YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/2029
KARAR NO : 2023/2344
KARAR TARİHİ : 13.03.2023
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/426 E., 2022/1896 K.
FERİ MÜDAHİL : Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı vekili Avukat …
DAVA TARİHİ : 05.05.2017
KARAR : Esastan Red
İLK DERECE MAHKEMESİ : … 1. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
SAYISI : 2017/382 E., 2021/669 K.
Taraflar arasındaki hizmet tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın, davalı ve fer’i müdahil Kurum vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf isteminin esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı fer’i müdahil Kurum vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi … tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I.DAVA
Davacı, … adresinde bulunan … Fırını isimli fırında 01.07.2015 tarihinde asgari ücretli işçi olarak çalışmaya başladığını, iş yeri ile aralarında yapılan anlaşmaya göre sabah 08:00 akşam 18:00 saatleri arasında çalıştığını, ortada herhangi bir geçerli sebep yokken işverenin kendisini işten çıkardığını kendisine beyan ettiğini, kendisinin bu hususta araştırma yaparak iş yerinde 2 yıla yakın bir zaman çalıştığı halde sigortasının yapılmadığını öğrendiğini, kendisinin iş yeri muhasebesi ile iletişime geçtiğini ve yaptığı görüşme esnasında şimdiye kadar işe giriş bildirgesinin de verilmediğini, açıklanan nedenler ile kuruma bildirilmeyen ve primleri yatırılmayan çalışmalarının tespiti ile bu çalışmalarına ait yatırılmayan primlerin işverenden tahsilini ve yine fazla mesai, hafta sonu, bayram ve tatil günlerinde yapılan çalışma ücretlerinin tahsilini, yargılama giderleri ile avukatlık ücretinin davalı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı …, dava konusu … Fırını unvanlı iş yerinin kendisine ait olduğunu ve yaklaşık 10 yıldır iş yerini işlettiğini, davacının iş yerinde hiçbir şekilde çalışmadığını, kendisini de hiçbir şekilde tanımadığını, şikayeti sonrasında tanıdığını, iş yerinde …, … ve … isimli şahısların çalıştığını, bu kişiler dışında çalışanının olmadığını, davacının iş yerinde çalışan … ile yakın arkadaş olduğunu ve bu nedenle işletmeye geldiğini, davacının dilekçesinde belirtmiş olduğu evrakların çoğu kez iş yerinde bulunan herkesin erişebileceği aleni bir şekilde masa üzerinde bulunmakta olduğunu, işe girme amacıyla davacının iş yerinde çalışan … ile samimiyetini kullanarak iş yerine bir kaç haftadır sıklıkla geldiğini öğrendiğini, hiçbir şekilde sigortasız işçi çalıştırmadığını, bu hususta muhasebe işlerini SMM … isimli şahsa düzenli bir şekilde tüm işçilerin sigortasının ödettirilmesi maksadı ile muhasebe işlerini gördürdüğünü, açıklanan nedenler ile davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Feri müdahil Kurum vekilince, davacı tarafça açılan davanın taraflarınca kabulünün mümkün olmadığını, davacı tarafından usule ve yasal mevzuata aykırı olarak açılan davanın reddinin gerektiğini, davacının belirttiği dönemlerde sürekli, fiili sigortalı olarak adlandırılabilecek çalışmaları bulunduğunu ispatlamak zorunda olduğunu, kurum kayıtları dışındaki çalışma iddiasının yalnızca tanık beyanları ile ispatının mümkün olmadığını, davacının çalışmasına ilişkin belgelerin işveren tarafından verilip verilmediğinin ya da sigortalının çalışmalarının kurumca tespit edilip edilmediğinin araştırılmasını, açıklanan nedenler ile usule, yasaya ve hukuka aykırı davanın reddini, yargılama giderleri ile ücreti vekaletin davacı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararı ile; malların tesliminin davacı tarafından alınması ve davacı tarafından sunulan fotoğraflar tek başına davacının davalı iş yerinde çalıştığını ispat etmek için yeterli olmasa da işyerinde çalıştığına karine oluşturduğu, bu karinenin davacı tanıkları, bordro tanığı ve aynı zamanda davalı tanığı … ile davalı tanığı … tarafından desteklendiği anlaşıldığından davanın kabulüne, davacının 01.07.2015-02.05.2017 tarihleri arasında 1227180 işyeri sıra numaralı … unvanlı işyerinde çalıştığının tespitine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ve fer’i müdahil Kurum vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı, davacının, kendisine ait iş yerinde çalışmadığını, dinlenilen kamu tanıklarının bilgisiz olduklarını, kendi tanığının beyanlarına itibar edilmemesinin yerinde olmadığını, davanın reddi gerektiğini istinaf başvuru sebep ve gerekçeleri olarak ileri sürmüştür.
Feri müdahil Kurum vekili, çalışma iddiasının yalnızca tanık beyanları ile ispatlanmasının mümkün olmadığını, davanın reddi gerektiğini istinaf başvuru sebep ve gerekçeleri olarak ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalıya ait iş yeri dönem bordrolarında adları bulunan çalışanlarından tanık olarak dinlenilen … ile …’in ve davacı tanıkları … ile …’nun; davacının hüküm altına alınan tarihler arasında davalıya ait … sicil numaralı fırın iş yerinde kesintisiz olarak çalıştığını doğrulamaları, dönem bordrolarında adı yazılı … ile davacı arasında husumet bulunması nedeniyle İlk Derece Mahkemesince anlatımlarına itibar edilmemesinin yerinde olması, uyuşmazlık konusu dönem içerisinde … Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından davalı işverene yapılan un satışları için düzenlenmiş bazı faturalardaki teslim alan bölümünde davacının isim ve imzasının bulunması, dosya kapsamı, mevcut delil durumu ve İlk Derece Mahkemesi gerekçesi hep birlikte değerlendirildiğinde; verilen kararda bir isabetsizlik görülmediğinden, istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde fer’i müdahil Kurum vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Fer’i müdahil Kurum vekili istinaf dilekçelerinde yer verdikleri hususları belirterek kararın bozulmasını talep etmişlerdir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının 01.07.2015-02.05.2017 tarihleri arasında çalıştığının tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri, 5510 sayılı Kanun’un 86 ncı maddeleridir.
3. Değerlendirme
Davanın yasal dayanağı 5510 sayılı Kanun’un 86/9 uncu maddesidir. 506 sayılı Kanun’un 6 ncı maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davaların, kamu düzenine ilişkin olması nedeni ile özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde resen araştırma yapılarak kanıt toplanması gerektiği özellikle göz önünde bulundurulmalıdır.
Somut davada, davacı 01.07.2015-02.05.2017 tarihleri arasında çalıştığının tespitini talep etmiştir. Mahkemece davacının talep edilen tarihler arasında çalıştığının tespitine karar verilmiş ise de hüküm eksik inceleme ve araştırmaya dayalıdır.
Mahkemece, iş yerinin Kanun kapsamına alınış ve kanun kapsamından çıkış tarihleri davalı kurumdan sorulmalı, iş yeri ile ilgili kurum denetmen raporunun olup olmadığı araştırılmalı, talep edilen döneme ilişkin iş yeri bordrolarının tümü celp edilerek bordro tanıklarının beyanları alınmalı, iş yerine komşu iş yeri sahipleri ve çalışanları tespit edilerek tanık olarak dinlenilmeli, tanık beyanları arasında çelişki olması halinde bu çelişkiler giderilmeli, komşu iş yeri tanıklarına ilişkin çalışma kayıtları, hizmet cetvelleri celp edilerek tanık beyanları denetlenmeli, elde edilecek sonuç değerlendirilmek suretiyle karar verilmelidir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.
…