YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/269
KARAR NO : 2023/1476
KARAR TARİHİ : 21.02.2023
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
SAYISI : 2022/8 E., 2022/570 K.
FER’Î MÜDAHİL : …
vekili Avukat …
DAVA TARİHİ : 25.09.2017
KARAR : Kısmen Kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen hizmet tespiti davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacı ve feri müdahil Kurum vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi … tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının davalı işyerinde 10.01.1984-31.08.1992 tarihleri arasında ayda 30’ar gün üzerinden kesintisiz asgari ücret ile çalıştığını, çalışma süresi boyunca davalı işveren tarafından kuruma kısmi bildirimlerde bulunulmuş olduğunu, davacının 10.01.1984-31.08.1992 tarihleri arasında davalı işyerinden kuruma eksik bildirilen çalışmalarının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Fer’i Müdahil SGK vekili cevap dilekçesinde; hak düşürücü süre itirazında bulunduklarını, Kurum kayıtlarının esas olduğunu, davacının fiili çalışma iddiasının inandırıcı şekilde ortaya konmasının aksi halde davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 22.05.2019 tarihli ve 2017/411 Esas, 2019/133 Karar sayılı kararıyla; 25.08.1969 doğumlu davacının, 10.01.1984 tarihli işe giriş bildirgesinin, 37848.10 sicil numaralı, … Halıcılık San. ve Tic. A.Ş. ünvanlı işyerinden 31.01.1984 tarihinde Kuruma verildiği, 37848.10 sicil numaralı işyerine ait 10.01.1984-31.08.1992 tarihleri arası dönem bordrolarının getirtildiği, Balıkesir SGM cevabi yazısında 37848.10 sicil numaralı … Halıcılık San. ve Tic. A.Ş. ünvanlı işyerinin, 10.01.1979 tarihinde kanun kapsamında alınmış olduğu ve halen faaliyetinin devam ettiği, zabıta ve jandarma tutanağında komşu işyeri tespit edilemediğinin bildirildiği, zabıta tutanağında davacının çalışmasını duyanların olduğunu ancak tanıyanların olmadığını ayrıca köyün muhtarının da tanımadığının bildirildiği, jandarma tutanağında tanık isimlerinin bildirildiği ve mahkememizce bildirilen 4 tanığın dinlendiği, davacının 10.01.1984 tarihli işe giriş bildirgesinin verildiği ve 1989/2 dönemine kadar kısmi bildirimlerin yapılmış olduğu, dinlenen tanıklardan …’ın 10.01.1984-30.05.1992 tarihleri arasında, …’nin 01.06.1980-30.08.1991 tarihleri arasında, …’nın 10.01.1984-31.12.1992 tarihleri arasında davalı işverene ait 37848.10 sicil numaralı iş yerinden kuruma bildirimlerinin bulunduğu, bu haliyle davacının eylemli çalışma olgusunu sağladığını kabul etmek gerektiği gerekçesi ile davacının davasının kabulüne,
Davacının 10.01.1984-31.08.1992 tarihleri arasında davalı işyerinde kesintisiz ve tam zamanlı çalışmaları olduğu tespiti ile davalı şirkete ait “… Halıcılık San. ve Tic. A.Ş.” unvanlı 37848.10.14 sicil numaralı işyerinden kuruma bildirilenler dışında;
10.01.1984 – 31.03.1984 tarihleri arasında 32 gün ve günlük 774,00 TL kazançla,
01.04.1984 – 31.12.1984 tarihleri arasında 101 gün ve günlük 817,50 TL kazançla,
01.01.1985 – 30.06.1985 tarihleri arasında 73 gün ve günlük 890,00 TL kazançla,
01.07.1985 – 30.09.1985 tarihleri arasında 61 gün ve günlük 948,00 TL kazançla,
01.10.1985 – 31.12.1986 tarihleri arasında 261 gün ve günlük 1.380,00 TL kazançla,
01.01.1987 – 30.06.1987 tarihleri arasında 105 gün ve günlük 1.540,00 TL kazançla,
01.07.1987 – 30.06.1988 tarihleri arasında 339 gün ve günlük 2.475,00 TL kazançla,
01.07.1988 – 30.06.1989 tarihleri arasında 330 gün ve günlük 4.200,00 TL kazançla,
01.07.1989 – 31.07.1989 tarihleri arasında 10 gün ve günlük 4.784,00 TL kazançla,
01.08.1989 – 31.07.1990 tarihleri arasında 340 gün ve günlük 7.500,00 TL kazançla,
01.08.1990 – 30.06.1991 tarihleri arasında 330 gün ve günlük 13.800,00 TL kazançla,
01.07.1991 – 31.07.1991 tarihleri arasında 30 gün ve günlük 15.667,00 TL kazançla,
01.08.1991 – 31.07.1992 tarihleri arasında 360 gün ve günlük 26.700,00 TL kazançla,
01.08.1992 – 31.08.1992 tarihleri arasında 30 gün ve günlük 48.300,00 TL kazançla,
olmak üzere 2.402 gün daha sigortalı olarak çalıştığının tespitine, karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde fer’i müdahil Kurum vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 20.05.2021 tarihli ve 2019/1242 Esas, 2021/663 Karar sayılı kararıyla; dinlenen kamu tanıklarının beyanlarına göre davacının 10.01.1984 tarihli işe giriş bildirgesi ile işyerinde çalışmaya başladığı, 1992 yılına kadar işyerinde kesintisiz çalıştığı, çalışması tam süreli olmasına rağmen eksik gün bildirildiği, Mahkeme kararında hata bulunmadığı gerekçesi ile fer’i müdahil Kurumun istinaf başvurusunun esastan reddine, karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde feri müdahil Kurum vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2.Dairemizce; davanın yasal dayanağı olan 506 sayılı Kanun’un 3. maddesinin II numaralı fıkrasına, 09.07.1987 tarihinde yürürlüğe giren 3395 sayılı Kanunun 1. maddesiyle eklenen (D) bendinde “El halıcılığı dokuma işlerinde çalışanlar hakkında yalnız iş kazaları ile meslek hastalıkları, analık ve hastalık sigorta kolları uygulanır. Ancak bunlar istekleri halinde malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta kolları bakımından 85 inci madde hükmüne göre isteğe bağlı sigortalı olabilirler.” düzenlemesine yer verilmiş, sonrasında 06.08.2003 günü yürürlüğe giren 4958 sayılı Kanunun 57. maddesiyle söz konusu bent ilga edilmiş olup yürürlükten kaldırmaya yönelik yasama işleminin geriye yürütüleceğine ilişkin herhangi bir yasal düzenleme bulunmadığından, şu durumda 09.07.1987 – 05.08.2003 (dahil) dönemi bakımından bentte yazılı nitelikteki hizmetin 506 sayılı Kanun hükümleri gereğince uzun vadeli sigorta kollarına tabi zorunlu sigortalılık olarak değerlendirilemeyeceği belirgindir.
Uyuşmazlık konusu 10.01.1984-09.07.1987 dönem yönünden verilen kabul kararı yerinde ise de; 10.07.1987-31.08.1992 arası dönemde anılan Kanun kapsamında malûllük, yaşlılık ve ölüm sigorta kolları bakımından 85. madde gereğince isteğe bağlı sigortalılık başvurusu bulunmayan davacının sunduğu yazılı belgeler karşısında uyuşmazlık konusu dönemde davacının, işverene bağlı olarak yerine getirdiği faaliyetin “el halıcılığı dokuma işi” niteliğinde olup olmadığı belirlendikten sonra, yapılan işin el halıcılığı kapsamında olduğunun anlaşılması halinde davanın 10.07.1987-31.08.1992 dönemi yönünden reddine, aksi halde elde edilecek sonuca göre karar verilmelidir gerekçesi ile karar bozulmuştur.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kısmen kabul kısmen reddi ile,
a-Davacının “… Halıcılık San. ve Tic. A.Ş.” unvanlı 37848.10.14 sicil numaralı işyerinden kuruma bildirilenler dışında;
10.01.1984 – 31.03.1984 tarihleri arasında 32 gün ve günlük 774,00 TL kazançla,
01.04.1984 – 31.12.1984 tarihleri arasında 101 gün ve günlük 817,50 TL kazançla,
01.01.1985 – 30.06.1985 tarihleri arasında 73 gün ve günlük 890,00 TL kazançla,
01.07.1985 – 30.09.1985 tarihleri arasında 61 gün ve günlük 948,00 TL kazançla,
01.10.1985 – 31.12.1986 tarihleri arasında 261 gün ve günlük 1.380,00 TL kazançla,
01.01.1987 – 30.06.1987 tarihleri arasında 105 gün ve günlük 1.540,00 TL kazançla,
01.07.1987 – 09.07.1987 tarihleri arasında 9 gün ve günlük 2.475,00 TL kazançla,
Olmak üzere 642 gün daha sigortalı olarak çalıştığının tespitine,
b-Davacının 10.07.1987 – 31.08.1992 tarihleri arasına dair isteminin reddine, karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ve feri müdahil Kurum vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili temyiz dilekçesinde; bozma gerekçesindeki ilgili hükmün sosyal devlet ilkesine aykırı olduğunu, dinlenen tanıklar ile çalışmanın sabit olduğunu belirterek davanın kabulüne karar verilmesi gerektiğinden kısmen kabulün yerinde olmadığını belirterek kararı temyiz etmiştir.
2.Fer’i Müdahil Kurum vekili temyiz dilekçesinde; kararın eksik inceleme ile verildiğini, çalışmanın ispat edilemediğini belirterek, kamu düzenine ilişkin hizmet tespiti davasında resen toplanacak deliller ile davanın reddine karar verilmesi gerektiğini belerterek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1-6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371, inci maddeleri. 506 sayılı Kanun’un 3. maddesinin II numaralı fıkrasına, 09.07.1987 tarihinde yürürlüğe giren 3395 sayılı Kanun’un 1. maddesiyle eklenen (D) bendi hükümleri
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı ve fer’i müdahil Kurum vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin ilgilisine yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
21.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.
…