YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/3918
KARAR NO : 2023/3904
KARAR TARİHİ : 10.04.2023
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
KARAR : Kısmen Kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen hizmet ve prime esas kazanç tespiti davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulü ile incelemenin dosya üzerinde yapılmasına karar verildikten ve Tetkik Hâkimi … tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili, müvekkilinin davalı şirket işçisi olarak 14.10.2002 tarihinde ilk başta 800,00 TL. ücretle çalışmaya başladığını, ikinci yıl 900,00 TL. ücretle çalıştığını, 15.10.2004 tarihinde işten çıkarıldığını ancak çalıştığı bu sürelerde sigortalı olarak gösterilmediğini beyanla 14.10.2002-15.10.2004 tarihleri arasında davalı işyerinde sigortalı çalıştığının ve prime esas kazancının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekilleri davanın reddine karar verilmesini talep etmişlerdir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 05.09.2012 tarihli ve 2005/831 E. 2012/488 K. sayılı kararıyla; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1.Mahkeme kararına karşı davalılar Kurum ve Haka İnş.San.Tic.Ltd.Şti. vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 28.05.2013 tarihli ve 2013/10281 E. 2013/11787 K. sayılı ilamında; dava dilekçesi davalıya usulünce tebliğ edilerek taraf teşkili sağlanmadan ve davalının savunma hakkı ortadan kaldırılarak davanın esasına girilip hüküm tesisinin yerinde olduğu, ayrıca aleyhine hüküm kurulan davalılardan … İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin, araştırmalar sonucunda Ticaret Sicil kaydı olmadığı, tüzel kişiliği bulunmadığı tespit edilmesi halinde ise, 6100 sayılı HMK’nın 124 üncü maddesi’nin 3 üncü fıkrası ile ”maddi bir hatadan kaynaklanan veya dürüstlük kuralına aykırı olmayan taraf değişikliği talebi karşı tarafın rızası aranmaksızın kabul edilir.” düzenlemesi, dikkate alınarak, dava dilekçesinde davalı tarafın yanlış gösterilmiş olması bu çerçevede değerlendirilip, HMK 124 üncü madde uyarınca husumetin, tespit edilecek gerçek işverene yöneltilmesinin sağlanması gerekirken, yazılı şekilde hüküm kurulmasının usul ve yasaya aykırı olduğu gerekçesiyle karar bozulmuştur.
B. İkinci Bozma Kararı
1.Bozmaya uyan Mahkemece verilen 20.03.2014 tarihli ve 2014/15489 E. 2015/417 K. sayılı kararıyla; davanın kısmen kabulüne karar verilmiş; karara karşı davalı kurum vekili tarafından temyiz isteminde bulunulmuştur.
2.Dairemizin 15.01.2015 tarihli,2014/15489 E. 2015/417 K. sayılı ilamında; Mahkemece, davacı isticvap edilerek, davalı Haka İnş. Elek.Teks. Gıda Hayv. Kıraat. İşlt. San. ve Tic. Ltd. Şti.’ne ait hangi işyerlerinde, hangi tarihler arasında çalıştığına ilişkin istemi açıklattırılmalı, davacı adına düzenlenen işe giriş bildirgeleri bulunup bulunmadığı, Kurumdan araştırılmalı, davacının çalışmalarına iddia olunan işyerlerindeki bordro tanıkları tespit edilerek re’sen bordro tanığı belirlenip beyanları alındıktan sonra, davacının çalışmalarının gerçek ve fiili olup olmadığı ile dava dışı …’ın hizmet cetvelinde görülen 42 günlük çalışmanın davacıya ait olup olmadığı hiçbir kuşkuya yer vermeyecek şekilde tespit edilmeli, ayrıca ücret tespitine ilişkin talebin niteliği gereği, çalışma olgusu her türlü delille ispatlanabilmesine karşın, ücretin ispatında bu denli bir serbestlik söz konusu değildir. Hukuk Genel Kurulu’nun 2005/21-409 E., 2005/413 K. sayılı kararında da belirtildiği üzere, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 288 inci maddesindeki (Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 200 üncü maddesi) yazılı sınırları aşan ücret alma iddialarının yazılı delille kanıtlanması zorunluluğu bulunduğundan davacının, ücret tespiti istemine ilişkin yazılı delili bulunup bulunmadığı hususunda araştırma yapılmaksızın, mahkemece, asgari ücretten yüksek bir ücretle çalışmalarının tespitine yönelik hüküm kurulmasının usul ve yasaya aykırı olduğu yönünden bozulmuştur.
C. Üçüncü Bozma Kararı
1.Bozmaya uyan Mahkemece verilen 27.09.2017 tarihli ve 2015/107 E. 2017/486 K. sayılı kararıyla; davanın reddine karar verilmiş; karara karşı davacı vekili tarafından temyiz isteminde bulunulmuştur.
2.Dairemizin 07.11.2018 tarihli, 2017/6686 E. 2018/9034 K. sayılı ilamında; eldeki davada davacının çalışmaları …, … ve … illerindeki işyerlerinde geçmiş olup, davacının beyan ettiği dönemlerde ve beyan ettiği işlerde davacı ile birlikte çalışmış bordro tanıkları tespit edilerek dinlenilmeli, komşu işyeri tanıkları veya bu işyerlerinden bildirimi bulunan bordrolu çalışanlar araştırılarak dava ile ilgili bilgi ve görgülerine başvurulmalı, gerekli bütün araştırma yapılarak elde edilecek sonuca göre hüküm kurulmalıdır gerekçesiyle bozulmuştur.
D. Dördüncü Bozma Kararı
1.Bozmaya uyan Mahkemece verilen 19.12.2019 tarihli ve 2019/21 E. 2019/453 K. sayılı kararıyla; davanın kısmen kabulüne karar verilmiş; karara karşı davalı kurum vekili tarafından temyiz isteminde bulunulmuştur.
2.Dairemizin 28.12.2020 tarihli, 2020/1702 E. 2020/7766 K. sayılı ilamında; somut dosyada toplanan deliller, bilgi ve belgeler değerlendirildiğinde; 18.07.2003-15.10.2004 tarihleri arasındaki döneme ilişkin kabul kararı yerinde ise de davacının …’da geçen çalışması yönünden kurulan hüküm eksik inceleme ve araştırmaya dayalı olduğu, dosya içerisinde yer alan Kurum belgelerine göre …’da davalı şirket adına tescil edilmiş beş ayrı iş yeri bulunduğu, bu iş yerlerinin mahiyetinin ise eğitim fakültesi beden eğitimi salonu onarım işi, … çimento fabrikası saha beton işi, büro işi, Botaş şube müdürlüğü kanal duvar yükleme işi, Botaş şube müdürlüğü lojman onarım işi olarak kayıtlı olduğu görülmektedir. …’da beş ayrı sicil sayılı iş yerinin bulunması ve davacının …’da Tekay kömür işletmelerinin lojman tamir işinde çalıştığını belirtmesi karşısında; Kurum tarafından bildirilen iş yerlerinde çalışmasının olup olmadığı hususunda davacı da isticvap edilerek, iddia olunan çalışmanın anılan sicil sayılı iş yerlerinden hangisi tarafından yapıldığı belirlenmeli, tespit edilen iş yerinden bordro tanıkları dinlenilmeli, çalışma ile ilgili diğer deliller de toplanmak suretiyle 14.10.2003-18.07.2003 arası dönem yönünden çalışmanın varlığı araştırılarak sonucuna göre karar verilmelidir yönünden bozulmuştur.
E. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; Mahkemece, bozma kararı doğrultusunda kurum ve kuruluşlardan araştırmalar yapılmış ise de tüm araştırmalara rağmen davacının iddia ettiği 14.10.2002 – 18.07.2003 dönemine ilişkin, kabule elverişli delil bulunmadığı anlaşılmakla davanın kısmen kabulüne, davacının davalı firmanın … sicil numaralı işyerinde 18.07.2003 – 15.10.2004 tarihleri arasında hizmet akdine bağlı ve tüm sigorta kollarına tabi olarak çalıştığının tespitine, davacının 14.10.2002 – 17.07.2003 tarihi ( bu tarih dahil) aralığına ilişkin hizmet tespiti talebinin ise sübut bulmadığından reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Kurum vekili tarafından temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Kurum vekili yeterli araştırma yapılmadığını, çalışmanın ispatlanamadığını belirterek mahkemece verilen kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının 14.10.2002-15.10.2004 tarihleri arasında çalıştığının ve prime esas kazancının tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun geçici 3 ncü maddesinin 2 nci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 428 inci maddesi, 438 inci maddesinin 7,8,9 uncu fıkraları ile 439 uncu maddesinin 2 nci fıkrası ve 506 sayılı Kanun’un 77, 79 uncu maddeleridir.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 1086 sayılı Kanun’un 428 inci maddesi ile 439 uncu maddesinin 2 nci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla davalı Kurum vekili tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı kurum vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,10.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.