YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/549
KARAR NO : 2023/1226
KARAR TARİHİ : 15.02.2023
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2019/1485 E., 2022/1419 K.
DAVALILAR : 1-… 2-… 3-… 4-…
5-… 6-… vekilleri Avukat …
FER’Î MÜDAHİL : … vekili Avukat …
DAVA TARİHİ : 20.09.2016
KARAR : Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Kahramanmaraş 3. İş Mahkemesi
SAYISI : 2017/395 E., 2019/161 K.
Taraflar arasındaki hizmet tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekili ile fer’i müdahil vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı, davalılar vekili ile fer’i müdahil vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne ve duruşmanın düzenlendiği 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinde sayılı ve sınırlı olarak gösterilen hâllerden hiçbirine uymadığından, temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasına ilişkin isteğin reddine karar verildikten ve Tetkik Hâkimi … tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I.DAVA
Davacı vekili; davacının davalılara ait … Hurdacılık Ticarethanesinde 14.07.2003 tarihinde çalışmaya başladığını, demirlerin yerleştirilmesi ve bekçilik işi yaptığını, 20.07.2016 tarihine kadar çalıştığını, bu tarihte işverenin hurdalığı taşıyacaklarını ve kendisine ihtiyaçları olmadığını söylediği, belirtilen tarihler arasında ara vermeden çalıştığını belirterek; 14.07.2003 – 20.07.2016 tarihleri arası dönemin tespiti ile iş bu davanın kabulüne karar verilmesini talep ettiği anlaşılmıştır.
II.CEVAP
Davalılar vekili tarafından; davayı kabul etmediklerini, davacının hiçbir zaman davalıların işçisi olmadığını, … tarafından davacıya hayvancılık yapması için yer kiralandığını, aynı işyerinin …’ye de kiraya verildiğini, …’nin bu yeri depo olarak kullandığını, davacının da hayvancılık yaptığını, davacı ile davalılar arasında işçi işveren ilişkisi olmayıp sadece … ile kiracılık ilişkisi olduğunu, …,…’un …’ın sigortalı işçisi olduğunu, …,… ‘ın sigortalı işçisi olduğunu, …’nin nakliyeci olup kendisine ait işyeri bulunduğunu, işyeri olarak gösterilen yerin … tarafından ambar olarak kullandığını, dava konusu edilen yerde bekçiye ihtiyaç olmadığını, zira hurdaların ancak vinçle kaldırılabileceğini, davalı olarak gösterilen kişilerle davacı arasında bir iş ilişkisi bulunmadığını belirterek; işbu davanın reddine karar verilmesini talep ettikleri anlaşılmıştır.
Fer’i müdahil … vekilinin cevap dilekçesinde ve yazılı sözlü savunmalarında özetle; davanın zaman aşımına uğradığını, davaya fer’i müdahil olarak katıldıklarını, kurum kayıtlarının resmi belge niteliğinde olduğunu, kayıtlarının aksinin eşdeğer delillerle ispatı gerekeceğini belirterek; iş bu davanın reddine karar verilmesini talep ettiği anlaşılmıştır.
III.İLK DERECE MAHKEME KARARI
Her ne kadar feri müdahil vekilince zamanaşımı/hak düşürücü süre defii/itirazında bulunulmuş ise de davanın hizmetin geçtiği tarihten itibaren 5 yıllık hak düşürücü sürede açıldığı anlaşılmakla bu itiraza itibar edilmediği,
Yeminli olarak dinlenilen tüm taraf ve bordro tanıklarının beyanlarından davacının 17.07.2003 – 20.07.2016 tarihleri arasında davalılara ait hurdalıkta bekçi olarak çalıştığı kanaatine ulaşılmıştır. Her ne kadar hurdalığın sadece davalılardan … ye ait olduğu SGK kayıtlarından anlaşılmış ise de, davalılar arasında organik bağ bulunduğu, iş yerinin tüm davalılar tarafından işletildiği, davacının tüm davalılardan işvereni olarak emir ve talimat aldığı kanaatinin oluştuğu gerekçesiyle;
Davanın kabulü ile davacının davalılara ait işyerinde 17.07.2003 – 20.07.2016 tarihleri arasında asgari ücretle 4867 gün çalıştığının ve bu çalışmalarının kuruma bildirilmediğinin tespitine, karar vermiştir.
IV.İSTİNAF
A.İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili ile feri müdahil kurum vekili istinaf yoluna başvurmuştur.
B.İstinaf Sebepleri:
1.Davalılar Vekilinin İstinaf Sebepleri
Husumet itirazında bulunduklarını, işyeri olduğu iddia edilen yerin bir kısmının; sadece … tarafından kullanıldığı dikkate alınmadan işveren tespiti yapılarak karar verildiğini, hak düşürücü sürenin geçmiş olduğunu,ispat açısından dinlenen tanık beyanlarının yeterli olmadığını, davacı ile … arasında kira sözleşmesi olduğunu, davacının kiralanan arazide hayvanlarını yaydığını, Mahkeme kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2.Fer’i Müdahil Kurum Vekilinin İstinaf Sebepleri
Hak düşürücü sürenin geçmiş olduğunu, ispat açısından tanık beyanlarının yeterli olmadığını, Mahkeme kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C.Gerekçe ve Sonuç
Dosya kapsamındaki kayıt ve belgelerden;
Kolluk vasıtasıyla mahalde ikamet eden kamu tanıklarının ve mahalle muhtarının tespit edilerek mahkemece dinlenildiği, dinlenen kamu tanıklarının; tespit istenen tarihlerde, davacının davalılara ait hurdalıkta bekçilik yaptığı şeklinde beyanda bulundukları,davalı tanıklarının ise; davacının davalılara ait arazide hayvan güttüğü şeklinde beyanda bulundukları, davacı ile davalılardan … arasında 05.05.2010 tarihli 5 yıllığına kira sözleşmesinin yapıldığı, tanık …’in beyanına göre; davalılar ile davacının aralarındaki uyuşmazlık konusunda (sigortalı gösterilme hususu) uzlaşmaları sonucu bu sözleşmenin yapıldığının beyan edildiği, mahalde Mahkemece keşif yapıldığı, bir kısım alanın etrafı kapalı olsa da hava fotoğraflarından ve tanık beyanlarından tespit edildiği üzere kapalı alan dışındaki araziye de hurda malzeme konulduğunun ve arazinin giriş kısmında bekçi kulubesi olduğunun tespit edildiği, tanıkların; davalı kardeşlerin hepsinin işyerine gelip gittikleri yönünde beyanda bulundukları, Mahkemece; davalılardan her ne kadar … adına hurda faaliyeti üzerine işyeri kaydı olsa da davalıların hepsinin işyeriyle işveren gibi ilgilenmeleri dikkate alınarak aralarında organik bağ olduğu ve işveren oldukları kabul edilerek kolluk tarafından tespit edilen kamu tanık beyanlarına dayalı olarak davanın kabulüne karar verildiğinin anlaşıldığı gerekçesiyle;
Fer’i Müdahil SGK ve davalılar vekilinin Kahramanmaraş 3. İş Mahkemesinin 18.04.2019 tarih 2017/395 E., 2019/161 K. sayılı ilamına yönelik istinaf başvurusunun, HMK’nın 353/1-b maddesinin (1) numaralı alt bendi uyarınca esastan reddine karar verilmiştir.
V.TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili ile feri müdahil kurum vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği hususlar ile temyiz talebinde bulunmuştur.
Feri müdahil kurum vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği hususlar ile temyiz talebinde bulunmuştur.
C.Gerekçe
1.Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava; davacının davalılara ait … Hurdacılık Ticarethanesinde 14.07.2003 – 20.07.2016 tarihleri arasında geçen çalışmalarının tespiti istemine ilişkindir.
2.İlgili Hukuk
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun Geçici 7 inci maddesi uyarınca davanın yasal dayanağı 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 79/10 uncu maddesi ile 5510 sayılı Kanun’un 86 ıncı maddesinde; aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi işveren tarafından verilmeyen veya çalışmaları kurum tarafından tespit edilemeyen sigortalıların, çalıştıklarını, hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içerisinde iş mahkemesine başvurarak, alacakları ilam ile ispatlamaları halinde, mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayılarının dikkate alınacağı düzenlenmiştir.
İlgili yasalarda hizmet tespiti davasında ispat yönteminin ne şekilde olması gerektiğine dair herhangi bir açıklama bulunmadığından, kamu düzenine ilişkin bu tür davalarda taraflar her türlü delile dayanabileceği gibi mahkemece kendiliğinden araştırma ilkesine göre delil toplanabilir ve inceleme yapılabilir. Bu davaların kamu düzenine ilişkin olduğu da gözetilerek davacının işyerinde eylemli olarak çalışıp çalışmadığı yeterli ve gerekli bir araştırmayla hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak sağlıklı bir biçimde belirlenmelidir. Bu nedenle fiili çalışma olgusunun somut şekilde ispatlanabilmesi için sadece taraf delilleriyle yetinilmeyip mahkemece resen araştırma yapılmalıdır.
3.Değerlendirme
Mahkemece; öncelikle işverenlik sıfatı araştırılmalı, bu hususta gerekirse davacının beyanına başvurulmalı, davalı … adına tescilli ve faaliyet konusu hurda ticareti işi olan iş yerinin kapsam ve kapasitesi araştırılmalı, komşu iş yeri ve kamu tanıkları tespit edilerek beyanlarına başvurulmalı, tanık beyanları arasındaki çelişkiler giderilmeli; tüm bu eksiklikler giderildikten sonra elde edilecek deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
VI.KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
15.02.2023 gününde oybirliğiyle karar verildi.
…