YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/9728
KARAR NO : 2023/8337
KARAR TARİHİ : 19.09.2023
MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki hizmet tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri ve fer’i müdahil SGK vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince, davalı vekili ve fer’i müdahil SGK vekilinin istinaf başvurularının reddine, davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı, taraf vekilleri ve fer’i müdahil SGK vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda; temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi … tarafından hazırlanan rapor dinlenildikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I.DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacının, merkezi Söke’de bulunan davalı Kabasakal Yapı Proje Nak. Tur. Akaryakıt San. ve Tic. Ltd. Şti.nin Kuşadası şubesinde 22.09.2006 tarihinde mağaza müdürü olarak, 22.09.2006 – 08.03.2011 tarihleri arasında Kuruma bildirilmeyen sürelerde çalıştığının tespitine karar verilmesini istemiştir.
II.CEVAP
Davalı davaya cevap vermemiştir.
Fer’i müdahil SGK vekili cevap dilekçesinde özetle; davacının davalıya ait işyerinde 25.05.2007 – 07.12.2008 tarihleri arasında geçen hizmetlerinin bildirildiğini, Kurum kayıtlarının resmi ve yazılı belge niteliğinde olup, aksinin aynı nitelikte yazılı delillerle kanıtlanması gerektiğini belirterek davanın reddini istemiştir.
III.İLK DERECE MAHKEME KARARI
Dosyada mevcut SGK kayıtlarının incelenmesinde, davacının davalıya ait işyerinde 25.05.2007 – 07.12.2008 tarihleri arasındaki çalışmalarının davalı işverence Kuruma bildirildiğinin görüldüğü, mevcut delil durumu, SGK kayıtları ve dinlenen tanık beyanları ile davacı tarafça sunulan sipariş formları, davalı tarafça davacıya verilen genel vekaletname birlikte değerlendirildiğinde, davacı …’nın davalı şirkete ait 1084126.0901 sicil nolu işyerinde 08.12.2008 – 15.11.2010 tarihleri arasında da asgari ücret ile sigortalı niteliğinde kesintisiz çalıştığı halde bu çalışmasının Kuruma bildirilmediğinin anlaşıldığı, ancak davacının davalı işyerinde hizmetinin tespitini talep ettiği 22.09.2006 – 24.05.2007 tarihleri arasında davalı işyerinde çalışan bordro tanığı bulunmadığı, her ne kadar davalı tarafça verilmiş 22.09.2006 – 08.03.2011 tarihleri arasında geçerli genel vekaletname bulunmakta ise de salt vekaletnamenin ilgili tarihlerde davacının davalı işyerinde fiilen çalıştığını ispata yeterli olmadığı, tanık beyanları ile desteklenmesi gerektiği ancak mevcut delil durumu nazara alındığında davacının ilgili tarihlerde davalı yanında fiili çalışması olup olmadığının kuşkuya yer bırakmayacak şekilde ispat olunamadığı gerekçeleriyle,
Davacının davasının kısmen kabul kısmen reddi ile 0901200707372 sigorta sicil numarasında kayıtlı davacı …’nın davalı şirkete ait 1084126.0901 sicil nolu işyerinde 08.12.2008 – 15.11.2010 tarihleri arasında asgari ücret ile sigortalı niteliğinde kesintisiz çalıştığı ve bu çalışmasının Kuruma bildirilmediğinin tespitine, 25.05.2007 – 07.12.2008 tarihleri arasındaki tespit isteminin hukuki yarar yokluğundan reddine, 22.09.2006 – 24.05.2007 tarihleri arasındaki ve 16.11.2010 – 08.03.2011 tarihleri arasındaki tespit isteminin ispatlanamadığından reddine karar verilmiştir.
IV.İSTİNAF
A.İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri ve fer’i müdahil SGK vekili tarafından istinaf yoluna başvurulmuştur.
B.İstinaf Sebepleri:
1.Davacı Vekilinin İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; İlk Derece Mahkemesince verilen kararın usul ve yasaya açıkça aykırı olduğunu, dinlenen tüm tanık beyanlarının dikkate alınmadığını, gerek dosya kapsamındaki diğer deliller gerekse de tanık beyanlarının iddialarını destekler nitelikte olduğunu belirterek, kararın kaldırılmasını istemiştir.
2.Davalı Vekilinin İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde; davacının davalı şirketin sahibi ve yetkilisi Hüseyin Kabasakal’ın eski eşi olduğunu, işbu davanın ikame edilmesindeki amacın boşanma davasından kaynaklanan husumet olduğunu, boşanma davası neticesinde oluşan husumet nedeniyle davacının azledildiğini, davacının iddia ettiği şekilde, Kuruma bildirimi ve sigortası yapılmadan şirkette müdür olarak çalışması gibi bir durumun söz konusu olmadığını, söz konusu işletmenin davacı tarafından işletilmek üzere açıldığını, davacıya ücret ödendiğine dair ne bir banka kaydı ne de elden ödendiğine dair bir delil sunulduğunu, bu hususların da davacının, iddia edildiği üzere ücret karşılığı müdür olarak çalıştığı iddiasının aksini ispatladığını, tanık ifadelerinin de iddialarını destekler nitelikte olduğunu belirterek, kararın kaldırılmasını istemiştir.
3.Fer’i Müdahil SGK Vekilinin İstinaf Sebepleri
Fer’i müdahil SGK vekili istinaf dilekçesinde; davacının çalışmalarının hizmet akdine dayandığını Yargıtay’ın görüşleri doğrultusunda yazılı belgelerle, imza, kimlik ve bordrolarla kanıtlayamadığını, karara esas alınan bilirkişi raporunda hizmet tespiti ile ilgili değerlendirmelerin salt tanık beyanlarına dayandığını, uzun yıllara dayalı talep karşısında soyut ve yetersiz tanık anlatımına itibar edilmesinin hatalı olduğunu, dinlenen tanıklardan hiçbirinin, tespiti istenen döneme ilişkin bordro tanığı olmadığını, davanın açılmasına Kurum sebebiyet vermediğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinden sorumlu tutulmaması gerektiğini belirterek, kararın kaldırılmasını istemiştir.
C.Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile inceleme konusu davayla ilgili olarak toplanan kanıtlar ve tüm dosya kapsamı değerlendirildiğinde, davalı tarafça taraflar arasında hizmet akdine dayalı bir ilişki olmadığı iddia edilmekte ise de davacının davalıya ait işyerinde 25.05.2007 – 07.12.2008 tarihleri arasında sigortalı olarak çalışmasının davalı işverence Kuruma bildirildiği, bordro tanığı olan ve SGK kayıtlarından işyerinde 17.12.2008-15.11.2010 tarihleri arasında çalıştığı anlaşılan bordro tanığı (aynı zamanda davacının kardeşi) …’nın davacının davalı işyerinde müdür olarak çalıştığını beyan ettiği, bordro tanığı …’ın ise işyerinde işçi alma ve çıkarma işlerine davacının eşi olan ve aynı zamanda davalı işyerinin sahibi olan Hüseyin Kabasakal’ın baktığını belirttiği, davacı tarafça sunulan sipariş formları, davalı tarafça davacıya verilen genel vekaletname ve 08.03.2011 tarihli azilname birlikte değerlendirildiğinde davacının davalı şirkete ait 1084126.09 sicil nolu işyerinde 08.12.2008 – 08.03.2011 tarihleri arasında asgari ücret ile çalıştığının kabulü ile 25.05.2007 – 07.12.2008 dönemine ilişkin istemin hukuki yarar yokluğundan, 22.09.2006-24.05.2007 dönemine ilişkin istemin ise kanıtlanamadığından reddine karar verilmesi gerektiği anlaşılmıştır. Sonuç itibarıyla, 6100 sayılı Kanun’un 355 inci maddesinde yer alan, incelemenin istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak yapılacağı, ancak, kamu düzenine aykırılık görüldüğü takdirde bunun kendiliğinden gözetileceği yönündeki düzenleme çerçevesinde yapılan incelemede, istinaf kanun yoluna başvuran davacı vekilinin istinaf dilekçesinde yer verdikleri itirazların yukarıda sıralanan gerekçeler ışığında kısmen yerinde olduğu, ancak bu hatanın giderilmesinin yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediği dikkate alınarak; HMK 353/1-b.2 maddesi uyarınca belirlenen aykırılık düzeltilerek yeniden esas hakkında karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki hüküm fıkrası oluşturulmuştur.
HÜKÜM: A-) Davalı vekili ve Fer’i müdahil vekilinin istinaf başvurularının Reddine,
B-)Davacı vekilinin istinaf başvurusunun Kısmen Kabulü ile Kuşadası İş Mahkemesinin 03.12.2020 tarih, 2020/49 Esas ve 2020/36 Karar sayılı sayılı kararının Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353/1-b.2 maddesi uyarınca kaldırılmasına,
1- Davanın kısmen kabulü ile
Davacının davalı şirkete ait 1084126.09 sicil nolu işyerinde 08.12.2008 – 08.03.2011 tarihleri arasında hizmet akdine dayalı olarak asgari ücret ile kesintisiz çalıştığı ve bu çalışmalarının Kuruma bildirilmediğinin tespitine,
-25.05.2007 – 07.12.2008 tarihleri arasındaki döneme ilişkin talebin hukuki yarar yokluğundan reddine,
-22.09.2006 – 24.05.2007 tarihleri arasındaki döneme ilişkin talebin kanıtlanamadığından reddine,
2-Alınması gereken 80,70 TL harçtan peşin alınan 25,20 TL harç ile Kuşadası İş Mahkemesi’nin 2020/49 Esas 2020/36 Karar sayılı dosyasından yazılan; 16.02.2021 tarih 2021/15 harç numaralı harç tahsil müzekkeresindeki 29,20 TL’nin mahsubu ile bakiye 26,30 TL harcın davalı Kabasakal Yapı Proje Nak. Turz. Akaryakıt San ve Tic. Ltd. Şti.’den alınarak hazineye gelir kaydına,
3-9.200,00 TL vekalet ücretinin davalı Kabasakal Yapı Proje …Turz.Akaryakıt San ve Tic. Ltd. Şti.’den alınarak davacıya verilmesine, 9.200,00 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı Kabasakal Yapı Proje …Turz.Akaryakıt San ve Tic. Ltd. Şti.’ne verilmesine,
4-Davacı tarafından dava açılırken yatırılan 50,40 TL harcın davalı Kabasakal Yapı Proje …Turz.Akaryakıt San ve Tic.Ltd.Şti.’den alınarak davacıya verilmesine,
5-Davacı tarafından karşılanan 1.320,60 TL yargılama giderinin kabul red oranına göre hesaplanan 673,51TL’sinin davalı Kabasakal Yapı Proje …Turz.Akaryakıt San. ve Tic. Ltd. Şti.’den alınarak davacıya verilmesine,
6-Davalı Kabasakal Yapı Proje Nak. Turz. Akaryakıt San.ve Tic. Ltd. Şti.tarafından karşılanan 44,00 TL yargılama giderinin kabul ve red oranına göre hesaplanan 21,56 TL’sinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
7-Davacı tarafından istinaf başvurusu sırasında yatırılan 221,40 TL harcın karar kesinleştiğinde ve talep halinde iadesine,
8-HMK 333 üncü maddesi gereğince taraflarca yatırılan ve kullanılmayan gider avansının karar kesinleştiğinde ilgilisine iadesine,
V.TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri ve fer’i müdahil SGK vekili temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı Vekilinin Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf sebepleri doğrultusunda hükmün temyiz incelemesi sonucu bozulmasını istemiştir.
2.Davalı Vekilinin Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf sebepleri doğrultusunda hükmün temyiz incelemesi sonucu bozulmasını istemiştir.
3.Fer’i Müdahil SGK Vekilinin Temyiz Sebepleri
Fer’i müdahil SGK vekili; istinaf sebepleri doğrultusunda hükmün temyizen bozulmasını istemiştir.
C.Gerekçe
1.Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının davalı şirket nezdinde hizmet akdine dayalı olarak 22.09.2006 – 08.03.2011 tarihleri arasında Kuruma bildirilmeyen sürelerde çalıştığının tespitine ilişkindir.
2.İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri,
2.Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Kanun’un 79/10 uncu ve 5510 sayılı Kanun’un 86/9 uncu maddeleri olup anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
3.Hizmet tespiti davalarının amacı hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da davacının Kurum sicil dosyası, işyeri özlük dosyası temin edilip işyerinin Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlendikten sonra iddia edilen çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, hangi işyerinde ne iş yapıldığı, işyerinin kapsam, kapasite ve niteliği, prime esas kazanca tabi ücretin ne olduğu, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmalıdır.
Taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
3.Değerlendirme
1-Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı gerektirici sebeplere göre; taraf vekilleri ve fer’i müdahil SGK vekilinin sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2-İnceleme konusu eldeki davada, davacı 22.09.2006 – 08.03.2011 tarihleri arasında davalı işyerinde çalıştığının tespitini istemiş, mahkemece yazılı şekilde karar verilmiş ise de, hüküm eksik araştırma ve incelemeye dayalıdır.
Somut olayda, davalı işyerinde mağaza müdürü olduğunu beyan eden davacıya şirket adına verilen 22.09.2006 tarihli vekaletname içeriği nazara alındığında, davacının anılan vekaletnameye dayalı olarak, hangi işlemleri yaptığı, yaptığı iş ve işlemlerin tarihlerini de içeren bilgi ve belgelerin bankalar, Sosyal Güvenlik Kurumu, Maliye vs. kurumlardan sorulmak suretiyle getirtilmeli, re’sen araştırma ilkesi doğrultusunda Sosyal Güvenlik Kurumu, belediye, zabıta, maliye, meslek odası aracılığı ve muhtarlık marifetiyle davalı işyerine komşu işyerleri ayrıntılı bir şekilde araştırılmalı, işyerlerinin uyuşmazlık konusu dönemde çalıştığı tespit edilen kayıtlı çalışanları, yoksa işyeri sahipleri tespit edilerek, davacının çalışma süresine ilişkin bilgi ve görgülerine başvurulmalı, davanın nitelikçe kamu düzenini ilgilendirdiği nazara alınıp araştırma genişletilerek, oluşacak sonucuna göre karar verilmelidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Temyiz harcının istek halinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
19.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.