YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/6285
KARAR NO : 2023/7446
KARAR TARİHİ : 04.07.2023
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1245 E., 2023/566 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : … 3. İş Mahkemesi
SAYISI : 2018/48 E., 2020/235 K.
Taraflar arasındaki ölüm aylığını kesen kurum işleminin iptaline ilişkin asıl davada ve birleşen itirazın iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle asıl davanın reddine, birleşen davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı-birleşen davada davalı vekili ve davalı-birleşen davada davacı SGK vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı, davacı-birleşen davada davalı vekili ve davalı-birleşen davada davacı SGK vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda; temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi … tarafından hazırlanan rapor dinlenildikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I.DAVA
Davacı birleşen davalı vekili asıl davada dava dilekçesinde özetle; davacının babasından almakta olduğu yetim aylığının boşandığı eşi ile fiilen yaşadığı gerekçesi ile iptal edildiğini, kuruma yaptıkları itirazın reddedildiğini, davacının müteveffa babası … Yılmaz’ın tarafların boşanmasından yaklaşık 6 ay önce vefat ettiğini, davacının muvazaalı boşanma yapmadığını, eski eşi ile birlikte yaşamadığını, yetim aylığı bağlanmadan önce MS hastalığından ötürü engelli maaşı almakta olduğunu, engelli maaşının yetim aylığı ile eş olmasının dahi muvazaalı boşanma yapmadığının kanıtı olduğunu ileri sürerek, kurum işleminin iptali ile borçlu olmadığının tespitine ve aylığın tekrar bağlanması gerektiğine karar verilmesini istemiş; birleşen itirazın iptali davasında, davanın reddini istemiştir.
II.CEVAP
Davalı birleşen davacı SGK vekili cevap dilekçesinde özetle; kurum tarafından yapılan araştırma ve inceleme neticesinde, davacının boşandığı eşi ile fiilen birlikte yaşadığının tespit edildiğini, davacının MS hastalığından dolayı bir gelir almasının söz konusu olmadığını, babasının ölümünden hemen 6 ay sonra eşinden anlaşmalı boşandığını, yetim aylığı almak için kuruma müracaat ettiğini belirterek, davanın reddini istemiş; birleşen itirazın iptali davasında, 25.694,23 TL yersiz ödemenin tahsili istemiyle başlatılan icra takibine vaki itirazın iptali ile takibin devamına ve %40 icra inkar tazminatına hükmedilmesine karar verilmesini istemiştir.
III.İLK DERECE MAHKEME KARARI
Tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; davacı vekili dilekçesi ile müvekkilinin boşandığı eşi ile birlikte yaşadığı iddiası ile kurumca babasından bağlanan yetim aylığının kesildiğini, kurum işleminin iptaline, kuruma borçlu olmadığının tespiti ile aylığın yeniden bağlanmasını talep etmiş olup, davacının eşinden 06.01.2015 tarihinde boşandığı, davacının kurumdan 09.10.2014 ve 23.12.2014 tarihlerinde babasından dolayı ölüm aylığı talebinde bulunduğu, kurumca davacının evli olması nedeni ile aylık talebinin ret edildiği, davacı eşinden boşanması sonrası kuruma başvurusu neticesi kendisine 01.02.2015 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlandığı, davacı ve eski eşin boşanma kararı sonrası yeniden bir araya geldikleri ve ikinci çocukları 11.09.2017 tarihinde İkbal Yılmaz’ın doğumunun gerçekleştiği, çocuğun eski eş tarafından aynı tarihte tanıma senedi verilmesi üzerine tanıma kararı verildiği, her ne kadar tanık anlatımlarından davacının ikinci çocuğu nedeni ile bir süre birlikte ikamet ettikleri yönünde beyanda bulunmuş iseler de davacının hastane kayıtlarında eski tarafından beyan olunan “Kılıçarslan Mah. Bulut Sok. No:5 Selçuklu” adresinin bildirildiği görülmekle, davacının boşandıktan sonra eski eşi ile birlikte yaşadıkları kanaati mahkememizde hasıl olduğundan, esas dosya yönünden davanın reddine, birleşen dosya yönünden … 1. İcra Müdürlüğü’nün 2018/318 esas sayılı dosyasına vaki itirazın iptali ile takibin kaldığı yerden devamına, alacağın likit olmayışı ve belirlenmesinin yargılama yapılmasını gerektirmesi gözetilerek icra inkar tazminatı talebinin reddine karar verilmiştir.
IV.İSTİNAF
A.İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı-birleşen davalı vekili ve davalı-birleşen davacı SGK vekili tarafından istinaf yoluna başvurulmuştur.
B.İstinaf Sebepleri:
1.Davacı-Birleşen Davalı Vekilinin İstinaf Sebepleri
Davacı-birleşen davalı vekili istinaf dilekçesinde; SGK tarafından, müvekkili … hakkında; babasının vefatından kaynaklı almakta olduğu yetim aylığının kesilerek iptal edilmesi için … Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Sosyal Güvenlik Denetmenliği’nin 07.09.2017 tarihli ve 049 sayılı raporu ile “boşandığınız eşiniz ile fiilen yaşadığınız tespit edildiğinden” denilmek suretiyle müvekkilinin almakta olduğu yetim aylığının iptal edildiğini ve o tarihe kadar ödenmiş aylıkların … 1.İcra Dairesi’nin 2018/318 takip sayılı icra dosyası ile tahsili için icra takibi başlatıldığını, müvekkilinin eşiyle boşandıktan sonra 22 ay annesinin evinde yaşadığını, 2016 yılının son aylarında ise aile büyüklerinin araya girmesi ile o tarihte henüz 3 yaşında olan çocuğunun gelişimine olumlu katkı sağlayabilmek için ve eski kocasının boşanmaya sebebiyet veren olumsuz davranışlarını düzelttiği umuduyla eski eşiyle 20-25 gün kadar kısa bir süre bir araya geldiğini, bu deneme döneminde tekrar bir araya gelineceği umudu ile erken karar verilerek yaşanan cinsel birliktelik sonucu ikinci çocuğuna hamile kaldığını, fakat olumsuzlukların bitmediğinin anlaşılması üzerine ortak hayatın tesis edilemediğini ve tekrar annesinin evine döndüğü, davacının eski eşiyle öncesinde yaşadığı apartmanda yapılan keşifte dinlenen tanıkların, davacının eski eşiyle beraber sitede ikamet etmeye başladıklarını, sonrasında eşinin askere gittiğini, askerlik dönüşü 7-8 ay birlikte yaşadıktan sonra davacının eşinden ayrıldığını ve annesinin yanında kalmaya başladığını, müvekkili eşinden ayrıldıktan sonra eski eşinin yanında görmediklerini beyan ettiklerini, tanık ifadelerinden açıkça anlaşıldığı üzere davacı …’ın boşandıktan sonra iki çocuğu ile birlikte annesinin konutunda yaşadığını ve eski eşi ile görüşmediğini, eşinden boşanan müvekkilinin şu anda ailesiyle birlikte yaşamakta olduğunu, babasından almakta olduğu yetim aylığından başkaca gelirinin bulunmadığı ve MS hastalığı sebebiyle çalışabilecek durumda da olmadığı, müvekkilinin, almakta olduğu yetim aylığı kesildiği için müşkül ve muhtaç duruma düştüğünü, Yargıtay içtihatlarında belirtildiği üzere şüpheden uzak ve kesin nitelikte bir fiili birlikteliğin kanıtlanması gerekirken, sadece boşanan eşin kendi el yazısı ile eski adresini yazmış olmasının gerekçe gösterilerek verilen kararın hukuka aykırı olduğunu belirterek, kaldırılmasını istemiştir.
2.Davalı-Birleşen Davacı SGK Vekilinin İstinaf Sebepleri
Davalı-Birleşen davacı SGK vekili istinaf dilekçesinde; davacı tarafın boşandığı eşi ile birlikte yaşaması sebebi ile babasından bağlanan yetim aylığının kesildiğini, yerel mahkemece birleşen dosya yönünden … 1. İcra Müdürlüğü’nün 2018/318 esas sayılı dosyasına vaki itirazın iptaline karar verildiği ancak “alacağın likit olmayışı ve belirlenmesinin yargılama yapılmasını gerektirmesi gözetilerek icra inkar tazminatı talebinin reddine” karar verildiğini, kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu, zira alacağın likit olduğunu, tekrar yargılama yapılmasını gerektiren bir durumun söz konusu olmadığını belirterek, kararın bu yönüyle kaldırılmasını istemiştir.
C.Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; yapılan istinaf incelemesi sonucunda, toplanan deliller ve tüm dosya kapsamına göre; davacının eşinden 06.01.2015 tarihinde boşandığı, kuruma 09.10.2014 ve 23.12.2014 tarihlerinde başvurarak babasından dolayı ölüm aylığı talebinde bulunduğu, kurumca davacının evli olması nedeni ile her iki aylık talebinin de reddedildiği, davacının eşinden boşanması sonrası kuruma başvurusu neticesi kendisine 01.02.2015 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlandığı, davacı ve eski eşin boşanma kararı sonrası yeniden bir araya geldikleri ve ikinci çocukları İkbal Yılmaz’ın 11.09.2017 tarihinde doğumunun gerçekleştiği, çocuğun eski eş tarafından tanınmasına dair aynı tarihli tanıma senedi düzenlendiği, Kurum denetmeni tarafından düzenlenen 07.09.2017 tarihli raporda, yapılan araştırmalar sonucunda … ile boşandığı eşinin, boşanma tarihinden beri birlikte yaşadıklarının tespit edildiği, bunun üzerine Kurumca davacıya bağlanan yetim aylığının durdurulduğu ve birlikte yaşanılan döneme ilişkin olarak davacı tarafa borç çıkartıldığı, borcun ödenmemesi üzerine … 1.İcra Müdürlüğü’nün 2018/318 takip sayılı dosyası ile borçlu … yönünden takip yapıldığı, borçlunun itirazı üzerine takibin durdurulduğu, yerel mahkemece toplanan deliller değerlendirildiğinde, davacının ile boşandığı eski eşinin boşandıktan sonra da fiilen birlikte yaşadıklarının ve davacı borçlu tarafından takibe yapılan itirazın haksız olduğunun anlaşıldığı, davacı-birleşen davalı tarafça Kurum denetmeni tarafından düzenlenen denetim raporunun aksinin ispat edilemediği, icra inkar tazminatı talebinin reddi yönünden yerel mahkemenin gerekçesinde belirtilen hususlarda bir isabetsizlik bulunmadığı, sonuç olarak yerel mahkemece, asıl davanın reddine, birleşen davanın kısmen kabulüne dair kararının usul ve yasaya uygun olduğu anlaşıldığından, davacı-birleşen davalı vekili ile davalı-birleşen davacı Kurum vekilinin istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
V.TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı-birleşen davalı vekili ve davalı-birleşen davacı SGK vekili tarafından temyiz yoluna başvurulmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı-Birleşen Davalı Vekilinin Temyiz Sebepleri
Davacı-birleşen davalı vekili, istinaf sebepleri doğrultusunda hükmün temyizen bozulmasını istemiştir.
2.Davalı-Birleşen Davacı SGK Vekilinin Temyiz Sebepleri
Davalı-Birleşen davacı SGK vekili, istinaf sebepleri doğrultusunda hükmün temyiz incelemesi sonucu bozulmasını istemiştir.
C.Gerekçe
1.Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; asıl davada ölüm aylığının kesilmesine ilişkin kurum işleminin iptali, borçlu olmadığının tespiti ile aylığın yeniden bağlanması, birleşen davada yersiz ödeme nedeniyle başlatılan icra takibine vaki itirazın iptaline ilişkindir.
2.İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri, 5510 sayılı Kanun’un 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 56 ıncı maddesinin ikinci fıkrası ve 96 ıncı maddeleri.
3.Değerlendirme
Asıl davacı-birleşen davalıya, yaşamını yitiren sigortalı babası üzerinden hak sahibi kız çocuğu sıfatıyla bağlanan aylığının, boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşadığının belirlendiği gerekçesiyle davalı Kurumca kesilerek, 01.02.2015-31.12.2017 döneminde yersiz ödendiği ileri sürülen aylıklar yönünden borç tahakkuk ettirildiği, Kurum tarafından taahkuk ettirilen bu borcun tahsili amacıyla icra takibi başlatıldığı anlaşılmaktadır.
Mahkemece boşanılan eşle fiili olarak birlikte yaşama olgusunun gerçekleştiğinin kabulü hususunda bir isabetsizlik bulunmamakla beraber, birleşen dava yönünden asıl alacağın, icra takip ve dava tarihi itibarıyla varlığı ve tutarının belli ve sabit, dolayısıyla, likit nitelikte olduğu belirgin bulunduğundan, takibe haksız itiraz eden borçlu hak sahibinin, alacaklı Kurum yararına hüküm altına alınan alacak tutarının %20’si oranında tazminatla sorumluluğuna karar verilmesi gerekirken, mahkemece yanılgılı değerlendirme sonucu, anılan istemin reddi yönünde hüküm kurulması, bozmayı gerektirmektedir.
Ne var ki bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca İlk Derece Mahkemesi kararı düzeltilerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, davalı/birleşen davacı Kurum vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile; İlk Derece Mahkemesinin hüküm fıkrasından, davalı yanını icra inkar tazminatı talebinin REDDİNE ibaresinin silinerek yerine “Hükmolunan alacak üzerinden hesaplanacak %20 icra inkar tazminatının davacı/birleşen davalıdan alınarak davalı/birleşen davacıya ödenmesine” tümcesinin yazılmasına, hükmün bu biçimiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Aşağıdaki yazılı temyiz harcının temyiz eden ilgiliden alınmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
04.07.2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.