YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/9014
KARAR NO : 2023/8201
KARAR TARİHİ : 14.09.2023
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
KARAR : Kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen prim, işsizlik ve damga vergisinden kaynaklanan Kurum alacağının gecikme zammı ile tahsili davasından verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda Dairece, İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı … vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi … tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı Kurum, davalı ihale makamı Pamukkale Belediyesi tarafından müteahhit firma … İnşaat Turizm San. ve Tic. Ltd. Şti.’ye “Pamukkale Belediyesi Aktepe Sosyal Tesisleri Yapımı” işinin ihale edildiğini, ihale konusu iş nedeniyle Kurum kayıtlarında tescilli işyeri dosyasından prim, işsizlik ve damga vergisi aslı ve gecikme zammı olarak toplam 170.546,12 TL borcun bulunduğunu borcun ödenmesi için ihale kapsamında müteahhit firma tarafından verilen kesin ve geçici teminat mektuplarının nakde çevrilerek Kurum hesabına yatırılmasının talep edildiğini ancak Pamukkale Belediyesi tarafından herhangi bir ödeme yapılmadığını ve ihale sözleşmesinin feshedilerek teminatların gelir kaydedildiğinin bildirildiğini belirterek, Kurum alacağı 115.481,68 TL asıl ve 11.12.2020 tarihi itibariyle hesaplanan gecikme zammı olmak üzere toplam 170.546,12 TL’nin asıl alacağa dava tarihten itibaren işleyecek gecikme zammı ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II.CEVAP
Davalı …, paraya çevrilen kesin ve geçici teminat bedelleri nedeniyle borçlu olmadığını, sosyal tesislerin yapım ihalesini alan işverenin, ihaleli işi tamamlamasının söz konusu olmadığını, sözleşmeye aykırı davaranması nedeniyle iş bitmeden sözleşme gereği teminatların paraya çevrildiğini, buna rağmen Belediyeye ait borçları kapanmadığından bakiye alacak için icra takibi açıldığını, iş tamamlansaydı ilişiksizlik belgesi görülmeden teminatların paraya çevrilmeyeceğini beyanla davanın reddini istedi.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 22.09.2021 tarihli ve 2020/522 Esas, 2021/539 Karar sayılı kararıyla davanın reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekilince istinaf başvurusunda bulunulması ve Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmesi üzerine davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
Daire kararında “…Dosyadaki kayıt ve belgelerden; ihale makamı Pamukkale Belediye Başkanlığının “Aktepe Sosyal Tesisleri Yapımı” işini dava dışı … İnş Tur. San. Tic. Ltd. Şti.ye vererek 24.11.2017 tarihinde ihale sözleşmesini imzaladığı, davalı Belediyenin sözleşme koşullarına uygun şekilde, süresinde, işin bitmemesi nedeniyle ihale sözleşmesini 16.09.2019 tarihinde feshettiği, Halk Bankasından 19.09.2019 tarihinde, lehine düzenlenen 4 adet kesin ve ek teminat mektuplarının nakde çevrilerek 1 gün içinde hesabına yatırılmasını istemesi üzerine 20.09.2019 tarihinde teminat mektuplarının nakde çevrildiği, şirketin borçlarının karşılanmayan kısmı için 20.09.2019 faiz başlangıçlı 1.654.299,19 TL için 02.01.2020 tarihinde ilamsız icra takibi açıldığı, davacı SGK’nın 03.10.2019 günü Belediyeye tebliğini yaptığı yazısında, şirketin söz konusu ihaleli iş nedeniyle 28.11.2017 tarihi itibariyle kanun kapsamına alınan 1152629 numaralı “Aktepe Sosyal Tesisleri Yapım İşi” işyeri dosyasından 115481,68 TL asıl 11.12.2020 tarihi itibariyle hesaplanmış gecikme zammı olmak üzere toplam 170.546,12 TL prim, işsizlik ve damga vergisinden kaynaklanan Kurum alacağının kesin teminat mektubunun nakde çevrilerek Kuruma ödenmesini istediği, davalı Belediyenin 15.10.2019 tarihli yazısı ile sözleşmenin 16.09.2019 tarihinde feshedildiğini, ihaleli işin bitmeden sözleşmenin son bulduğunu, sözleşme gereği kesin ve ek teminat mektuplarının nakde çevrilerek gelir kaydedildiğini, miktarın Belediye alacağını karşılamadığından şirket aleyhine icra takibi yapıldığını, SGK’ya gönderilecek meblağ bulunmadığını bildirmesi üzerine eldeki davanın açıldığı, Mahkemece davanın reddedildiği anlaşılmaktadır.
Mahkemece, yukarıda belirtilen yasal düzenleme kapsamında ihalesi feshedilen işverenin davalı Kurumda bulunan tescilli ihale konusu işe ve işyerine ait prim borcunun bulunup bulunmadığı sorulmaksızın ve dolayısıyla 90/2 nci madde kapsamında bir irdeleme yapılarak varılacak sonuca göre bir karar verilmesi…” gereğine işaret edilerek bozulmuştur.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile, davanın kabulüne, dava dışı … İnşaat Turizm San Tic Ltd. Şti’nin Denizli Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğünün 1152629 sıra numarasıyla tescilli ihale konusu davalı … Başkanlığının “Aktepe Sosyal Tesisleri Yapım İşi” iş yerinin Kuruma olan borçları sebebiyle tahakkuk ettirilen 115.481,68 TL asıl alacak ve 11.12.2020 tarihi itibarıyla hesaplanan gecikme zammı olmak üzere toplam 170.546,12 TL kurum alacağının, asıl alacağa dava tarihi olan 11.12.2020 tarihinden itibaren işletilecek gecikme zammı ile birlikte davalıdan alınarak davacı SGK’ya ödenmesine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı … vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı … vekili, müvekkilinin sosyal tesis inşaatı işini ihale ettiği işverenin, verilen işi ihale şartlarına uygun olarak yürütmemesi nedeniyle ihalenin feshedilerek teminat mektuplarının nakde çevrilip gelir kaydedildiğini, ayrıca müvekkiline olan borçları için icra takibi açıldığını, yapılan tüm işlemlerin usul ve yasaya uygun olduğunu, ihaleli iş tam olarak yerine getirilerek tamamlanmasının söz konusu olması halinde ancak teminat mektuplarının nakde çevrilmeden önce Kuruma borcunun olup olmadığının sorulabileceğini, kararın eksik araştırma ve inceleme sonucu verildiğini belirterek temyiz başvurusunda bulunmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, ihale konusu iş nedeniyle alınan teminat mektuplarının, ihalenin herhangi bir aşamasında nakde çevrilmeden önce davalı Sosyal Güvenlik Kurumu’ na ihale konusu iş nedeniyle Kurum alacağının bulunup bulunmadığının sorulmasının gerekip gerekmediği hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1-6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri ile, 5510 sayılı Kanun’un 90 ıncı maddesi.
2-Davanın yasal dayanağı 5510 sayılı Kanun’un“Prim ve idari para cezası borçlarının hakedişlerden mahsubu, ödenmesi ve ilişiksizlik belgesinin aranması” başlıklı 90/2 nci maddesi “İşverenlerin hakedişleri, Kuruma idari para cezası, prim ve prime ilişkin borçlarının olmaması kaydıyla ödenir. Kesin teminatları ise ihale konusu işle ilgili olarak Kuruma borçlarının bulunmadığının tespit edilmesinden sonra iade edilir. İşverenlerin, kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluşlar, bankalar ve kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar nezdindeki her çeşit alacak, teminat ve hakedişleri üzerinde işçi ücreti alacakları hariç olmak üzere yapılacak her türlü devir, temlik ve el değiştirme, Kurum alacaklarını karşılayacak kısım ayrıldıktan sonra, kalan kısım üzerinde hüküm ifade eder.” düzenlemesi şeklindedir.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Eldeki davada, dava konusu Kurum alacağının ihale konusu işyerinden kaynaklanan prim, işsizlik ve damga vergisi borcu olduğu ve ihale dosyasına alınan teminat mektuplarının davalı Kuruma sorulmadan nakde çevrilerek gelir kaydedildiği ve teminat mektubu tutarlarının Kurum alacağını fazlasıyla karşıladığı anlaşılmakla, temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
Aşağıda yazılı temyiz harcının ilgiliden alınmasına,
14.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.