YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/8036
KARAR NO : 2023/9978
KARAR TARİHİ : 19.10.2023
MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1139 E., 2023/1320 K.
HÜKÜM/KARAR : Esastan red
İLK DERECE MAHKEMESİ : … 3. İş Mahkemesi
SAYISI : 2022/31 E., 2023/96 K.
Taraflar arasındaki Kurum işleminin iptali davasından yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı Kurum vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi … tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I.DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle, müvekkilinin ve çocuklarının 5510 sayılı Kanun’un 4/1-a maddesi kapsamında sigortalı olarak çalışan eşi dolayısıyla sağlık yardımlarından faydalandırılmalarına yönelik başvurusunu reddeden Kurum işleminin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı Kurum vekili; 2017/26 sayılı Genelge uyarınca; davacının Genelgede bahsi geçen belgeleri beyan edemediğinden sağlık yardımlarından faydalandırılmadığını, Kurum işlemlerinde herhangi bir isabetsizlik bulunmadığını beyanla, davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararı ile ” her ne kadar genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu yabancı uyruklu kişilerden Kurumun 2017/26 sayılı Genelgesinin 3.1.2. maddesinde belirtilen belgelerin ibraz edilmesi gerektiği belirtilmiş ise de, 6458 sayılı Kanun’un 69/3 üncü maddesi uyarınca kayıt esnasında başvuru sahibinin kimliğine ilişkin belge olmaması hâlinde, kimlik tespitinde kişisel verilerinin karşılaştırılmasından ve yapılan araştırmalardan elde edilen bilgilerin kullanılacağı, kimlik tespit araştırmaları sonucunda da kimliğine dair bilgi elde edilememesi hâlinde başvuranın beyanının esas alınacağı belirtilmiştir Davacı ve çocukları ile davalı Kurum sigortalısı … ’nın evli olup olmadıkları, çocukların taraflara ait olup olmadığı ve aile yakınlık bilgilerine ilişkin gerek uyruğu Myanmar ülkesinin yetkili kurumları veya Myanmar Konsolosluğu tarafından verilmiş dosya kapsamında herhangi bir kayıt ve belgenin bulunmadığı görülmektedir. Nitekim … İl Göç İdaresi Müdürlüğünün 24.10.2022 tarihli yazısında da davacı, eşi ve çocuklarının kayıt esnasında kimliklerine ilişkin herhangi bir belge sunulmadığından 6458 sayılı Kanun’un 69/3. maddesi uyarınca beyan usulüyle kayıt yapıldığı belirtilmiştir. Bu durumda davalı Kurum tarafından 6458 sayılı Kanun’un 69/3 üncü maddesi uyarınca tespit edilen kayıtlara göre işlem yapılması gerektiği, anılan Kanun’a aykırı düzenlenen 2017/26 sayılı Genelge hükümleri doğrultusunda yapılan Kurum işleminin yerinde olmadığı anlaşılmakla, davanın kabulü ile davacı ve çocuklarının Kurum sigortalısı eşi üzerinden sağlık yardımlarından faydalanması gerektiğinin tespitine karar vermek gerekmiş … ” gerekçesine dayalı olarak “Davanın kabulüne, davacı … ve çocukları … , … , … ve … ’nın; 5510 sayılı Kanun’un 4/1-a kapsamında sigortalı olan … (YKN:…), üzerinden sağlık yardımlarından faydalanması gerektiğinin tespitine, aksi yönde 15.02.2022 tarih 40262130 sayılı Kurum işleminin iptaline, ” karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Kurum vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı Kurum vekili istinaf dilekçesinde özetle; 2017/26 sayılı Genelge uyarınca; davacının Genelgede bahsi geçen belgeleri beyan edemediğinden sağlık yardımlarından faydalandırılmadığını, Kurum işleminde herhangi bir isabetsizlik bulunmadığını, kararın hatalı olduğunu beyanla, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacının, uluslararası koruma kapsamında olan Myanmar uyruklu eşi …’nın … sicil numaralı işyerinden bildirilen hizmet bildirimleri nedeniyle Kuruma başvuru ve dava tarihi itibarıyla 5510 sayılı Kanun’un 4/1-a kapsamında sigortalı olduğu, uluslararası koruma kapsamında olan Myanmar uyruklu davacı tarafından çocukları ile birlikte sigortalı eşi … üzerinden sağlık hizmetlerinden faydalandırılmasının talep edildiği, Kurum tarafından 2017/26 sayılı Genelge’nin 3.1.2. maddesindeki genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu yabancı uyruklu kişilerden evlilik cüzdanı, pasaport, ikamet tezkeresi veya uyruğunda bulunduğu ülke konsolosluğundan alacağı aile yakınlık bilgilerini gösteren belgeyi temin etmediği gerekçesiyle başvurunun reddedildiği, Myanmar Konsolosluğu ya da uyruğu olduğu ülkenin yetkili kurumları tarafından herhangi bir belge temin edilemediği anlaşılmıştır.
5510 sayılı Kanun’un “Genel Sağlık Sigortalısı Sayılanlar” başlıklı 60 ıncı maddesi “(Değişik: 17.04.2008-5754/38 md.) İkametgahı Türkiye’de olan kişilerden;
a) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının;
1) (a) ve (c) bentleri gereğince sigortalı sayılan kişiler,
2) (b) bendi gereğince sigortalı sayılan kişiler,
b) İsteğe bağlı sigortalı olan kişiler,
c) Yukarıdaki (a) ve (b) bentlerine göre sigortalı sayılmayanlardan;
1) Harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak, Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilecek aile içindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden az olan vatandaşlar ile gelir tespiti yapılmaksızın genel sağlık sigortalılığı ya da bakmakla yükümlü olduğu kişi bulunmayan Türk vatandaşlarından 18 yaşını doldurmamış çocuklar,
2) (Değişik: 4/4/2013-6458/123 md.) Uluslararası koruma başvurusu veya statüsü sahibi ve vatansız olarak tanınan kişiler,
3) 1/7/1976 tarihli ve 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alan kişiler,
4) 24/2/1968 tarihli ve 1005 sayılı İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden Şeref Aylığı Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre şeref aylığı alan kişiler,
5) 28/5/1986 tarihli ve 3292 sayılı Vatani Hizmet Tertibi Aylıklarının Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alan kişiler,
6) 3/11/1980 tarihli ve 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alan kişiler,
7) 24/5/1983 tarihli ve 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu hükümlerine göre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretsiz faydalanan kişiler ile ana ve babası olmayan Türk vatandaşlarından 18 yaşını doldurmamış çocuklar,
8) Harp malûllüğü aylığı alanlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamında aylık alanlar,
9) 18.03.1924 tarihli ve 442 sayılı Köy Kanunu’nun (…) (3) ek 16 ncı maddesine göre aylık alan kişiler,
10) 11.10.1983 tarihli ve 2913 sayılı Dünya Olimpiyat ve Avrupa Şampiyonluğu Kazanmış Sporculara ve Bunların Ailelerine Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alan kişiler,
d) Mütekabiliyet esası da dikkate alınmak şartıyla, oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişiler,
e) 25.08.1999 tarihli ve 4447 sayılı Kanun gereğince işsizlik ödeneği, Esnaf Ahilik Sandığı ödeneğinin ve ilgili kanunları gereğince kısa çalışma ödeneğinden yararlandırılan kişiler,
f) Bu Kanun veya bu Kanundan önce yürürlükte bulunan sosyal güvenlik kanunlarına göre gelir veya aylık alan kişiler,
g) Yukarıdaki bentlerin dışında kalan ve başka bir ülkede sağlık sigortasından yararlanma hakkı bulunmayan vatandaşlar, genel sağlık sigortalısı sayılır… ” düzenlemesini; aynı Kanun’un 61/1-b maddesinde ise, “c) bendinde sayılanlardan; (1) numaralı alt bentte belirtilenler Kurumca tescil edildiği, (3), (4), (5), (6), (8), (9) ve (10) numaralı alt bentlerde belirtilenler ise aylığa hak kazandıkları tarihten itibaren genel sağlık sigortalısı sayılır. Yukarıdaki alt bentler kapsamı dışında kalanlar ise uluslararası koruma başvurusu yaptıkları veya uluslararası koruma statüsü aldıkları veya vatansız kişi sayıldıkları, korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretsiz yararlanmaya başladıkları tarihten itibaren genel sağlık sigortalısı sayılır ve ilgili kurumlarca kapsama alındığı tarihten itibaren bir ay içinde Kuruma bildirilir. (1) numaralı alt bentte belirtilenlerin taleplerinin Kurumca değerlendirilmesi sonucu talep tarihi itibariyle müstahak olduğu anlaşılanların talep tarihi; daha sonra müstahak olanların ise müstahak oldukları tarih, Kurumca tescil edildikleri tarih olarak kabul edilir.” düzenlemesini içermektedir.
İstinaf kanun yolu başvurusuna konu edilen karar hakkında; HMK 355. maddesindeki düzenleme uyarınca, istinaf dilekçesinde belirtilen nedenler ve kamu düzenine ilişkin aykırılık bulunup bulunmadığı yönü gözetilerek yapılan incelemede; dava dosyasındaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere, vakıa ve hukuki değerlendirme ile özellikle, 24.10.2022 tarihli Kurum yazısı ile;
-Davacı … (YKN:99089802094) ile dava dışı Muhammad Shafig Royıng/
(YKN:99092801930), Seher Royınga(YKN:99657055242), MuhammadShahroukh Royıng
(YKN:…), … (YKN:…) ve …
(…) isimli yabancıların kayıt esnasında kimliklerine ilişkin herhangi bir belge sunamadıkları, kayıtlarının ilgi (a) sayılı Kanunun 69/3 maddesi gereğince beyan usulüyle yapıldığı tespit edilmiştir.
-Uluslararası koruma başvuru sahibinin beyanı esas alınarak yapılan kayıt işlemleri sonrasında kayıtlarda Yapılacak değişiklikler ilgi (b) sayılı Genelge kapsamında talebe ilişkin resmi belgeye göre, resmi belge bulunmaması halinde yabancı ile yapılacak görüşmenin ardından değişiklik talebinin inandırıcı bulunması durumunda yapılmaktadır. Maddi hatalarda ilgi (b) sayılı Genelge kapsamında İl Göç İdaresi Müdürlükleri belge aramadan değişiklik yapabilmekte, maddi hata nedeniyle medeni durumun idare tarafından sehven yanlış yazılması gibi hallerde söz konusu hatalı veri girişleri düzeltilebilmektedir.
-İlgi (a) sayılı Kanun’un 89/3-a maddesi (Değişik:06.12.2019-7196/87md) “Herhangi bir sağlık güvencesi olmayan ve ödeme gücü bulunmayanlar uluslararası koruma başvuru kaydından itibaren bir yıl süre ile 31.05.2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu hükümlerine tabidirler…” hükmüne amirdir. Başvuru sahibinin ekteki dosya örneğinde de yer alan tescil belgesi doğrultusunda sağlık güvencesine sahip olduğu anlaşılmıştır.
” bilgisine yer verildiği; dosya kapsamına yer alan kayıtlarda, davacı ve çocuklarının …’nın bakmakla yükümlü olduğu kişiler konumunda kimlik sahibi oldukları; genelge hükümlerinden hareketle sonuca varılarak … Valiliği tarafından verilen belgelerde yer alan evlilik ve ana baba kayıtlarının aksini kabule olanak bulunmadığından; 5510 sayılı Kanun’un 60/2 nci maddesi gereğince davacı … ve çocukları …, … , … ve … ’nın; 5510 sayılı Kanun’un 4/1-a kapsamında sigortalı olan … (YKN:99092801930) üzerinden sağlık yardımlarından faydalanması gerektiğini tespit eden mahkeme kararının yerinde olduğu belirgin olup, ayrıca, kamu düzenine ilişkin konularda da kararın esasına etkili bir aykırılık bulunmadığı anlaşıldığından; istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Kurum vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Kurum vekili temyiz dilekçesinde; istinaf gerekçelerini tekrarlamıştır.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, Kurum işleminin iptali istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri ile 5510 sayılı Kanun ve ilgili kanun hükümleridir.
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı Kurum vekili tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
19.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.