YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/1042
KARAR NO : 2023/3263
KARAR TARİHİ : 28.03.2023

MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2663 E., 2022/3244 K.
KARAR : Esastan red
İLK DERECE MAHKEMESİ : Kumluca 1. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
SAYISI : 2021/165 E., 2021/474 K.

Taraflar arasındaki 5510 sayılı Kanun’un 81 inci maddesinin (ı) bendinde yer alan teşvik hükümlerinden faydalandırılma ve davalı Kurumca tahakkuk ettirilen borcun iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne dair karar verilmiştir.

Kararın davalı … vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı Kurum vekilinin istinaf isteminin esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı … vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi … tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; Sgk başkanlığı Sigorta Primleri Genel Müdürlüğünün 22.01.2015 günlü ve 421694 sayılı yazısı ile Okul Aile birlikleri Kamu işyeri statüsünde değerlendirilerek 5 puanlık prim indiriminden yararlanamayacakları belirtilerek davacıya 80. Yıl Beykonak ilköğretim Okulu Okul Aile Birliği başkanlığının borç tahakkuk ettirilmesine ilişkin haksız hukuki mesnetten yoksun kurum işleminin iptaline, ödenen prim bedellerinin kurumlarına iadesine, 5510 sayılı Kanun’un 81 inci maddesinde yer alan kurumlardan olduklarının tespitine karar verilmesini, öğretmenevi ve akşam sanat okulları ile okul aile birliklerinin kamu işyeri ve 5335 sayılı Kanun’un 30 uncu maddesinin 2 nci fıkrası kapsamında olduğundan bahisle 2 mahiyet kodu olan özel sektör işyeri olarak tescilen edilen bu nitelikletik işyerlerinin mahiyet kodunun 1 olarak değiştirilmesi, sigorta primleri teşviklerinden yararlanmaları gerektiği belirtilerek yersiz yararlanılan tutarların gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil edilmesi gerektiğinin bildirildiğini, SGK başkanlığının bu talimatı üzerine SGK il Müdürlüklerince yurt genelindeki öğretmenevi müdürlüklerinin 2008 yılından itibaren yararlanmakta oldukları sigorta teşvik pirimi uygulamasının tek taraflı ve hukuka aykırı olarak sonlandırıldığını ve yararlanılan teşvik primlerinin yasal faizleri ile birlikte tahsil edilmesine yönelik işlem başlatıldığını, davalı kurumca düzenlenen 24.02.2016 tarihli borç bilgisinin müvekkili Sarıcasu Darıyemezler İlkokulu Müdürlüğü Okul Aile Birliği Başkanlığına gönderildiğini, müvekkilinin 21.03.2016 tarih ve 51 sayılı yazısı ile Okul Aile Birliklerinin Kamu işyeri kapsamında değerlendirilemeyeceğini belirterek yapılan işlemlere itiraz ettiğini, komisyon tarafından genelge yazısına istinaden yapılan işlemlerin yerinde görüldüğünden yapılan itirazın reddine karar verildiğini, öğretmenevleri ve akşam sanat okulları ile öğretmen lokallerinin bakanlıklarına bağlı Kamu işyeri diğer bir değişle kamu işvereni olmadığı 5335 sayılı Kanun’un 30 uncu maddesinin 2 nci fıkrası kapsamında giren kurum ve kuruluş olarak değerlendirilemeyeceği sonucuna varıldığı, bu nedenlerle davalarının kabulüne karar verilerek SGK Başkanlığı Sigorta Primleri Genel Müdürlüğünün 22.01.2015 günlü ve 421694 sayılı genel yazısı ile; sigorta primi teşviki uygulamasının tek taraflı ve hukuka aykırı olarak sonlandırılmasına binaen, yararlanılan teşvik primlerinin (hazine katkı paylarının) tahsil edilmesine yönelik davalı Kumluca Sosyal Güvenlik Merkezinin müvekkiline borç tahakkuk ettirilmesine ilişkin haksız kurum işleminin iptaline, ödenen prim bedellerinin kurumlarına iadesine, 5510 sayılı Kanun’un 81 inci maddesinde yer alan kurumlar arasında okul aile birliklerinin de bulunduğunun tespitine, yargılama gideri ve vekalet ücretinin davalıya tahmiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde ; davacı hakkında kurumca yapılan işlemlerin yerinde ve hukuka uygun olduğunu belirterek, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile “…Okul Aile Birlikleri, 14.06.1973 tarih ve 1739 sayılı Kanun’un 16 ncı maddesine göre hazırlanan … Yönetmeliği’ne göre kurulmuş olup, bu birliğe kamu tüzel kişiliği statüsü tanınmadığından, okul aile birliklerinin yasal temsilcisinin … olduğu, bu minvalde davalı tarafın aktif husumete ilişkin itirazı yerinde olmayıp ayrıca okul aile birlikleri, öğretmenevleri ve akşam sanat okulları ile öğretmen lokallerinin bakanlıklarına bağlı Kamu işyeri diğer bir değişle kamu işvereni olmadığı 5335 sayılı Kanun’un 30 uncu maddesinin 2 nci fıkrası kapsamında giren kurum ve kuruluş olarak değerlendirilemeyeceği sabit olup, iş bu konu ile bire bir uyumlu olan … 1. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2016/267 Esas sayılı dava dosyasında mahkememizin kaldırma ilamı öncesinde vermiş olduğu karar gibi karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiş, yapılan istinaf incelemesi neticesinde Samsun BAM 8. H.D 2018/1122 Esas, 2018/1039 Karar sayılı ilamı ile karar verilmesine yer olmadığına ilişkin karar esas denetiminden geçmiş ve ilgili kararda davacının dava açılırken haklı olduğundan bahsedilmiştir. İş bu kararda da okul aile birliklerinin kamu işyeri statüsünde olmadığı tasdik edilmiştir.

Yukarıda anılan gerekçelerden ötürü; Bam ilamı da nazara alınarak; açılan davanın kabulü ile; SGK Başkanlığı Sigorta Primleri Genel Müdürlüğünün 22.01.2015 günlü ve 421694 sayılı genel yazısı ile; sigorta primi teşviki uygulamasının tek taraflı olarak sonlandırılmasına binaen, yararlanılan teşvik primlerinin (hazine katkı paylarının) tahsil edilmesine yönelik davalı Kumluca Sosyal Güvenlik Merkezinin Gül Çetin Kaur Anadolu Lisesi Okul Aile Birliği Başkanlığı’na borç tahakkuk ettirilmesine ilişkin kurum işleminin iptaline, iptale konu işlem nedeniyle ödenen prim bedellerinin davacı kuruma iadesine karar verilmiştir.

Mahkememizce sehven karadaki ” davalı Kumluca Sosyal Güvenlik Merkezinin davacıya borç tahakkuk ettirilmesine ilişkin kurum işleminin iptaline kısmında “Gül Çetin Kaur Anadolu Lisesi Okul Aile Birliği Başkanlığı’na” yazılması gerekirken sehven koyu harf ile gösterilen davacıya ibaresi yazılmış olup, iş bu hata tashih yolu ile düzeltilmiştir.

Buna göre; davacının davasının kabulü ile;

– SGK Başkanlığı Sigorta Primleri Genel Müdürlüğünün 22.01.2015 günlü ve 421694 sayılı genel yazısı ile; sigorta primi teşviki uygulamasının tek taraflı olarak sonlandırılmasına binaen, yararlanılan teşvik primlerinin (hazine katkı paylarının) tahsil edilmesine yönelik davalı Kumluca Sosyal Güvenlik Merkezinin davacıya borç tahakkuk ettirilmesine ilişkin kurum işleminin iptaline, iptale konu işlem nedeniyle ödenen prim bedellerinin davacı kuruma iadesine, dair karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili, kurum işlemlerinin yerinde olduğunu ve davanın reddine karar verilmesi gerektiğini belirterek, istinaf yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; “…Dava iptal edilen teşvik ile ilgili kurum işleminin iptali ve menfi tespit davasıdır. İlk derece mahkemesince daha önce konusuz kalan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmişti. Bu kararın istinafın üzerine Dairemizin 22.02.2021 gün ve 2021/628 Esas-2021/463 Karar sayılı kararı ile 5510 sayılı Kanun’un ek 17 nci maddesi gereğince araştırma ve inceleme yapılması için kararın kaldırılmasına karar verilmiştir. İlk derece mahkemesince kaldırma kararımız gereği araştırma ve inceleme yapılmış, bu defa davanın kabulüne karar verilmiştir. Davacı tarafın 5510 sayılı Kanun’un ek 17 nci maddesi kapsamında yapılan başvurusunun sonuçsuz kaldığı anlaşılmış olup bu itibarla davanın esastan karara bağlanması yerindedir.

İşin esasına gelince; Danıştay 15. HD nin 23.05.2018 gün ve 2015/2896 Esas-2018/5184 Karar sayılı kararında değindiği üzere okul aile birliklerinin eğitim kurumlarının amaçlarının gerçekleştirilmesine katkıda bulunmak için okul ile aile arasında işbirliğini sağlamak üzere kuruldukları her birliğin okulun adını aldığı, okulların eğitim ve öğretim hizmetlerine etkinlik ve verimlilik kazandırmak, okulların ve maddi imkanlardan yoksun öğrencilerin zorunlu ihtiyaçlarını karşılamak suretiyle sosyal amaç güdüldüğü bu sebeple okul aile birliklerinin gelirlerinin her türlü vergi, resim ve harçtan muaf olduğu, Bakanlığa bağlı birlikler olarak tanımlandığı tek başına kamu kurumu olarak nitelendirilemeyeceği, ayrı bir tüzel kişiliğinin bulunmayıp sosyal amaç güden bir oluşum olarak nitelendirilmesi gerektiği, öte yandan istihdam eden anlamında işveren konumunda olduğu anlaşıldığından prim teşvikinden yararlandırılmamasına ilişkin kurum işleminde hukuka uygunluk bulunmamaktadır.

Bu itibarla ileri sürülen istinaf sebepleri dikkate alındığında dosyadaki yazılara, hükmün Dairemizce de benimsenmiş bulunan yasal ve hukuksal gerekçeleri ile dayandığı maddi delillere ve özellikle bu delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre mahkemenin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı anlaşılmakla” denilerek, HMK’nın 353/1-b-1 maddesi gereğince istinaf başvurusunun esastan reddine dair karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı … vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili, Kurum işlemlerinin yerinde olduğunu ve davanın reddine karar verilmesi gerektiğini belirterek, kararın bozulmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalı Kurumca davacı hakkında 22.01.2015 tarihli genel yazı gerekçe gösterilerek davacı Gül Çetin Kaur Anadolu Lisesi Okul Aile Birliği Başkanlığı hakkında tahakkuk ettirilen prim borcunun iptali gerekip gerekmediği hususundadır.

2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri, 5510 Sayılı Kanunun 81’inci maddesi ile ek 16 ncı ve geçici 70 inci maddesi hükümleridir.

3. Değerlendirme
1. Eldeki davada, davalı Kurumca Gül Çetin Kaur Anadolu Lisesi Okul Aile Birliği hakkında işlem yapıldığı anlaşılmakta ise de, davacı … Bakanlığının Gül Çetin Kaur Anadolu Lisesi Okul Aile Birliğine izafeten dava açtığının anlaşılması karşısında, karar başlığında bu durumun gösterilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.

Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,

2. İlk Derece Mahkemesi kararının karar başlığında yer alan “…” ibaresinin silinerek yerine “Gül Çetin Kaur Anadolu Lisesi Okul Aile Birliğine izafeten …” ibaresinin yazılması suretiyle kararın DÜZELTİLEREK ONANMASINA,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

28.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.