YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/7188
KARAR NO : 2023/9091
KARAR TARİHİ : 03.10.2023

MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2640 E., 2023/566 K.
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : … 2. İş Mahkemesi
SAYISI : 2022/44 E., 2022/104 K.

Taraflar arasındaki hizmet davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Kararın, taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince, istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı, taraf vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda; temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi … tarafından hazırlanan rapor dinlenildikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I.DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacının, davalı şirketin işlettiği “Çark Mesire” isimli yerde 05.12.1994-31.05.2016 tarihleri arasında sürekli ve kesintisiz çalıştığını, ancak sigorta primlerinin eksik yatırıldığını ileri sürerek, davacının Kuruma bildirilmeyen sürelerdeki çalışmalarının tespitine karar verilmesini istemiş, 14.08.2017 tarihli dilekçesi ile …’ın dahili davalı olarak davaya dahil edilmesini istemiştir.

II.CEVAP
Davalı şirket vekili cevap dilekçesinde özetle; davalıya ait işyerinin 1998 yılında kurulduğunu, daha önce Belediye tarafından işletilmekte olan Çark Mesire alanının Belediyeden kiralanıp işletilmeye başlandığını, tesisin Nikah Sarayı haricinde sadece yaz aylarında faaliyet gösterdiğini, dolayısıyla burada istihdam edilen işçilerin de sadece yaz aylarında çalıştığını, davacının 2014, 2015 ve 2016 yıllarında sadece … aylarında haftalık ücret alarak çaycı olarak çalıştığını ve iddia edilenin aksine toplamda 3 aylık çalışmasının bulunduğunu, davacının davalı işyerinde işe başlamadan önce işyeri yetkililerinden yeşil kart sahibi olduğunu, sosyal yardım aldığını, kendisinin emekli olmasının zaten mümkün olmadığını, bu sebeple haftalık maaşının fazla olmasını talep ettiğini, şirketçe de kendisine olması gerekenden bir miktar fazla haftalık ücret ödemesi yapıldığını belirterek, davanın reddini istemiştir.

Fer’i müdahil SGK vekili cevap dilekçesinde; çalışma olgusunun yöntemince ispatlanması gerektiğini belirterek, davanın reddini istemiştir.

III.İLK DERECE MAHKEME KARARI
Tüm dosya kapsamı, toplanan deliller ve tanık beyanları bir arada değerlendirildiğinde; davacı …’ın hizmet akdine bağlı olarak davalı ….’nin 1015729-054 sicil numaralı iş yerinde 01.01.2014-01.05.2016 tarihleri arasında 841 gün sigortasız olarak çalıştırıldığı kanaatine varılarak,

1- Davanın kısmen kabulü ile

A-Davacının davalı Çarkstar Turizm İşletme Yatırım Hizmetleri Tic. Ltd. Şti.’nin 10157229-054 sicil numaralı işyerinde 01.01.2014-01.05.2016 tarihleri arasında 841 gün asgari ücret ile hizmet akdine dayalı sigortalı olarak çalıştığının tespitine,

B-Fazlaya ilişkin talebin reddine,

2-Dahili davalı …’a karşı açılan davanın reddine, karar verilmiştir.

IV.İSTİNAF
A.İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili, davalı şirket vekili ve fer’i müdahil SGK vekili tarafından istinaf yoluna başvurulmuştur.

B.İstinaf Sebepleri:
1.Davacı Vekilinin İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; kararın eksik incelemeye dayalı olduğunu, dosya kapsamında dinlenen tanık beyanlarının çelişkili olduğunu ve bu çelişkilerin giderilmediğini, lehe olan beyanlara itibar edilmediğini, bilirkişi raporuna karşı itirazlarının dikkate alınmadığını, dahili davalı …’ın bizzat işveren olduğu halde hakkında davanın reddedilmesinin hukuka aykırı olduğunu, ticaret sicil kayıtlarında … ile davalı şirket arasındaki organik bağın açıkça görüldüğünü, ancak bu hususun mahkemece nazara alınmadığını, Kurumun işbu davada fer’i müdahilliği bulunduğundan lehine vekalet ücreti takdir edilemeyeceğini belirterek, kararın kaldırılmasını istemiştir.

2.Davalı Şirket Vekilinin İstinaf Sebepleri
Davalı şirket vekili istinaf dilekçesinde; dosya kapsamında dinlenen tanık beyanlarından da anlaşılacağı üzere, şirketin işletmekte olduğu tesisin Nikah Sarayı haricinde sadece yaz aylarında faaliyet göstermesine rağmen sanki fasılasız olarak hizmet veriyormuşçasına davacı tarafın tüm yıl istihdam edildiğinden bahisle verilen kararın haksız ve mesnetsiz olduğunu, davacı tarafın sadece 2014, 2015 ve 2016 yıllarında sadece … ayında davalı şirkette çalıştığını belirterek, kararın kaldırılmasını istemiştir.

3.Fer’i Müdahil SGK Vekilinin İstinaf Sebepleri
Fer’i müdahil SGK vekili istinaf dilekçesinde; davacının iddiasını yazılı delillerle ispatlanması gerektiğini, hizmet tespiti davalarının kamu düzenini ilgilendirdiğini, bu nedenle davalı işverenin kabul beyanının dahi Kurum açısından bağlayıcı olmadığını, davacının işveren nezdindeki sigortalı hizmet dosyası, ücret ödeme belgeleri, banka kayıtlarının, işyeri aylık prim hizmet kayıtlarının celbedilmesi gerektiğini, dava konusu edilen tarihler arasındaki aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı kişiler arasından seçilecek kamu tanıklarının tanıklıklarına başvurulmasını, davacının çalışmalarının mahiyeti, kesintili olup olmadığı, aldığı ücret ve hizmet akdinin zorunlu diğer unsurlarının var olup olmadığının resen tespitinin gerektiğini, 20 seneyi aşkın bir çalışma süresinin tespiti istendiği halde bu kadar uzun bir zaman dilimi içerisinde sigortasının yapılmadığının bilinmemesinin hayatın olağan akışına aykırı olduğunu belirterek, kararın kaldırılmasını istemiştir.

C.Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dinlenen kamu tanıkları, bordro tanıkları ve tüm taraf beyanları birlikte ele alındığında, davacının 01.01.2014 öncesi davalı şirket nezdinde çalıştığı hususunun ispat edilemediği, devamında 01.05.2016 tarihine kadar davacının davalı nezdinde kesintisiz çalıştığı, bordro tanıkları … (04.05.2007’den beri çalışıyor) ile …’nin (08.02.2005-29.02.2016 arası davalı çalışanı) kendileri çalışmaya başladıklarında davacının çalışmadığını ve 2014’den itibaren çalışmasına şahit olduklarını beyan ettikleri, yine bordro tanığı … tarafından davacı ile önceden Cadde Bozacısında birlikte çalıştıklarının beyan edildiği, bu şekilde davacının 2005-2014 yılları arasında davalı şirket nezdinde bir çalışmasının bulunmadığı, öncesi dönem yönünden de tüm tanık beyanları birlikte ele alındığında çalışma olgusunun davacı tarafından ispatlanamadığı anlaşılmakla, istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.

V.TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili, davalı şirket vekili ve fer’i müdahil SGK vekili temyiz isteminde bulunmuşlardır.

B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı Vekilinin Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf sebepleri doğrultusunda hükmün temyiz incelemesi sonucu bozulmasını istemiştir.

2.Davalı Şirket Vekilinin Temyiz Sebepleri
Davalı şirket vekili; istinaf sebepleri doğrultusunda hükmün temyizen bozulmasını istemiştir.

3.Fer’i Müdahil SGK Vekilinin Temyiz Sebepleri
Fer’i müdahil SGK vekili; istinaf sebepleri doğrultusunda hükmün temyizen bozulmasını istemiştir.

C.Gerekçe
1.Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının, davalı şirket nezdinde hizmet akdine dayalı olarak 05.12.1994 – 31.05.2016 tarihleri arasında Kuruma bildirilmeyen sürelerde çalıştığının tespitine ilişkindir.

2.İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri,

2.Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Kanunun 79/10 uncu ve 5510 sayılı Kanunun 86/9 uncu maddeleri olup anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.

3.Hizmet tespiti davalarının amacı hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da davacının Kurum sicil dosyası, işyeri özlük dosyası temin edilip işyerinin Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlendikten sonra iddia edilen çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, hangi işyerinde ne iş yapıldığı, işyerinin kapsam, kapasite ve niteliği, prime esas kazanca tabi ücretin ne olduğu, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmalıdır.

Taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.

3.Değerlendirme
İnceleme konusu eldeki davada, davacı, davalı şirkete ait işyerinde 05.12.1994–31.05.2016 tarihleri arasında Kuruma bildirilmeyen sürelerde kesintisiz çalıştığının tespitini istemiş, Mahkemece yapılan yargılama sonucunda, hükümde belirtilen gerekçelerle yazılı şekilde karar verilmiş ise de, hüküm eksik inceleme ve araştırmaya dayalıdır.

Somut olayda, davalı işyerine ait tüm dönem bordroları getirtilmeli, özellikle hizmetin başlangıcının tespiti yönünden ihtilaflı dönemin tamamında kayıtlı bulunan tarafsız bordro tanıkları dinlenmeli, beyanlar arasındaki çelişkiler giderilmeli, re’sen araştırma ilkesi doğrultusunda Sosyal Güvenlik Kurumu, belediye, zabıta, maliye, meslek odası aracılığı ve muhtarlık marifetiyle davalı işyerine komşu işyerleri ayrıntılı bir şekilde araştırılmalı, işyerlerinin uyuşmazlık konusu dönemde çalıştığı tespit edilen kayıtlı çalışanları, yoksa işyeri sahipleri tespit edilerek, davacının çalışmasının niteliği ve süresine ilişkin bilgi ve görgülerine başvurulmalı, davanın nitelikçe kamu düzenini ilgilendirdiği nazara alınıp araştırma genişletilerek, oluşacak sonucuna göre karar verilmelidir.

VI. KARAR
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,

2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde temyiz eden ilgililere iadesine,

Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

03.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.