YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/1301
KARAR NO : 2023/1508
KARAR TARİHİ : 21.02.2023
MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2020/1584 E., 2022/2199 K.
…
…
HÜKÜM/KARAR : Esastan red
İLK DERECE MAHKEMESİ : … 12. İş Mahkemesi
SAYISI : 2017/389 E., 2020/177 K.
Taraflar arasındaki hizmet tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne kısmen reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı ve fer’i müdahil Kurum tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı … ve fer’i müdahil SGK Bşk. vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi … tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacının 01.02.2009 – 16.01.2017 tarihleri arasında davalıya ait ticari takside şoför olarak kesintisiz çalışmasına rağmen kuruma bildirilmeyen çalışmalarının tespitini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ve fer’i müdahil Kurum vekilleri davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
“Davacının davasının kısmen kabulüne, davacının …/… adresinde bulunan … sicil numaralı davalı …’a ait “servis işletmesi işi” işyerinde 31/03/2009-16/01/2017 tarihleri arasında hizmet akdine istinaden sürekli ve kesintisiz asgari ücret ile 01/01/2015-30/11/2015 döneminde kısa süreli olmak üzere 2597 gün çalıştığı bu çalışmasının kuruma bildirilmediğinin tespitine, Fazlaya ilişkin istemin reddine” karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve fer’i müdahil SGK Bşk. istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
İstinaf kanun yoluna başvuran davacı vekili, müvekkilinin davalıya ait işyerinde 01.02.2009 tarihinde işe başlamış olup, tanıkların da beyanlarında müvekkilinin 2009 yılında işe başladığını belirttiklerini, bu konuda aksi yönde bilgi, belge ve beyan olmadığı da dikkate alındığında müvekkilinin davalıya ait işyerinde 01.02.2009 tarihinde çalıştığının tespitinin gerektiğini, yerel mahkemenin hüküm kurarken, müvekkilinin babasının hasta olduğu tarihten vefat ettiği tarih aralığı olan 01.01.2015 – 30.11.2015 tarihleri arasında haftada 2 gün üzerinden ayda 10 gün çalıştığı kanaatine vardığını, kabul anlamına gelmemek üzere müvekkilinin bu süreçte kısa süreli çalıştığı kabul edilse dahi haftada en az 3 gün çalıştığının tespiti ile buna göre karar verilmesinin gerektiğini, dosya kapsamında asgari ücret ile çalıştığını gösterir hiçbir yazılı delil, bilgi, belge ve tanık beyanı bulunmadığı gibi tam aksine dosyada dinlenen tanıkların tamamının, şoförlerin kilometre usulü ile çalıştıklarını ve müvekkilinin de bu usülde çalıştığını beyan ettiklerini belirterek ilk derece mahkemesince verilen kararın kaldırılmasını ve 01.02.2009-16.01.2017 tarihleri arasında sürekli ve kesintisiz olarak günlük 150,00 TL yevmiye üzerinden çalıştığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
İstinaf kanun yoluna başvuran fer’i müdahil Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı vekili, İlk derece mahkemesinin hukuka aykırı olarak düzenlenen bilirkişi raporunu esas aldığını, davacının tespitine karar verilmesini istediği tarihte gerçek ve fiili çalışmasının varlığını yazılı belgelerle ispat edemediğini, Kurum kayıtlarına dayanarak hüküm kurulması gerekirken, sadece tanık beyanlarına dayanarak hüküm kurulduğunu, 6552 sayılı Kanun gereğince Kurumlarının fer’i müdahil olduğundan dolayı Kurum aleyhine mahkeme masrafı ile vekalet ücretine hükmedilmesinin yasaya aykırı olduğunu belirterek ilk derece mahkemesi tarafından verilen kararın kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
“… 12. İş Mahkemesinin 10.07.2020 tarih, 2017/389 Esas ve 2020/177 Karar sayılı yönelik davacı vekili ve fer’i müdahil vekilinin istinaf başvurularının Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine” karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı … ve fer’i müdahil SGK Bşk. vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili istinaf sebeplerini tekrarla, işe başlama tarihi, kısa süreli çalışılan dönem ve prime esas kazancın asgari ücret üzerinden belirlenmesi yönlerinden kararın bozulmasını istemiştir.
Fer’i müdahil Kurum vekili istinaf sebeplerini tekrarla, tanık beyanlarının davanın kabulü için yetersiz olduğu, eksik araştırma ve incelemeyle karar verildiği gerekçeleriyle kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının dava konusu dönemde davalı yanında hizmet akdiyle çalışıp çalışmadığı noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri ile 506 sayılı Kanun’un 79/10 uncu ve 5510 sayılı Kanun’un 86/9 uncu madde hükümleri.
3. Değerlendirme
1. Dava, 506 sayılı Kanun’un 79/10 uncu ve 5510 sayılı Kanun’un m. 86/9 inci maddesi uyarınca açılmış hizmet tespiti davasıdır. Maddeye göre, “Yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları nazara alınır.”
2. Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların hizmetlerin tespitine ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu çerçevede hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyerek, gerekli araştırmaların re’sen yapılması ve kanıtların toplanması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır.
3. Mahkemece toplanan deliller ve yapılan yargılamada davanın kısmen kabul kısmen reddine karar verilmişse de; davacının hangi tarihte işe başlayıp ne süre ile ne şekilde çalıştığı dinlenen tanık beyanlarıyla tam olarak ortaya konulamamış olup, yapılan araştırma hüküm kurmak için yeterli değildir.
4. Davacının, dava konusu dönemin bir kısmını da kapsar şekilde 4/1-b sigortalılığının bulunduğu görülmekle, hangi ticari faaliyetinden dolayı sigortalı olduğu araştırılmalı, tanıklar yeniden dinlenerek, davacının tam olarak hangi tarihte işe başladığı, ne kadar süre ile ne şekilde çalıştığı somut olarak belirlenmeli, temin edilecek trafik ceza tutanakları ve diğer delillerle birlikte değerlendirme yapılmalı ve oluşacak sonuca göre bir karar verilmelidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Temyiz harcının istek halinde ilgilisine iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
21.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.
…