YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/9008
KARAR NO : 2023/8821
KARAR TARİHİ : 27.09.2023
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
SAYISI : 2022/592 E., 2023/4 K.
FER’Î MÜDAHİL : Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı
KARAR : Kısmen kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen hizmet tespiti davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı fer’i müdahil Kurum ve davalı vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi … tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; davacının davalı nezdinde 18.09.2016-31.01.2018 tarihleri arasında haftanın 2 günü sabah 09:00 akşam 18:00 arasında siteye ait üç tane binanın iç temizliğini ve dış temizliğini yapmak suretiyle çalıştığını belirterek 18.09.2016-31.01.2018 tarihleri arasında geçen Kuruma bildirilmeyen çalışmalarının tespitine karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı … davanın reddini istemiştir.
Fer’i müdahil Kurum vekili, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 17.10.2019 tarihli ve 2018/62-2019/286 Karar sayılı kararıyla; davacının davasının kabulü ile davacının ………..,sicil numaralı davalı … unvanlı işyeri bünyesinde 18.09.2016-31.01.2018 tarihleri arasında haftanın iki günü olmak üzere sigortasız çalıştığının tespitine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde fer’i müdahil Kurum ve davalı ……,Site Yönetimi vekili istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 22.09.2021 tarihli ve 2020/507-2021/1144 Karar sayılı kararıyla; istinaf istemlerinin 6100 sayılı HMK’nın 353/1-b.1 maddesi uyarınca esastan reddine karar vermiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde fer’i müdahil Kurum ve davalı vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Dairenin 21.02.2022 tarih ve 2021/11761- 2022/2254 sayılı kararında;
“Mahkemece, dinlenen tanık beyanlarına dayanılarak hüküm kurulmuş ise de, tanıkların, çalışma olgusu konusundaki beyanları hüküm kurmaya yeterli değildir. Davalı … Sitesi işyerinde, davacının sorumlu olduğu bloktan ve diğer bloklardan sorumlu kapıcı ve temizlik görevlileri saptanmalı, belirlenen bu kişiler dinlenmeli, davacının ne zaman işe alındığı ne kadar süre çalıştığı, gündelik olarak ayrı temizlik görevlileri çalışıp çalışmadığı, kimin hangi bloktan sorumlu olduğu hususu aydınlatılmalı, çalışmanın sürekli ya da geçici olup olmadığı üzerinde durularak çalışma süresi belirlenmeli ve uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip, takdir edilerek, varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.” gereğine işaret edilerek karar bozulmuştur.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
1. İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; “Davanın kabulüne, davacının ………,. sicil numaralı davalı … unvanlı işyeri bünyesinde 18.09.2016-31.01.2018 tarihleri arasında haftanın iki günü olmak üzere sigortasız çalıştığının tespitine” karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Kurum vekili temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
Fer’i müdahil Kurum vekili, eksik araştırma ve inceleme nedeniyle kararın bozulmasını istemiştir.
Davalı … vekili, davalı sitede sigortasız çalışan işçi bulunmadığını, Mahkemece eksik inceleme ve somut olaya uygun düşmeyen gerekçeler ile hüküm kurulduğunu, yerel mahkemece dinlenen tanıkların bir kısmının davalı … ile husumetli olduğunu, Yargıtay tarafından yapılan incelemenin eksik olduğunu belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri, 506 sayılı Kanun’un ve 5510 sayılı Kanun’un ilgili maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Mahkemenin, Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına uyması sonunda, kendisi için o kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yaparak, yine, o kararda belirtilen hukuki esaslar gereğince hüküm verme yükümlülüğü doğar. “Usuli kazanılmış hak” olarak tanımlayacağımız bu olgu; mahkemeye, hükmüne uyduğu Yargıtay bozma kararında belirtilen çerçevede işlem yapma ve hüküm kurma zorunluluğu getirdiği gibi, mahkemenin kararını bozmuş olan Yargıtay Hukuk Dairesince; sonradan, ilk bozma kararı ile benimsemiş olduğu esaslara usuli kazanılmış hakka aykırı bir şekilde, ikinci bir bozma kararı verilememektedir (09.05.1960 gün ve 21/9 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı, Hukuk Genel Kurulu’nun 12.07.2006 gün, 2006/9-508 E., 2006/521 sayılı kararı).
Mahkemenin, Yargıtay’ın bozma kararına uyması ile bozma kararı lehine olan taraf yararına bir usuli kazanılmış hak doğabileceği gibi, bazı konuların bozma kararı kapsamı dışında kalması yolu ile de usuli kazanılmış hak gerçekleşebilir. (Prof. Dr……..,, Usuli Müktesep Hak (Usule İlişkin Kazanılmış Hak) Dr. ……..B,’e ………, … Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No. 351 …, 1974, sayfa 395 vd.)
Yargıtay tarafından bozulan bir hükmün bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımları kesinleşir. Bozma kararına uymuş olan mahkeme kesinleşen bu kısımlar hakkında yeniden inceleme yaparak karar veremez. Bir başka anlatımla, kesinleşmiş bu kısımlar, lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak oluşturur. (04.02.1959 gün ve 13/5 sayılı YİBK).
2.İnceleme konusu dava dosyasında, Mahkemece bozma ilamına uyulmasına karar verilmiştir. Ancak bozmaya uyulduğu halde, bozma gereği tam olarak yerine getirilmemiştir. 09.05.1960 gün ve 21/9 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı uyarınca bozma kararına uyan Mahkeme artık bozma kararı gereğince işlem yapmak ve hüküm vermek zorundadır.
3. Bozmada belirtildiği üzere, Mahkemece, dinlenen tanık beyanlarına dayanılarak hüküm kurulmuş ise de, tanıkların, çalışma olgusu konusundaki beyanları hüküm kurmaya yeterli değildir. Davalı … Sitesi işyerinde, davacının sorumlu olduğu bloktan ve diğer bloklardan sorumlu kapıcı ve temizlik görevlileri saptanmalı, belirlenen bu kişiler dinlenmeli, davacının ne zaman işe alındığı ne kadar süre çalıştığı, gündelik olarak ayrı temizlik görevlileri çalışıp çalışmadığı, kimin hangi bloktan sorumlu olduğu hususu aydınlatılmalı, çalışmanın sürekli ya da geçici olup olmadığı üzerinde durularak çalışma süresi belirlenmeli ve uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip, takdir edilerek, varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
4. Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan İlk Derece Mahkeme kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının temyiz eden ilgiliden alınmasına,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
27.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.