YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/2686
KARAR NO : 2023/3368
KARAR TARİHİ : 29.03.2023

MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2020/1871 E., 2022/2483 K.
HÜKÜM/KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Muğla 1. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
SAYISI : 2018/516 E., 2019/445 K.

Taraflar arasındaki sigorta başlangıcının tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı SGK vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı SGK vekili tarafından temyiz edilmekle;kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi … tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde, davacının …’a ait … sigorta sicil numaralı işyerinde 10.01.1987 tarihinde bir gün süreyle asgari ücretle 506 sayılı Kanun’a tabi olarak çalıştığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
Davalı Kurum vekili, zamanaşımı itirazında bulunduklarını, bir kişi için işe giriş bildirgesinin verilmesinin çalışmasının ispatı olamayacağını, davacının ne kadar süre ile çalıştığının, ne ücret aldığının belli olmadığını, dönem bordrosu düzenlenmemesinin Kurumun hatası olmadığını beyanla davanın reddini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulü ile davacı … ‘in 340 işyeri sicil nolu …’a ait işletmede 10.01.1987 tarihi itibariyle (1) gün süreyle çalıştığının tespitine, ancak davacının yaşının çalıştığı tarih itibariyle 18’den küçük olduğu anlaşılmakla 506 sayılı Kanun’un 60/G maddesi gereğince malulluk, yaşlılık ve ölüm sigortalarına esas olmak üzere davacının sigortalılık başlangıç tarihi yönünden 18 yaşını ikmal ettiği 10.04.1989 tarihinin esas alınması ve 1 günlük sürenin prim ödeme gün sayısına eklenmesi gerektiğinin tespitine, karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı SGK vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davalı SGK vekili istinaf dilekçesinde, işe giriş bildirgesinin tek başına ispata yeterli olmadığını, Kurum kayıtlarında bordro bulunmadığını, bu nedenle işçinin ne zaman başladığı, ücreti gibi hususların belli oladığını beyanla usul ve yasaya aykırı ilk derece mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı SGK vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı SGK vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davalı SGK vekili istinaf dilekçe içeriğini tekrarla kararın temyizen bozulmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık 10.01.1987 tarihinde (1) gün süre ile çalıştığının tespiti istemine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunun 2 inci, 6 ‘ıncı, 9 uncu,60’ıncı maddesinin (G) bendi, 79 uncu,108 inci, maddesi hükümleridir.

506 sayılı Kanunun 108 inci maddesi gereğince sigortalılık başlangıç tarihinin belirlenmesine ilişkin açılan her dava, sigortalılığın saptanması istemini de içerdiğinden, aynı Kanunun 79/10 uncu maddesi kapsamında bir günlük çalışmanın belirlenmesi davasıdır. Bu nedenle hizmet tespiti davalarındaki kanıtlama yöntem ve ilkeleri benimsenip uygulanmalı, başka bir anlatımla, sigortalılıktan söz edilebilmesi için, çalışmanın varlığı, hizmet tespiti davaları yönünden kabul edilen yöntem ve ilkelere uygun biçimde saptanmalıdır.

Sigortalılığın tespitinde, yöntemince düzenlenerek yasal hak düşürücü süre içerisinde Kuruma verilen sigortalı işe giriş bildirgesi, ilgilinin işe alındığını gösteren yazılı delil niteliğinde ise de sigortalılığın kabulü açısından tek başına yeterli kabul edilemez ve bu kapsamda çalışma olgusunun da inandırıcı ve yeterli delillerle ispatlanması gerekmektedir. Bu amaçla; sigortalı işe giriş bildirgesinin Kuruma veriliş tarihi, bildirgedeki kimlik bilgilerinin, varsa imza ve fotoğrafın davacıya ait olup olmadığı, davacıya verilen sigorta sicil numarasının hangi yılın serilerinden olup sonraki dönemde gerçekleşen hizmetlerinde kullanılıp kullanılmadığı saptanmalıdır.

Bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunlu olup mahkemece tarafların sunduğu deliller ile yetinilmeyerek, kendiliğinden araştırma ilkesi benimsenmek suretiyle, sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalıdır.

Bu amaçla hizmeti ortaya koyabilecek belgeler, varsa Kurum görevlileri tarafından düzenlenen rapor ve tutanaklar getirtilmeli, yine davalı iş yerinde aynı dönemde bildirimleri yapılan sigortalılar tanık sıfatıyla dinlenilmeli, gerektiğinde aynı çevrede faaliyet yürüten işverenler ve bunların çalıştırdığı kimseler yeniden Kurum ve Kolluk marifetiyle yöntemince belirlenerek bilgi ve görgülerine başvurulmalı, böylelikle iddianın somut ve inandırıcı bilgilere dayalı biçimde kanıtlanıp kanıtlanmadığı değerlendirilmelidir. (HGK 29.06.2005 gün ve 2005/21-409- 413, 23.12.2009 gün ve 2009/10-581-619, 10.02.2010 gün ve 2010/10-72-72, 21.09.2011 gün ve 2011/10-527– 552)

3. Değerlendirme
1.Sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için mutlak koşul niteliğindeki hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalıdır. Somut olayda, mahkemece, eksik inceleme ve değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulduğu anlaşılmıştır.

2. Eldeki davada, … unvanlı 340 sicil no.lu ağaç soyma işi mahiyetli işyerinden 1987 yılına ilişkin bordro verilmediği, davacı adına verilen 10.01.1987 tarihli işe giriş bildirgesindeki iş yeri adresinin Dalaman Seka Fabrikası/Muğla adresi olarak belirtildiği, ancak Mahkemece, Seka nezdinde …’ın taşeron olarak çalışıp çalışmadığı, davacı adına bir kaydın olup olmadığının araştırılmadığı, o dönemdeki Seka çalışanlarının belirlenerek dinlenmediği, öte yandan birlikte Dalaman kağıt fabrikasında çalıştığını beyan eden ve davacı tanığı olarak beyanı alınan …’in çalışma kayıtlarının da Kurumdan istenmediği ve beyanının denetlenmediği anlaşılmıştır.

3.Bu nedenle Mahkemece, Dalaman Seka fabrikasından, …’ın fabrikaya taşeron olarak iş yapıp yapmadığı, dönemi, varsa sözleşme örneği ile konuyla ilgili tüm kayıtların istenilmesi,yine o dönemde çalışan Seka çalışanlarının tespit edilerek dinlenmesi, bozma öncesi davacı tanığı olarak dinlenen … adına iş yerinden adına işe giriş bildirgesi verilip verilmediğinin sorulması ile çalışma kayıtlarının istenilmek suretiyle beyanının denetlenmesi, böylelikle toplanan ve toplanacak tüm deliller birlikte değerlendirilmek suretiyle davacının gerçek çalışma olgusu, somut ve inandırıcı bilgilere dayalı biçimde ortaya koyulmalıdır.

VI. KARAR
Açıklanan sebeple
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,

2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

29.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.