YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/4469
KARAR NO : 2023/4566
KARAR TARİHİ : 27.04.2023

MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
KARAR : Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ: … 33. İş Mahkemesi

Taraflar arasındaki itibari hizmet süresi tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı Kurum vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi … tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili, diğer davalı … Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi’ ne ait matbaa işyerinde baskı montajcısı olarak çalıştığı sürelere ilişkin yapılan bildirimlere 506 sayılı Kanun’un Ek 5 inci maddesi kapsamında itibari hizmet süresi verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı kurum SGK vekili davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı … vekili davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Kurum vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı Kurum vekili eksik araştırma ve inceleme sonucu karar verildiğini belirterek istinaf başvurusunda bulunmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile “…Dosyadaki bilgi ve belgelerden, davacı 26.08.1992-01.10.2008 tarihleri arası dönemdeki itibari hizmetlerin tespitini talep ettiği, davacı adına davalı tarafından 26.08.1992-Mart/2019 tarihleri arası bildirim yapıldığı, keşif mahallinde dinlenen tanıklar beyanlarında, davacının davalıya ait matbaada çalıştığını, montaj ustası olduğunu belirttikleri, bilirkişi heyetince alınan raporda, yoğun bir şekilde kimyasallara maruz kalındığını, işyerinde suni ışıkla aydınlatılma yapıldığı, fazla gürültü çıktığı, davacının işyerindeki zararlı kimyasallara, gürültüye, suni ışığa ve yetersiz havaya yani madde metninde belirtilen olumsuz koşullara maruz kaldığının belirtildiği anlaşılmaktadır. Somut olayda, tanık beyanları, keşif zaptı ve bilirkişi raporuna göre itibari hizmet süresinden faydalanması gerektiği anlaşılan davacı adına 506 sayılı Kanun’un ek 5 inci maddesi gereği ( çalışılan gün sayısı x 0,25 ) formulüyle hesaplanan sürelerin sigortalılık süresine itibari hizmet süresi olarak eklenmesi gerektiğinin tespitine yönelik mahkeme kararı yerinde olmuştur. ” gerekçesi ile istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Kurum vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı kurum vekili, istinaf gerekçelerini tekrarla temyiz başvurusunda bulunmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının diğer davalı işyerinde geçen ve davalı Kuruma bildirilen hizmet akdine dayalı çalışmalarının 506 sayılı Kanun’un ek 5 inci maddesi kapsamında itibari hizmet süresi kapsamında olduğunun tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.1 İtibari hizmet süresi, ağır ve yıpratıcı işlerde çalışanların erken yıpranmaları nedeniyle daha erken emekli olabilmeleri için kanun koyucu tarafından belirlenmiş erken emeklilik sağlayan düzenlemelerden biridir. İtibari hizmet süresi fiilen olmayan ancak kanun koyucu tarafından verilen imkân nedeniyle varsayılan bir sürenin sigortalılık süresine eklenmesi şeklinde ortaya çıkmaktadır.
1.2 Davanın yasal dayanağı olan 506 sayılı Kanun’un Ek 5 inci maddesi yönünden; basım ve gazetecilik işyerindeki çalışma koşulları nedeniyle itibari hizmet süresinden yararlanabilmek için, Yasada öngörülen iki koşulun birlikte gerçekleştiğinin belirlenmesi gereklidir. Bunlardan birinci koşul; sigortalının basım ve gazetecilik işyerinde çalışmış olmasıdır. Ancak, bu koşulun araştırılıp saptanmasında; işyeri, dar anlamda muhakkak ve sadece gazete basımıyla uğraşan bir basımevi olarak düşünülmeyip, Yasanın açık amacı göz önünde bulundurularak söze değil, öze üstünlük tanıyan bir yorumla sonuca varılmalıdır. İkinci koşul, aynı maddenin II. Alt Bendinin “a-f” işaretli alt bentlerinde yazılı fiziksel dış etkenlerden birinin olayda ayrıca gerçekleşmiş bulunmasıdır. Bu iki koşulun gerçekleşmesi halinde ise her tam yıl çalışılan süreye 90 gün itibari hizmet süresi verilmesi gerektiği düzenlenmiştir.
3. Değerlendirme
1.1 Dosyadaki kayıt ve belgelerden; davacının davalıya ait matbaa işyerinde geçen ve bildirilen çalışmalarına itibari hizmet süresi verilmesini talep ettiği, Mahkemece çalışmaların geçtiği son adreste yapılan keşifle ,önceki adreste geçen çalışmalar için alınan tanık beyanlarına göre hazırlanan bilirkişi raporu doğrultusunda karar verildiği anlaşılmaktadır. Karar eksik araştırma ve incelemeye dayalıdır.
1.2 Davacının davalı işverene ait işyerinde baskı montajcısı olduğu ve çalışmaların geçtiği üç adreste de baskı-matbaa işinin yapıldığı ortamdan ayrı bir bölümde odasının bulunduğu, çalışmaların bir kısmının mutlaka bu ayrı bölümde geçtiği anlaşılmakla, Mahkemece, dava konusu edilen dönemde geçen “baskı montaj” işinin tam olarak nasıl bir çalışma olduğu açık ve net olarak belirlenip, bu çalışmaların günlük ya da saatlik zaman dilimlerinde hangi iş için hangi bölümde geçtiğinin tespiti yapılmalı, yukarıda belirtilen ek 5 inci maddenin II. Bendinin a-f bentlerinde sayılan zarar yada zararlara maruz kalınan toplam süre belirlenerek tespit edilen süreye göre itibari hizmet süresine hükmedilmelidir.
1.3 Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek, yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1-Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2- İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,27.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.