA, ödedikleri temyiz peşin harcın istekleri halinde temyiz edenlere iadesine, 06.02.2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.