YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/509
KARAR NO : 2023/1198
KARAR TARİHİ : 15.02.2023

MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1851 E., 2022/2113 K.
KARAR : Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bergama 1. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
SAYISI : 2021/75 E., 2022/235 K.

Taraflar arasındaki hizmet tespitine ilişkin davadan dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.

Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi … tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili, dava dilekçesinde özetle; davacının davalıya ait olan… isimli iş yerinde 14.12.2012-12.08.2017 tarihleri arasında kesintisiz olarak çalıştığını, müvekkilinin çalışmalarının 05.11.2015 tarihinden önce kuruma bildirildiğini, 14.12.2012-04.11.2015 tarihleri arasında çalışmaların kuruma bildirilmediğini, davacının daha önceleri davalı ile hiç bir münasebetinin olmadığını ve işe girdiği tarihten itibaren kendi telefonu olan … numaralı telefon ile davalı işverenin telefonunu… ve davalı işverenin eşi olan … ile 0 538 … telefon ile sıkça görüşme yaptığını beyan ederek davanın kabulüne karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

II. CEVAP
Davalı vekili, cevap dilekçesinde özetle; davalının 2010 yılında…’yi devraldığını, davalının eşi …’nın gündüz çalışmasından dolayı eşen yardım edemediği için part time bir eleman aldığını, davacının marketin karşısında oturduğunu ve ihtiyaç olması halinde markette çalışabileceğini davalıya beyan ettiğini, 08.05.2013 tarihinde davalının eşinin işten çıkarıldığını ve gündüzleri markette yardımcı olarak çalıştığını ve part time elemana ihtiyaç kalmadığını, davacı eşi …2015 yılında sendikatan arandığını ve hükümet tarafından kadro sözü verildiğini ve artık kadrolu olarak çalışabileceği bildirildiğini, davalı ve eşinin davacıya davalının eşinin …’nın işe başayana kadar haftada 1 gün işi öğrenmek için yevmiye usulü markete gelebileceğini ve davalının işe başladıktan sonra sürekli markette çalışabileceğini, davacının 2015 yılında Haziran Ekim arası haftada 1 gün işi öğrenmek içni davalınn yanında yevmiye usülü çalıştığını ve 19.10.2015 tarihinde davalının eşinin sürekli işe başlamasından ötürü davaacının sürekli olarak işe başladığını, 10.08.2017 tarihinde …’e taşınacağını söylemesi üzerine 11.08.2017 tarihinde işi bıraktığını, 2012 yılından davacının davalı yanında çalışmadığını, emeklilik için 3-3,5 yıllık bir süresinin kaldığını Ahmet Arabacı’ya söylediğini ve bu sebeple davacının eksik kalan günlerini geriye doğru hesaplayarak 14.12.2012 tarihinde işe girmiş olması halinde emekli olabileceği anlamış ve işbu haksız davayı açtığını beyanla davanın reddini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile, davacının dava ettiği tarihler itibariyle, davalıya ait olduğu iddia edilen… isimli iş yerinde kesintisiz olarak çalıştığı, her türlü şüpheden uzak deliller ile tespit edilmesi gerekeceği, ancak toplanan delilerle bu hususun ortaya konulmadığı, davacının hizmeti tespit edilemediğinden ve çalışmasını ortaya koyan bir delil de dosyaya ibraz edilmediğinden davanın reddine karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili, davacının hizmet tespiti talep edilen dönemde işverenle ve işverenin eşiyle evvelce hiçbir bağı olmadığı halde hizmet ilişkisinin başlamasıyla bu kişilerle yaptığı telefon görüşme sıklığı ve tanık beyanları ile davanın kanıtlandığını, istinaf kaldırma kararında belirtilen eksiklikler giderilmeden, kamu düzenini ilgilendiren davada yine deliller tam olarak toplanmadan dosyanın karara çıkarılmış olmasının usul ve yasaya aykırı olduğunu beyanla ilk derece mahkemesi kararının kaldırılarak davanın kabulüne karar verilmesini istemiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacı vekilinin istinaf istemlerinin 6100 sayılı HMK’nın 353/1-b.1 inci maddesi uyarınca esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili, istinaf dilekçesinde öne sürdüğü hususlar ile birlikte İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, hizmet tespitine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1) Dava, 506 sayılı Kanun’un 79/10 uncu ve 5510 sayılı Kanun’un m. 86/9 uncu maddesi uyarınca açılmış hizmet tespiti davasıdır. Maddeye göre, “Yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları nazara alınır.”

Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların hizmetlerin tespitine ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu çerçevede hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyerek, gerekli araştırmaların re’sen yapılması ve kanıtların toplanması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır.

2) Hizmet tespiti davalarının amacı hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da davacının Kurum sicil dosyası, işyeri özlük dosyası temin edilip işyerinin Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlendikten sonra iddia edilen çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, hangi işyerinde ne iş yapıldığı, işyerinin kapsam, kapasite ve niteliği, prime esas kazanca tabi ücretin ne olduğu, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmalıdır.

Taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.

3. Değerlendirme
Eldeki davada Mahkemece verilen karar eksik inceleme ve araştırmaya dayalı olup yapılan araştırma hüküm kurmaya yeterli değildir.

Eldeki somut olayda, davacının çalıştığını iddia ettiği hizmetlerine ilişkin dinlenen komşu işyeri tanıklarının büfede başka bir çalışanın olduğuna dari beyanda bulundukları ve davacı ile davalı arasında 21.12.2012 tarihi itbariyle başlayan ve sıkça devam eden telefon görüşmeler GSM operatör kayıtları ve dosya kapsamından anlaşımaktadır. Bu kapsamda telefon görüşmelerinin muhatabı olan davalı ve eşi dinlenilerek görüşmelerin ne maksatla olduğu sorulmalı, tanık beyanları ile karşılaştırmak suretiyle çalışma ilişkisi belirlenmeli, ayrıca söz konusu büfeye mal teslimi yapanlar tespit edilip, büfede malzemelerin kim tarafından teslim alındığı sevk irsaliyeleri vb. belgeler celbedilierek belirlenmeli, bu belgelerin üzerinde isim ve imzası olanlar tanık olarak dinlenmek suretiyle davacının çalışmalarının niteliği ve süresi hakkında varsa çelişkiler giderilmeli, uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek, varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.

Bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek, eksik araştırma ve inceleme sonucu yazılı şekilde hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.

VI. KARAR
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurularının esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,

2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

Peşin yatırılan temyiz giderinin istek halinde ilgiliye iadesine,15.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.