YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/6802
KARAR NO : 2023/7153
KARAR TARİHİ : 21.06.2023
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
KARAR :Kısmen kabul
Taraflar arasında Mahkemesinde görülen hizmet tespiti davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı kurum vekili tarafından tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi … tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının, davalılardan …’in sahibi olduğu şehir içi hattında çalışan minibüsünde 2008 yılı 12 nci ayından itibaren 25.05.2013 tarihine kadar çalışmasına rağmen Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığına bildirim yapılmamış olduğunu belirterek; davacının, davalı işverene ait minibüs işyerinde 2008 yılı 12 nci ayından itibaren 25.05.2013 tarihine kadar çalıştığının tespitine karar verilmesini talep ettikleri anlaşılmıştır.
II. CEVAP
Davalı kurum vekili cevap dilekçesinde; davanın reddine karar verilmesini talep ettikleri anlaşılmıştır.
Davalı … cevap dilekçesinde özetle; davacının kendi yanında veya kendisine bağlı olarak çalışmadığını, sonradan öğrendiği kadarı ile aracını kiraladığı … tarafından istihdam edilmiş olduğunu, …’ün piyasaya olan borçları nedeni ile şehri terk etmesi üzerine araçta şoför olarak çalışmış bulunan davacının kiralama teklifini kabul ettiğini ve sözlü olarak kiralama işlemi yaptığını ve bu aşamadan sonra davacının kendi adına çalışmış olduğunu ve tüm taleplerin zamanaşımına uğramış bulunduğunu belirterek; davanın reddine karar verilmesini talep ettiği anlaşılmıştır.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 03.03.2016 tarihli ve 2014/842 Esas, 2016/143 Karar sayılı kararıyla; davacının 01.10.2011-22.05.2013 tarihleri arasında davalı işverene ait 1036058.046/01 sicil numaralı işyerinde çalıştığı ve buna ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığına bildirimde bulunulmuş olduğu dikkate alınmak sureti ile bu tarihler arasına yönelik talep yönünden hukuki yarar olmadığı anlaşılmıştır. Davacı vekilinin 01.12.2008-01.10.2011 tarihleri arasına ilişkin taleplerinin değerlendirilmesine gelince; davacı ve davalı tanıkları anlatımları ve tüm dava dosyası kapsamı dikkate alınmak sureti ile davacının, davalı …’e ait … plakalı aracı 02.07.2007-31.12.2009 ve 01.01.2010-31.12.2011 tarihleri arasında kiralayan …’e bağlı bir şekilde şoför olarak çalıştığı ve …’ün kira ilişkisini sona erdirmesi üzerine söz konusu aracı kiraladığı ve aynı zamanda şoförlüğünü de yaptığı ve diğer bir anlatım ile davacı ile davalı Rifat Yücel arasında hizmet akdi unsurlarını ihtiva eden bir ilişki kurulmadığı gibi davacı ile davalı Rifat Yücel arasındaki son dönem ilişkisinin de hasılat kirası şeklinde olduğu dikkate alınmak sureti ile;
Davacı vekilinin, davacının 2008 yılı 12. ayı ile 2013 yılı 5. ayları arasındaki hizmet (sigortalılık) süresinin tespitine yönelik talebinin reddine, karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. 1. Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekilince temyiz isteminde bulunmuştur.
2. 10. Hukuk Dairesinin 13.02.2019 tarihli ve 2016/16393 Esas, 2019/1091 Karar sayılı Bozma ilamında;
2.1. Mahkemece işverenin davalı … olmadığı, dava dışı … olduğu tespit ve kabul edilmiş olması karşısında, 6100 sayılı HMK’nın 124 üncü maddesi’nin 3 üncü fıkrası ”maddi bir hatadan kaynaklanan veya dürüstlük kuralına aykırı olmayan taraf değişikliği talebi karşı tarafın rızası aranmaksızın kabul edilir.” uyarınca, tespit edilen işveren …’e yöntemince husumet yöneltilmeli ve sonucuna göre bir karar verilmelidir.
2.2. Bunun yanında talebe konu dönemi içerecek şekilde çalışmaların geçtiği işyerine ilişkin ücret bordroları, puantaj kayıtları gibi işyeri kayıtları işverenden istenmeli; Kurum nezdindeki işyeri dosyası ile varsa işyerine ilişkin sigorta müfettiş raporları, kurum saptamaları getirtilmeli; sigortalının kayıtlarda görünmeyen çalışmalarının hangi nedenlerle kayıtlara geçmediği ya da bildirim dışı kaldığı hususu yeterince araştırılmalı; aynı çevrede iş yapan başka işverenler veya bu işverenlerin çalıştırdığı kişiler, komşu işyeri tanıkları, durak çalışanları re’sen saptanarak bilgi ve görgülerine başvurulmalı; çalışmanın varlığı ve kesintili olup olmadığı yöntemince araştırılmalı, toplanan tüm kanıtlar yeniden değerlendirildikten sonra elde edilecek sonuca göre bir karar verilmesi gerektiğinden bahisle karar bozulmuştur.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Son Kararı
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dava her ne kadar araç sahibi …’e karşı açılmış ise de bozma ilamı doğrultusunda işverenin … olduğunun kabulü karşısında dava …’e yöneltilmiştir.
Dosyada … ile … arasında 02.07.2007-31.12.2009 ve 01.01.2010-31.12.2011 tarihleri arasında geçerli olmak üzere imzalanan araç kira sözleşmeleri bulunmaktadır.
Hizmet tespiti davası kamu düzenine ilişkin olup çalışma olgusunun tespite yarar şekle ispatlanması gerekmekte olup bu hususta taraf tanıklarının beyanlarından ziyade resen seçilecek tanık ve komşu iş yeri tanıklarının beyanları önem arz etmektedir. Tanıklar …’in aracı kiraladığını, şoför tutmak sureti ile kendi adına işletmediğini, aracın …’e kiralandığını, son 1 yıl kadar da aracı davacının kiralayıp kedi adına çalıştırıldığını beyan etmişlerdir. Hizmet dökümü incelendiğinde …sicil nolu …, adlı işveren tarafından bildiriminin yapıldığı anlaşılmaktadır. Ancak … kendisinin aracın ruhsat sahibi olduğunu, aracı hiçbir zaman şoför ile işletmediğini, aracı kiraladığını, davacının SGK primlerini araç senin adına diyerek kendisinin adına yatırmayı teklif ettiğini, kendisinin de buna itiraz etmediğini belirtmiştir. Davacı ile … arasında işçi işveren ilişkisinin bulunmadığı, aracı …’ün kiraladığının tespiti ile davacının …’ün aracında şoförlük yaptığının tespiti ile davacının …’ün yanında 01.01.2009-30.09.2011 tarihleri arasında asgari ücret ile çalıştığının tespitine karar verilerek;
Davanın Kısmen Kabulüne,
Davacının 01.01.2009-30.09.2011 tarihleri arasında …’e ait işyerinde asgari ücret ile aylık 30 günden 990 gün çalıştığının tespitine, karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde fer-i müdahil Kurum vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Fer-i müdahil Kurum vekili temyiz dilekçesinde; 5 yıllık hak düşürücü süre geçtiği ve eksik araştırma ile karar verildiğini belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının 2008/12- 2013/5 döneminde davalıya ait şehir içi hatlarda çalışan minibüste şoför olarak çalıştığının tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri,
2. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun Geçici 7 nci maddesi uyarınca 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 79 uncu maddesinin 10 uncu fıkrası ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 86 ncı maddesinin 9 uncu fıkrası
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen Mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle f
er-i müdahil Kurum vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Dosyanın Mahkemesine, gönderilmesine,21.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.