YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/7826
KARAR NO : 2023/8132
KARAR TARİHİ : 13.09.2023
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki hizmet tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın davalı … yönünden kabulüne, davalı Taştepe İnş. Nak. Sos. Hizm. Ltd. Şti. yönünden reddine kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı … vekili ile fer’i müdahil SGK vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf istemlerinin esastan reddine,kamu düzenine aykırılık nedeniyle ilk derece mahkemesinin kaldırılarak davanın davalı … yönünden kabulüne, davalılar Taştepe İnş. Nak. Sos. Hizm. Ltd. Şti. ile davalı Sintaş İnş. Elek. Nak. San. Tic. Ltd. Şti. yönünden pasif husumet yokluğundan ayrı ayrı reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararının davalı … vekili ile feri müdahil SGK vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi … tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı dava dilekçesinde, davacının davalı kurum bünyesinde çeşitli alt işverenler nezdinde 02.04.2018 tarihine kadar bahçıvan olarak kesintisiz çalıştığını, davacının 01/04/2018 tarihinde iş akdine son verilmesine rağmen 02.04.2018 tarihinde 1 gün davalı kurum tarafından sigortasız çalıştırıldığını ileri sürerek sigortasız çalıştırıldığı döneme ait hizmet tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı … vekili cevap dilekçesinde, eldeki davanın 5 yıllık hak düşürücü süreye tabi olduğunu, husumet yönünden müvekkili kurum belediye başkanlığının insan kaynakları ve eğitim daire başkanlığının yazı içeriğinde 01.07.2004-01.04.2018 tarihleri arasında park bahçe ve yeşil alanlar daire başkanlığı tarafından yapılan hizmet alım ihalesi kapsamında son alt işveren Taştepe İnş../Sintaş İnşaat İş Ortaklığı bünyesinde çalıştığını, dolayısıyla husumetin her bir şirkete ayrı ayrı yöneltilmesi gerektiğini, davacının işe giriş ve çıkışlarının SGK’ya bildiren ve prim ödemesinin dava dışı şirket ortaklığı olduğunu belirterek davanın reddini talep etmiştir.
2.Davalı Taştepe şirketi vekili cevap dilekçesinde, davacının müvekkili şirket bünyesinde 23.01.2017 ile 01.04.2018 tarihleri arasında bahçıvan olarak çalıştığını, davacının iş akdinin 696 sayılı KHK’nın 127. maddesi ile 375 sayılı KHK’ye eklenen geçici 24 üncü maddesi belirlenen koşulların oluşmaması nedeniyle sona erdirildiğini, bu KHK’nın yayımlanmasından sonra müvekkili şirketin diğer davalı … Büyükşehir Belediyesindeki taşeronluk faaliyetlerinin sona erdiğini, davacının iş akdinin kod 40 sebebiyle 01.04.2018 tarihinde sona erdirildiğini, davacının 02.04.2018 günü müvekkili şirket bünyesinde çalışmasının bulunmadığını belirterek davanın reddini talep etmiştir.
3.Fer’i müdahil … cevap dilekçesinde, davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Mahkemece davalı … Büyükşehir Belediyesi yönünden açılan davanın kısmen kabulü ile davacının 02.04.2018 tarihinde 1 gün süreyle davalı … Büyükşehir Belediyesi’nde hizmet akdine dayalı olarak çalıştığının ve bildirilmeyen 1 günlük hizmetinin kuruma bildirilmesi gerektiğinin tespitine, davalı Taştepe İnşa. Ltd. Şti. bakımından davanın husumet nedeni ile reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı … vekili ile feri müdahil Kurum vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davalı … vekili istinaf dilekçesinde, eksik inceleme araştırma neticesinde hüküm kurulduğunu, kamu düzeni kapsamında inceleme yapılması gerektiğini belirterek yerel mahkeme kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2.Fer’i müdahil SGK vekili istinaf dilekçesinde, yerel mahkemece verilen kararın doğru olmadığını ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile “…davacının davalı … Büyükşehir Belediyesinin park ve bahçe işlerinde ihale ile faaliyette bulunan alt işveren şirket bünyesinde çalıştığı, 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname düzenlemesi sonrası alt işveren Taştepe/Sintaş iş ortaklığı bünyesinde Kuruma bildirimi yapılmış olan hizmetlerinin bulunduğu, alt işverende çalışan işçilerin kadroya geçirilmesi sürecinde davacının da kadroya geçme başvurusunun bulunduğu, ancak davacının başvurusunun asıl işverence kabul görmeyerek iş akdinin alt işveren firma tarafından 01.04.2018 tarihinde feshedildiği, yapılan feshin davacı işçiye bildirilmediği, işçinin bu şekilde davalı asıl işveren Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi yetkililerinin emir ve talimatları doğrultusunda 02 Nisan 2018 tarihinde de fiilen çalışmaya devam ettiği, tanıklar ile aynı dönemde çalışan kamu tanığı olarak dinlenen davalı … Belediyesi yetkili memur ve idarecilerinin; işyerine ve davacının çalışmasına ilişkin somut ve net anlatımları ile tüm dava dosyası kapsamı dikkate alınmak sureti ile davacının davalı işverene ait işyerinde 02/04/2018 tarihinde hizmet akdine tabi bir şekilde çalıştığı belirgin olup ve tüm bu deliller bir arada değerlendirildiğinde davacının 02/04/2018 tarihinde 1 gün süre ile davalı … Büyükşehir Belediyesi başkanlığı bünyesinde fiili çalıştığının kabulüne ilişkin İlk Derece Mahkemesinin kararı yerindedir.
Ne var ki yerel mahkemece yargılama aşamasında Sintaş İnş. Elek. Nak. San. Taah. Tic. Ltd. Şti. davaya dahil edilmesine rağmen hüküm kısmında hakkında olumlu veya olumsuz karar verilmediği göz önüne alındığında infaza elverişli olmayan karar verilmesi hatalı olup Dairemizce ilgili şirket husumet düşmediğinden hakkında hüküm oluşturularak bu husus düzeltilmiştir.
Bu nedenle davalı … Büyükşehir Belediyesi başkanlığı vekilinin ve fer’i müdahil Kurum vekilinin istinaf taleplerinin ayrı ayrı esastan reddi ile birlikte kamu düzeni açısından resen HMK 353/1-b.2 maddesi gereğince İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması …” gerektiği gerekçesiyle, davalı vekilinin ve feri müdahil Kurum vekilinin istinaf istemlerinin ayrı ayrı esastan reddi ile 6100 sayılı Kanun’un 355 inci maddesi uyarınca kamu düzenine aykırılık yönünden re’sen yapılan inceleme neticesine göre aynı Kanunun 353/1-b.2 maddesi uyarınca düzelterek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak üzere, yukarıda tarih ve sayısı belirtilen İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına,
Davanın kabulü ile
1. Davanın davalı … yönünden kabulü ile davacının 02.04.2018 tarihinde 1 gün süre ile davalı … nezdinde çalıştığının, Kuruma bildirilmeyen 1 günlük hizmetin Kuruma bildirilmesi gerektiğinin tespitine,
2-Davalı Taştepe İnş. Nak. Sosyal Hiz. Peyzaj Makine Elektrik San. Taah. Tic. Ltd. Şti. ve davalı Sintaş İnş. Elek. Nak. San. Taah. Tic. Ltd. Şti. yönünden davanın pasif husumet yokluğundan ayrı ayrı reddine, karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı … Büyükşehir Belediyesi başkanlığı vekili ile feri müdahil SGK vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı … Büyükşehir Belediyesi başkanlığı vekili ile fer’i müdahil Kurum vekili temyiz dilekçesinde, istinaf gerekçelerini tekrarla kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 5510 sayılı Kanun 86 ıncı maddesi hükümleridir.
3. Değerlendirme
1. Davanın yasal dayanağı 5510 sayılı Kanunun 86 ncı maddesidir.Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkin olduğundan, özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.Hizmet tespiti davalarının amacı, hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da davacının Kurum sicil dosyası, işyeri özlük dosyası temin edilip işyerinin Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlendikten sonra iddia edilen çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, hangi işyerinde ne iş yapıldığı, işyerinin kapsam, kapasite ve niteliği, prime esas kazanca tabi ücretin ne olduğu, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmalıdır.
Taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
2. Yukarıdaki yasal düzenlemeler ve açıklamalar ışığı altında somut olay değerlendirildiğinde; davacının … bünyesinde, ihale yolu ile hizmet alımı yapılan alt işverenler nezdinde 02.04.2018 tarihine kadar ile çalıştığı, 01.04.2018 tarihinde iş akdinin sona erdirildiği ancak iş akdinin sona erdirildiği bildirilmediğinden 02.04.2018 tarihinde çalışmaya devam ettiğini,dolayısıyla 1 gün boyunca davalı … tarafından sigortasız çalıştırıldığını iddia ettiği ve 02.04.2018 tarihine kadar Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi nezdinde çalıştığının tespitine,aksi kanaatte olunması halinde ise 01.04.2018-02.04.2018 arasında ise Taştepe Ltd. Şti. tarafından yatırılmayan primlerinin yatırılması talebinde bulunduğu, davalı … ile davalı Taştepe-Sintaş iş ortaklığı ile 01.03.2017-28.02.2018 arası döneme ilişkin temizlik ihalesi nedeniyle sözleşme akdedildiği, davacının hizmet döküm cetveline göre en son 01.03.2018-01.04.2018 tarihleri arasında 73927 sicil no.lu Taştepe Tem.Tic.Ltd.Şti. nezdinde sigortalılığının bulunduğu,öte yandan davalı Taştepe Tem.Ltd.Şti.’nin dosyaya sunduğu puantaj cetvellerine göre,Taştepe Ltd. Şti.’nin yukarıda anılan sözleşmeden sonraki dönem olan davalı … nezdinde 01.03.2018-30.04.2018 tarihleri arasında bu işi devam ettirdiği,öte yandan davalı Belediyenin Mahkemeye gönderdiği müzekkere cevabında alt işverenler nezdinde çalışan davacının kadrolu işçi statüsüne geçmek için yaptığı başvurunun güvenlik soruşturması sonucunun olumsuz olması nedeniyle reddedildiği,anılan reddi de içeren … tespit komisyon kararının 02.04.2018 tarihli kararının aynı tarihte belediyenin web sayfasında yayınlandığının, mahkemece belediyeye duyurunun web sayfasında hangi saatte yayınlandığının sorulduğunun ancak belediyenin bu konuda mahkemeye bilgi vermediğinin, buna karşın bir kısım tanıkların 02.04.2018 tarihinde akşam mesai saati sonrası yayınladığı yönünde beyanlarının olduğu davacı tanığı,bordro tanığı ve belediye çalışanlarının dinlendiği anlaşılmaktadır.
Buna göre Mahkemece, öncelikle dava konusu dönemi kapsar şekilde yapılmış sözleşme,ihale evrakı,puantaj cetvelleri getirtilmeli, puantaj cetvellerinde adı geçenlerin beyanları alınmalı,davacının dava konusu dönemde çalışma olgusu ve hangi işverenlik nezdinde çalışmaların geçtiği gerçekleştiği tereddütsüz şekilde ortaya konulmak suretiyle sonucuna göre karar verilmelidir.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, yazılı şekilde karar tesisi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde temyiz eden ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.