YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/7162
KARAR NO : 2023/9077
KARAR TARİHİ : 02.10.2023
MAHKEMESİ: … Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/2133 E., 2023/727 K.
KARAR : Esastan red
İLK DERECE MAHKEMESİ: … 5. İş Mahkemesi
SAYISI : 2018/233 E., 2021/267 K.
Taraflar arasındaki hizmet tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine dair karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı, davacı vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi … tarafından hazırlanan rapor dinlenildikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I.DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davalı nezdinde 30.08.2012 – 29.04.2018 tarihleri arasında çalışmalarının tespitini talep ve dava etmiştir.
II.CEVAP
Davacı vekili cevap dilekçesinde özetle; davacının sigorta başlangıç tarihi olarak belirttiği dönemde, davacının ailesi ile birlikte kaldığı gecekondunun kentsel dönüşüm kapsamında yıkılması sebebi ile mağdur olmalarının önüne geçmek amacı ile davacının eşi … Türkoğlu ile yapılan anlaşma doğrultusunda, ailenin kapıcı dairesinde ikamet etmesi ve fatura giderlerinin yönetimce karşılanması karşılığında … Türkoğlu tarafından akşamları apartmanın çöplerinin alınması hususunda anlaşmaya varıldığını, dava dışı …’in yetişemediği durumlarda ailesinin de kendisine yardımcı olduğunu, izleyen süreçte şahsın ev alarak kapıcı dairesinden çıkacağını beyan etmesi üzerine ilişkinin son bulduğunu, davacının taleplerinin zaman aşımına uğramış olduğunu belirterek bu nedenle davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Fer’i müdahil Kurum vekili cevap dilekçesinde özetle; haksız ve mesnetsiz açılan davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III.İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararı ile; davacıya ait SGK dökümünde herhangi bir hizmet kaydının olmadığı, tanık anlatımlarından davacının ailesi ile birlikte kaldığı gecekondunun kentsel dönüşüm kapsamında yıkılması sebebiyle mağdur olmalarının önüne geçmek amacıyla davacının eşi … Türkoğlu ile yapılan anlaşma doğrultusunda ailenin kapıcı dairesinde ikamet etmesi ve fatura giderlerinin yönetimce karşılanması karşılığında … Türkoğlu tarafından akşamları apartmanın çöplerinin alınması hususunda anlaşmaya varıldığı, …’in yetişemediği durumlarda ailesinin de kendisine yardımcı olduğu, izleyen süreçte şahsın ev alarak kapıcı dairesinden çıkacağını beyan etmesi üzerine ilişkinin son bulduğu, yine tanık anlatımlarından davacının temizlik işlerine gittiğinin anlaşıldığı, davalı apartman yönetimi ile kapıcılık hizmeti ilişkisinin davacı ile kurulmadığı, davacının eşi … Türkoğlu ile kurulduğu, kapıcılık hizmetinin çoğunlukla aile bireylerinin yardımı ve desteğiyle yürütülen bir hizmet olmasından kaynaklı …’e eşi ve çocuklarının da zaman zaman yardımcı olmasının işin tabiatından kaynaklandığı, davacının davalı işyerinde dava konusu edilen dönemde hizmet akdi ile kesintisiz çalıştığının her türlü tereddütten uzak bir şekilde ispat edemediği anlaşılmakla davanın reddine dair karar verilmiştir.
IV.İSTİNAF
A.İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili tarafından istinaf yoluna başvurmuştur.
B.İstinaf Sebepleri:
1. Davacı vekili İstinaf Sebepleri
Davacının eşinin davaya konu dönemde bir mobilya atölyesinde tam zamanlı olarak fiziksel gücünü kullanarak ağır nitelikte bir işte çalışmakta olduğunu, ispat külfetinin davalıya ait olduğunu, apartman karar defterinde davacının eşi ile bir anlaşmaya varıldığına dair karar bulunmadığını, 2017 yılına ait asansör bakım ve arıza servis formunda davacının isim ve imzasının bulunduğunu, davacının yapmış olduğu işlerin tamamının kapsam ve mahiyetinin kapıcı olarak çalışılan hizmet ilişkisine ait olduğunu, davacının davalı apartmanda çalışmış olduğunun tanık beyanları ile ispatlandığını, davacnın eşinin davacının işini kolaylaştırmaya yönelik yardım niteliğinde olduğunu, davacının haftada iki gün bina temizliği, her akşam çöplerin toplanması ve atılması, yaz aylarında çim biçme, sulama, budama gibi bahçe bakım işleri, gerektiğinde kanalizasyon gideri temizliği ile garaj temizliği yaptığını beyanda davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
C.Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararı ile davacının sigortalı olarak tescilinin bulunmadığı, apartman karar defterinde davacının çalışmasına ilişkin herhangi bir kaydın olmadığı, davalı apartmana komşu muhtar ile davacı ve davalı yanın tanıklarının beyanlarına başvurulduğu davacının davalı nezdinde apartman görevlisi olarak çalıştığına ilişkin iddiasının ispatlanamadığına dair mahkemenin maddi vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve kanuna aykırılık bulunmadığı anlaşılmakla istinaf başvurusunun esastan reddine dair karar verilmiştir.
V.TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesindeki sebeplerle temyiz talebinde bulunmuştur.
C.Gerekçe
1.Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava; davacının davalı apartman nezdinde 30.08.2012 – 29.04.2018 tarihleri arasında kapıcı olarak çalışmalarının tespitine karar verilmesi istemine ilişkindir.
2.İlgili Hukuk
Davanın yasal dayanağı 5510 sayılı Kanun’un 86 ncı maddesidir. Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkin olduğundan, özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
İlgili kanunlarda hizmet tespiti davasında ispat yönteminin ne şekilde olması gerektiğine dair herhangi bir açıklama bulunmadığından, kamu düzenine ilişkin bu tür davalarda taraflar her türlü delile dayanabileceği gibi mahkemece kendiliğinden araştırma ilkesine göre delil toplanabilir ve inceleme yapılabilir. Bu davaların kamu düzenine ilişkin olduğu da gözetilerek davacının işyerinde eylemli olarak çalışıp çalışmadığı yeterli ve gerekli bir araştırmayla hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayarak sağlıklı bir biçimde belirlenmelidir. Bu nedenle fiili çalışma olgusunun somut şekilde ispatlanabilmesi için sadece taraf delilleriyle yetinilmeyip mahkemece resen araştırma yapılmalıdır.
3.Değerlendirme
Mahkemece davacının çalışmasının eşe yardım niteliğinde olduğu gerekçesiyle dava reddedilmiş ise de bu husus tam olarak açıklığa kavuşturulmamıştır. Mahkemece komşu apartmanlarda bulunan kapıcı, bakkal, davalı apartmanda o dönemde kiracı olarak oturan tanıkların tespiti yapılmak suretiyle, davalı apartmanda hangi kapıcılık hizmetlerinin yerine getirildiği, bu hizmetlerin davacı tarafından mı yoksa davacının eşi tarafından mı yerine getirildiği sorulup açıklanmak suretiyle net olarak ortaya konulmalı, evvelce dinlenen ve dinlenecek tanıklar arasındaki çelişkiler giderilmek suretiyle çalışmalar ortaya konulmalı, davacının çalıştığı kanaatine varıldığı takdirde, aile hayatı ile çalışma hayatının iç içe girdiği durumlarda kısmî çalışma niteliği üzerinde durulmalı, yapılan işler için günlük ne kadar süre gerektiği, bunun haftalık çalışma suretiyle günlük 7,5 saate bölünmek suretiyle günlük ve aylık çalışma süresi hesaplanarak hüküm altına alınması gerekirken eksik araştırma ile karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI.KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1-Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
02.10.2023 gününde oybirliğiyle karar verildi.