Yargıtay Kararı 10. Hukuk Dairesi 2023/6662 E. 2023/7155 K. 21.06.2023 T.

YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/6662
KARAR NO : 2023/7155
KARAR TARİHİ : 21.06.2023

MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
KARAR : Ret

Taraflar arasında Mahkemesinde görülen hizmet tespiti davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.

Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın reddine karar verilmiştir.

Mahkeme kararı davacı vekili tarafından tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi … tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının 10.02.2006 tarihinden 06.01.2011 tarihine kadar geçen süre içinde davalının işlettiği konfeksiyonda makineci olarak çalıştığını, bu süre boyunca davalı işveren tarafından sigortalı yapılmadığını ve ödenmediğini beyan ederek müvekkilin yukarıda belirtilen tarihler arasında çalıştığının ve sigorta başlangıç tarihinin 10.02.2006 olarak tespiti ile bu süreler içinde yatırılmayan primlerin davalı tarafından yatırılmasına, müvekkilin bu hizmetlerinin diğer hizmetleri ile birleştirilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

II. CEVAP
Davalı kurum vekili cevap dilekçesiyle özetle, 506 sayılı Kanun’un 79/8 inci maddesine dayanılarak açılan tespit davalarında davanın tespitinin 5 yıl içinde açılmış olmasının gerekeceğini, bu nedenle hak düşürücü süre yönünden davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, davacının hizmet dökümü cetvelinin tetkikinde bu işyerine giriş tarihinin 11.02.2011 olduğu, işyerinin dönem bordrolarında davacının isminin bulunmadığını, davacının bu işyerinde çalışmadığının görüldüğünü, davacının çalışmaları bakımından müvekkil kurum kayıtlarının esas olduğunu beyan ederek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

Davalı işveren vekili cevap dilekçesiyle özetle husumet itirazları olduğunu, karşı tarafça açılan davada dava konusu işyerinin müvekkiline ait olmadığını, davaya konu işyerinin … Teks. Deri Ür. San ve Tic. Ltd. Şti. tarafından çalıştırılmakta olduğunu beyan ederek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 30.05.2013 tarihli ve 2011/404 Esas, 2013/316 Karar sayılı kararıyla; davacının davalı … ‘a yönelik davasının husumetten reddine;
Davacının davalı … Tekstil Deri Ürünleri San. ve Tic. Ltd. Şti ‘ne yönelik davasının kabulüne;
10.02.2006-31.12.2006 tarihleri arası 320 gün 17,70 TL günlük asgari brüt ücretle 01.01.2007-31.06.2007 tarihler arası 180 gün 18,75 TL günlük asgari brüt ücretle,
01.07.2007-31.12.2007 tarihler arası 180 gün 19,50 TL günlük asgari brüt ücretle,
01.01.2008-31.06.2008 tarihler arası 180 gün 20,28 TL günlük asgari brüt ücretle,
01.07.2008-31.12.2008 tarihler arası 180 gün 21.29 TL günlük asgari brüt ücretle,
01.01.2009-30.06.2009 tarihler arası 180 gün 22,20 TL günlük asgari brüt ücretle,
01.07.2009-31.12.2009 tarihler arası 180 gün 23,10 TL günlük asgari brüt ücretle,
01.01.2010-30.06.2010 tarihler arası 180 gün 24,30 TL günlük asgari brüt ücretle,
01.07.2010-31.12.2010 tarihler arası 180 gün 25,35 TL günlük asgari brüt ücretle,
01.01.2011-06.01.2011 tarihler arası 5 gün 26,55 TL günlük asgari brüt ücretle,
Davalı M24 Tekstil Deri Ürünleri San. ve Tic. Ltd. Şti. ‘de çalıştığının tespitine, 10.02.2006 tarihinin davacının sigortalılık başlangıç tarihi olarak tespiti ile bu hizmetlerin davacının 3400020121868 sigorta sicil numaralı hizmetleri ile birleştirilmesine,

Kurum kayıtlarının bu şekilde düzeltilmesine,

Bu süreler içinde yatırılmayan sgk primlerinin davalı M24 Tekstil Deri Ürünleri San. ve Tic. Ltd. Şti tarafından yatırılmasına, karar verilmiştir.

IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. 1. Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekillerince temyiz isteminde bulunmuştur.

2. Yargıtay 10. Hukuk Dairesinin 17.02.2014 tarihli ve 2013/18758 Esas, 2014/2857

Karar sayılı Bozma ilamında;
2.1. Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı gerektirici sebeplere göre, davalı SGK Başkanlığı ve davalı şirket vekillerinin sair temyiz itirazlarının reddine;

2.2. İnceleme konusu davada; istem hüküm altına alınmış ise de dosyada yer alan bilgi ve belgeler karar vermeye elverişli görünmemektedir. Bu bakımdan; işyerinin 506 ve 5510 sayılı Kanun hükümleri kapsamında bulunduğu süreler (tescil dönemi) Kurumdan sorulmalı,işverenin vergi kayıt ve faaliyet, tescil durumu ilgili vergi dairesinde, ticaret sicili memurluğundan araştırılmalı, davacıyla ilgili varsa tüm belge ve kayıtlar işverenden istenilmeli, uyuşmazlık konusu tarihleri içerir dönemsel sigorta primleri bordroları, aylık prim ve hizmet belgeleri Kurumdan getirtilmeli, anılan bordrolarda, belgelerde bildirimleri yapılan sigortalıların bilgi ve görgüsüne başvurulmalı, bordrolar, belgeler düzenlenmediği veya tüm aramalara karşın sigortalılara ulaşılamadığı takdirde aynı çevrede faaliyet yürüten işverenler ve çalışanlar yöntemince saptanarak tanık sıfatıyla dinlenilmeli, işyerinin ve davacının yaptığı işin nitelik itibarıyla mevsimlik olup olmadığı, çalışmanın tam gün üzerinden gerçekleşip gerçekleşmediği ortaya konulmalı, belirdiği takdirde tanık anlatımları arasındaki çelişkiler giderilmeli, çalışma kesintili gerçekleşmiş ise hak düşürücü süre yönünden irdeleme yapılmalı, toplanan tüm kanıtlar değerlendirildikten sonra elde edilecek sonuca göre hüküm kurulması gerektiğinden bahisle karar bozulmuştur.

B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen 07.02.2020 tarihli ve 2014/167 Esas, 2020/78
Karar sayılı Kararı
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının davalı …’a karşı açtığı davanın husumet yokluğunda reddine,
Davacı tarafından davalı M24 Tekstil Deri Ürünleri San ve Tic. Ltd. Şti’ne karşı açılan davanın kısmen kabul, kısmen reddi ile,
Davacının hiç gösterilmeyen ve tespit edilen hizmet süresinin ve ücretinin;
01.01.2007-31.06.2007 tarihleri arası 180 gün, günlüğü brüt 18,75 TL
01.07.2007-31.12.2007 tarihleri arası 180 gün, günlüğü brüt 19,50 TL
01.01.2008-30.06.2007 tarihleri arası 180 gün, günlüğü brüt 20,28 TL
01.07.2008-31.12.2008 tarihleri arası 180 gün, günlüğü brüt 21,29 TL
01.01.2009-30.06.2009 tarihleri arası 180 gün, günlüğü brüt 22,20 TL
01.07.2009-31.12.2009 tarihleri arası 180 gün, günlüğü brüt 23,10 TL
01.01.2010-30.06.2010 tarihleri arası 180 gün, günlüğü brüt 24,30 TL
01.07.2010-31.12.2010 tarihleri arası 180 gün, günlüğü brüt 25,35 TL
Ücretle davalı M24 Tekstil Deri Ürünleri San ve Tic. Ltd şti’ne yanında çalıştığının tespitine,
SGK kayıtlarının bu şekilde düzeltilmesine,
Bu süreler içerisinde yatırılmayan SGK primlerinin davalı tarafından yatırılmasına, karar verilmiştir.

C. 2. Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekillerince temyiz isteminde bulunmuştur.

2. Yargıtay 10. Hukuk Dairesinin 17.06.2021 tarihli ve 2020/8805 Esas, 2021/8556

Karar sayılı Bozma ilamında;

2.1. Mahkemece, 10. Hukuk Dairesince verilen bozma kararına uyulmuş ise de, bozma gereğinin tam olarak yerine getirildiğinden bahsedilmesi mümkün değildir. Bozma sonrası yapılan araştırmanın eksik olduğu, bozma gereklerinin yerine getirilmediği, yapılan araştırma ve incelemenin hüküm kurmaya yeterli olmadığı görülmektedir.

09.05.1960 gün ve 21/9 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme kararında da açıkça vurgulandığı üzere, bir mahkemenin Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına uyması sonunda; Mahkeme yönünden o kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yaparak, yine bozma kararında açıklanan hukuki esaslar çerçevesinde hüküm kurmak yükümlülüğü doğar.

Mahkemece yapılacak iş, Kurumdan getirtilen ve dosya arasına alınan işyeri dönem bordrolarındaki bildirimleri yapılan sigortalıların bilgi ve görgüsüne başvurmak, işyerinin ve davacının yaptığı işin nitelik itibarıyla mevsimlik olup olmadığını, çalışmanın tam gün üzerinden gerçekleşip gerçekleşmediğini ortaya koymak, belirdiği takdirde tanık anlatımları arasındaki çelişkileri gidermek, çalışma kesintili gerçekleşmiş ise hak düşürücü süre yönünden irdeleme yapmak, toplanan tüm kanıtlar değerlendirildikten sonra elde edilecek sonuca göre hüküm kurmak, bu suretle Yargıtay 10. Hukuk Dairesi’nin 2013/18758 E. ve 2014/2857 K. sayılı 17.02.2014 tarihli bozma ilamında belirtildiği şekilde inceleme ve araştırma yapılarak varılacak sonuç uyarınca karar vermekten ibaret olduğundan bahisle karar bozulmuştur.

D. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Son Kararı
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile taraflar arasındaki anlaşmazlıkta öncelikle olayda hak düşürücü sürenin irdelenmesi gerekmekte olup, davacının talep ettiği sürenin sonu 06.01.2011 tarihidir. 2011 yılının sonundan itibaren hak düşürücü süre işlemeye başlayacağından, davada henüz hak düşüm süresi işlemeye başlamadan 14.01.2011 tarihinde açıldığından, hak düşürücü süre yönünden tespite engel bir durum bulunmamaktadır.

İkinci kez irdelenmesi gereken husus, işyerinin faaliyet ve kapsam durumu olup bu yönde dosyaya ibraz edilmiş olan İTO internet kaydından alınan bilgiye göre davalı şirketin 24.12.1997 tarihinde odaya kaydolduğu ve kayıt silindiğine ait bir metnin bulunmadığı, …’da ise tek işçinin 01.04.1971 tarihinden itibaren sigortalı bulunduğu dikkate alındığında işyerinin kapsama girecek nitelikte bulunduğu, bu bakımdan da tespite engel bir durum olmadığı kanaatine varılmıştır.

Son olarak irdelenmesi gereken husus ise davacının çalışmasının gerçek ve fiili olup olmadığı noktasıdır. Davacının çalışmasının gerçek olup olmadığı hususlarında davacı tanıkları ve kamu tanıkları dinlenmiş olup, tanık beyanları irdelendiğinde dinlenen tanıkların talep edilen tarihlerde davalı işyeri bordrolu çalışanı olmadığı, tanık … ve …’in komşu işyeri tanığı olarak kabulünün mümkün olmadığı, dolayısı ile davacının davalı işyerinde çalıştığı olgusunu ispat edememesi nedeni ile davacı tarafından davalı…Tekstil Deri Ürünleri San ve Tic. Ltd Şti’ne karşı açılan davanın reddine karar vermek gerekmiştir.

Davacı dava dilekçesinde davalı …’ın yanında çalıştığını iddia etmiş olup, yargılama esnasında toplanan deliller ve taraf beyanlarından davacının çalışmasının davalı …’ın yanında olmadığı, dolayısı ile hizmet tespiti davasında davalı …’ın pasif husumetinin bulunmadığı anlaşıldığından, davalı …’a karşı açılan davanın husumet yokluğundan reddine, karar vermek gerektiğinden;
Davalı …’a karşı açılan davanın husumet yokluğundan reddine
Davalı Tasfiye Halinde … Tekstil Deri Ürünleri San ve Tic. Ltd. Şti’ne karşı açılan davanın ispat edilemediğinden reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde; tanık beyanlarıyla dava ispatlanmış ilen verilen ret kararının hatalı olduğunu belirterek kararın bozulmasını istemiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalı işverene ait işyerinde 10.02.2006-06.01.2011 tarihleri arasında hizmet akdine tabi olarak geçen ve davalı Kuruma bildirilmeyen çalışma sürelerinin tespiti istemine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Kanun’un 79 uncu maddesinin 10 uncu fıkrası ile 5510 sayılı Kanun’un 86 ncı maddesinin 9 uncu fıkrası olup bu tür sigortalı hizmetlerin tespitine ilişkin davaların, kamu düzeniyle ilgili olduğu ve bu nedenle de özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesinin zorunlu ve gerekli bulunduğu açıktır. Bu çerçevede, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde resen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.

3. Değerlendirme
Mahkemece, 10. Hukuk Dairesince verilen bozma kararına uyulmuş ise de, bozma gereğinin tam olarak yerine getirildiğinden bahsedilmesi mümkün değildir. Bozma sonrası yapılan araştırmanın eksik olduğu, bozma gereklerinin yerine getirilmediği, yapılan araştırma ve incelemenin hüküm kurmaya yeterli olmadığı görülmektedir.

Mahkemece, dinlenen tanıkların talep edilen tarihlerde davalı işyeri bordrolu çalışanı olmadığı, tanık … ve …’in komşu işyeri tanığı olarak kabulünün mümkün olmadığı, dolayısı ile davacının davalı işyerinde çalıştığı olgusunu ispat edememesi nedeni ile davacı tarafından davalı …Tekstil Deri Ürünleri San ve Tic. Ltd Şti’ne karşı açılan davanın reddine, karar verilmiş ise de; verilen karar hatalı olup bozmayı gerektirir.

Mahkemece yapılacak iş, dosyada yer alan uyuşmazlık konusu tarihleri içerir bordrolarda bildirimleri yapılan sigortalıların tanık sıfatıyla bilgi ve görgüsüne başvurulmalı, tüm aramalara karşın sigortalılara (bodro tanıklarına) ulaşılamadığı takdirde aynı çevrede faaliyet yürüten işverenler ve çalışanlar yöntemince saptanarak komşu iş yeri tanığı sıfatıyla dinlenilmeli, davacının yaptığı işin nitelik ve süresi tam olarak ortaya konulmalı, elde dilecek tüm deliller bir arada değerlendirilmek suretiyle sonucuna göre bir karar verilmesi gerekir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Mahkeme kararının BOZULMASINA,

Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,Dosyanın kararı veren Mahkemesine gönderilmesine,21.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.

Bunu paylaş: