YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/8093
KARAR NO : 2023/9115
KARAR TARİHİ : 03.10.2023

MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
SAYISI : 2018/327 E., 2022/9 K.
DAVA TARİHİ : 05.07.2013
KARAR : Kısmen Kabul

Taraflar arasında Mahkemece görülen iş kazasından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat istemi davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, (Kapatılan) 21. Hukuk Dairesince Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabul kısmen reddine karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı … San ve Tic. A.Ş. vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi … tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacının 14.11.2011 günü meydana gelen iş kazasında sürekli iş göremezliğe uğradığını iddia ederek 25.000,00 TL maddi, 5.000,00 TL manevi tazminatın davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı … İnş. … vekili cevap dilekçesinde özetle; kazanın meydana gelmesinde davacının %10 kusurlu olduğunu, davacı işçinin kaza tarihinde müvekkilin sigortalı işçisi olmakla birlikte kaza tarihinde diğer davalı … Sa. ve Tic. A.Ş.nin şantiyesinde çalışma yaptığını, davacı işini yaparken meslek ve sanatının gerektirdiği şekilde hareket etmediğini, acemi ve kusurlu davranmak suretiyle kendi ağır kusuru ile yaralanmış ve elinin kesilmesine neden olduğunu, müvekkili alt yüklenici olarak işini yaptığı … Grubu ile birlikte ve diğer davalı ile çalışma yaptığı şantiyelerde kazayı önleyici iş güvenliği tedbirlerinin tamamını almış olduğunu, yapılmakla olan işin özelliği nedeniyle tüm çalışanları olduğu gibi davacıyı işin yapılma şekli ve meydana gelmesi muhtemel kazanın önlenmesi için neler yapılmasının gerektiği konularında bilgilendirdiğini, davacıya muhtemel kazalardan etkilenmemesi ve az etkilenmesi için çalışma saatlerinde kullanmak üzere gerekli olan koruyucu teçhizatı imza kaşlığında teslim ettiğini ve çalışmalarını yaparken bu koruyucu malzemeleri özellikle çalışırken kullanmasını istediğini, davacının dikkatsiz, tedbirsiz ve kusurlu davranmak suretiyle diğer bir işçinin çalışmakta olduğu çalışır durumdaki daire testereye elini uzattığını ve testerenin bıçağının temas etmesi sonucunda elinin kesilmesine neden olduğunu, davacı tarafından makinenin sonradan bozulduğunun anlaşıldığı iddia edilmiş olduğunu, olaya ilişkin görgü tanıklarının beyanları ile sabit olduğu üzere makine çalışır durumda ve herhangi bir bozukluğunun söz konusu olmadığını, davacı kendi kusuru sonucu meydana gelen kazada yaralandığını, kaza sonrası müvekkil şirket davacının geçirdiği kazayı SGK’ya iş kazası olarak bildirdiğini ve olayla ilgili gerekli bilgi ve belgeleri kuruma vermiş olduğunu, kurum davacının geçirmiş olduğu iş kazası nedeniyle gerekli incelemeye yapmış olup raporun henüz taraflarına ulaşmadığını, dava konusu iş kazasıyla ilgili olarak SGK tarafından düzenlenmiş olan soruşturma ve inceleme raporu geldiğinde, davacının olayın oluşunda tedbirsiz ve dikkatsiz davrandığı, mesleğini icra ederken acemi davranmak suretiyle diğer bir işçinin çalışmakta olduğu çalışır durumdaki daire testereye elini uzatmış ve testerenin bıçağının temas etmesi neticesinde kendi kusuruyla elinin kesilmesine neden olduğunun sabit olacağını, davacının davasının bu yönde haksız olduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur.
2.Davalı … san. ve Tic. A.Ş. vekili cevap dilekçesinde özetle; davacının diğer davalı … çalışanı olduğunu, davacının … tarafından işe giriş bildirgesi ile çalıştırıldığı ve davacı işçinin … ile hizmet akdi ilişkisi içerisinde olduğunun görüleceği, davacıya ait tüm SGK dökümlerinin asıl işvereninin … Grubu Ortaklık Girişimi bulunan metro istasyonu inşaatına ilişkin olduğunun ihtilaf dışı olduğu, diğer davalı … müvekkili şirkete ait Erenköy’de bulunan Apartman 18 projesinin kaba inşaat işlerini üstlenen alt işveren konumunda olduğunu, dava konusu iş kazası tamamen müvekkil şirket bilgisi haricinde işçinin işvereni … tarafından işçinin olağan ve sürekli çalıştığı metro inşaatından Apartman 18 şantiye sahasına geçişin yapıldığı sırada tezahür ettiğini, bu hususun tamamen … inşaatın kendi tasarrufunda olduğunu, müvekkil şirketin gerek Apartman 18 projesinde alt işverenlik ilişkisinin kurulduğu sırada gerekse işçin devamı sırasında hiçbir bilgi verilmediğini, müvekkil şirketle … arasında akdolunan taşeronluk sözleşmesinin “Taşeronun sorumlulukları” başlıklı 6 ncı maddesinin 6.5. bendi; ” Taşeron Sosyal Güvenlik giriş kaydı olmayan kişileri çalıştırmayacak, Taşeron adına şantiyeye gelen personelin işbaşı yapmadan bir gün önce Sosyal Güvenlik Kurumuna girişleri yapılıp işverene bildirilecektir” şeklinde olduğunu, işbu sebeple olay günü müvekkil şirket şantiyesine … tarafından müvekkil şirkete herhangi bir bilgi vermeksizin, sözleşme gereği SGK’ya bildirim yapılmaksızın ilk kez geçişi yapılan işçinin uğradığı iş kazası ve sözleşmenin de açıkça ihlali niteliğinde olan taşeron şirket uygulaması nedeniyle müvekkil şirketin sorumlu tutulamayacağının aşikar olduğunu, olay evvelinde işçinin kesinlikle müvekkil şirket şantiyesinde bulunmadığını, işçinin sigortası dahi … Grubunun üzerinden metro inşaatına ilişkin … tarafından yaptırıldığını, bu sebeple müvekkil şirkette davacı işçiye ve mezkur olaya dair hiçbir bilgi ve belgenin bulunmadığını, dava konusu iş kazası SGK’ya … tarafından … Grubu sigortası üzerinden bildirildiğini, davacının müvekkil şirketle fiili ya da hukuki bir bağlantısının bulunmadığını, taraflar arasındaki ilişki doğru tespit edilerek zararlandırıcı olayın meydana gelişine sebep olanlara yöneltilmesi gerektiğini, asıl olanın önlem alma görevini yerine getirmeyen tam ve kusurlu olan kişi ya da kişilere husumetin yöneltilmesinin olduğunu, işçinin olağan ve sürekli çalıştığı yerin metro inşaatı olması, işçinin sigortasının ve iş kazası bildiriminin … Grubu üzerinden metro inşaatına ilişkin yapılması, işçinin daha evvel hiçbir şekilde müvekkil şirkete ait apartman 18 şantiyesinde bulunmaması, dava konusu olaya sebebiyet veren iş makinesinin taşerona ait olması hususları göz önüne alındığında mezkur davanın müvekkili yönünden reddi gerektiğini, davacı tarafından mahkemeye ibraz edilen belgelerin hiçbirinde müvekkil adının yer almadığını, SGK Denetmen Raporunun 5.5 maddesi “… Grubu Ortak Girişimi taşeron … 14.11.2011 tarihinde meydana gelen iş kazasında 5510 sayılı Kanun’un 21 ve 76 ncı maddelerinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmediği ve %80 oranında kusurlu olduğu ” devam eden maddede ise sigortalı …’ın iş kazasında %20 oranında kusurlu olduğunun belirtildiğini, somut olayda müvekkilinin sorumluluğunu gerektiren hiçbir kanaat bulunmadığını, bu sebeple tarafına haksız yöneltilen davanın reddinin gerektiğini savunmuştur.
3.Davalı … Grubu vekili cevap dilekçesinde özetle; … Grubu Ortak Girişimini … İnş. San ve Tur ve Tic. A.Ş., … San. İnş. ve Taah. A.Ş., … S.P.A. şirketlerinin oluşturduğu adi bir ortaklık olduğunu, ortaklığın tüzel kişiliğinin bulunmadığını, ortak girişimin davalı veya davacı olması sıfatı ve husumet ehliyetinin bulunmadığını, husumet yokluğu itirazlarının bulunduğunu, müvekkili ortaklığın bizzat işçi çalıştırmayıp işi bölerek ihale suretiyle muhtelif kişilere veren iş sahibi ihale makamı İş Kanunu’nun 1/son maddesi anlamında bir asıl işveren olmadığını, müvekkili ortaklığın davacının da işçi sağlığı ve güvenliği eğitimi almasını takip ve koordine ettiğini, müvekkili ortaklık tarafından tüm işçiler işe başlarken kendilerine iş sağlığı ve işçi güvenliği eğitimlerinin verildiğini, ilgili doküman teslim edildiğini, ayrıca işçilerin eğitimlerinin denetlendiğini, davacının da ilgili eğitimlere katılmış, eğitimde kullanılacak dökümanı ve görevini ifa ederken kullanacağı alet edevat ile koruma amaçlı araç ve gereci eksiksiz olarak tam aldığını, müvekkili ortaklık tarafından Kaza Risk Raporuna göre gerekli kontrol ve takibin yapılması için gerekli organizasyonun yapıldığını, müvekkiline atfedilecek bir kusurun bulunmadığını, SGK Denetmen Raporuna göre davacının kusurlu olduğu ve kusur oranının da %20 oranında olduğu tespit edildiği, davacının kusur oranını kabul etmediklerini, davacının kusurlu olduğu olgusu davacı vekilinin dilekçesinde de alenen ifade edildiği gibi, davacının iş arkadaşının çalıştığı makineye arkadaşının isteği ile yardım ettiği esnada yaralanması nedeniyle sabit bulunduğu, davacı kendi görev tanımına uygun olarak çalıştığı esnada değil arkadaşına yardım etmek düşüncesiyle başka bir makineye gerekli önlemleri almadan ve tedbirsizce müdahale ettiği esnada yaralandığını, davacının tedbirsiz davranışı ve dikkatsizliğinin yaralanmasına neden olduğunu savunmuştur.

III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 24.05.2016 tarihli ve 2013/642 Esas, 2016/193 Karar sayılı kararı ile
1-Davacının maddi tazminat talebinin kısmen kabulüne, 15.220,47 TL maddi tazminatın kaza tarihi olan 14.11.2011 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin istemin reddine,

2-Davacının manevi tazminat talebinin kısmen kabulüne, 2.000,00 TL manevi tazminatın kaza tarihi olan 14.11.2011 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin istemin reddine karar verilmiştir.

IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1.Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ile davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.

2. (Kapatılan) 21.Hukuk Dairesi’nin 03.07.2018 tarih ve 2016/15054 Esas – 2018/5993 Karar sayılı ilamında özetle; dava dilekçesinde davalı olarak … Grubu Ortak Girişimi’nin gösterilmesinin husumette yanılgı olarak kabul edilerek iş ortaklığını oluşturan her bir şirkete karşı ayrı ayrı husumet yöneltmesi için davacı vekiline süre verilerek taraf teşkilini sağlamak ve sonucuna göre karar vermekten ibaret olduğu, … Grubu Ortak Girişiminin Kartal Metrosu ikmal inşaatı ve elektro mekanik sistemler temin, montaj, işletmeye alma işleri istasyon platform ve merdiven beton kaba inşaat işlerini dava dışı … Proje İnş. ve Tic. A.Ş.ye alt yüklenici sözleşmesi ile verdiği, Kurum kayıtlarında sigortalının işvereni olarak … Grubu Ortak Girişimi … Proje Alt Taşeronu …’ın belirtildiği, davalı … İnş. San. ve Tic. A.Ş. ile davalı … arasında … İnş. San. ve Tic. A.Ş. adına yapımı devam eden bina inşaatının kaba inşaat işleri konusunda anlaşıldığı, davaya konu olay tarihinde …’ın sigortalıyı … İnş. San. ve Tic. A.Ş.nin Erenköy şantiyesinde geçici görev belgesi ile geçici olarak görevlendirdiği, sigortalının bu görevlendirme sırasında kalıp imalatı yaparken sol elinin bilek kısmının daire testereye teması sonucunda yaralandığı, … Grubu Ortak Girişimi ile … İnş. San. ve Tic. A.Ş. arasında herhangi bir sözleşmeye dosya arasında rastlanmadığı, hükme esas alınan kusur raporunda ise … Grubu Ortak Girişiminin asıl işveren, … İnş. San. ve Tic. A.Ş.nin 1. alt işveren, …’ın 2. alt işveren olarak nitelendirildiği, bu nitelendirmenin olayın oluşunun yukarıda anlatıldığı biçimde gerçekleştiğinin anlaşılması karşısında hatalı olduğu, bu durumda 19.03.2015 tarihli kusura ilişkin bilirkişi raporunun olay tarihinde yürürlükte bulunan İş Kanunu’nun 77 nci maddesinin öngördüğü koşulları içermediği giderek hükme esas alınacak nitelikte olmadığı, yapılacak işin; … Grubu Ortak Girişimi ile … İnş. San. ve Tic. A.Ş. arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi ya da organik bağ olup olmadığı, olayın meydana geldiği şantiyede yapılan işin … Grubu Ortak Girişimi’nin yüklenimindeki iş ile ilgisi olup olmadığı araştırılarak bu araştırma sonucunda iş güvenliği konusunda uzmanlardan oluşan bilirkişi heyetine konuyu tüm yönleri ile incelettirip yukarıda bahsedilen esasları kapsayan kusura ilişkin bilirkişi raporu alınmasından sonra oluşacak sonuca göre bir karar verilmesinden ibaret olduğu belirtilerek Mahkeme kararı bozulmuştur.

B. Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile usul ve yasaya uygun bozma ilamına uyularak dosyada davalı olarak … Grubu Ortak Girişimi oluşturan her bir şirket dosyaya ayrı ayrı davalı olarak kayıt edilerek dava taraflarına yöneltilmiş, davalıların cevap dilekçesi sunmuş oldukları görülmüş, bozma ilamı doğrultusunda yeni bir kusur bilirkişi heyetine dosya tevdii edilmiş olduğunun görüldüğü, somut olayda, 14.11.2011 tarihinde davalı … İnşaatın çalışanı olan davacının asıl işveren … san ve tic. A.Ş.’nin … Gurubundan aldığı işte çalışırken elini testereye kaptırması ve yaralanması şeklinde olduğunun anlaşıldığı, dosya kapsamından davacının davalı …’ın çalışanı olduğu, davalı işveren olarak İş Kanunu’nun 77 nci maddesi ve İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü’nün 2 ve 3 üncü maddeleri gereği iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak zorunda olduğu, aynı Tüzüğün 4 üncü maddesine göre işyerinde, teknik ilerlemelerin getirdiği daha uygun sağlık şartlarını sağlaması gerekli olduğu, Çalışanların eğitim Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmeliğin 5 ve 6 ncı maddeleri kapsamında davacıya eldiven (kesmeye karşı dayanıklı) vermesinin gerektiği, davalı işverenin kullanılan testerede tehlikeli yerlere koruyucu tesis etmesi çalışanların hareketli kısımlara teması engellemesi gerektiği, bu koruyucular çalışanlar tarafından kolaylıkla iptal edilebilir nitelikte olmaması gerektiği, bahse konu olan kazada gerekli önlemleri almayan, testerede koruyucu tesis etmeyen, çalışanlara iş güvenliği eğitimi vermeyen, uygun nitelikte eldiven sağlamayan davalı alt işveren … …’ın üzerine düşen yükümlülüklerini yerine getirmediği kanaatine varıldığı, dosya kapsamında yer alan sözleşme kapsamında asıl işveren konumunda … İnş. San ve Tic. A.Ş. olduğunun görüldüğü, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 2 nci maddesine göre asıl işveren alt işveren çalışanlarının sağlık ve güvenliğini sağlamakta alt işveren ile beraber sorumlu olduğu bilinmekte olup … San. ve Tic. A.Ş. Firması işveren olarak İş Kanunu’nun 77 nci maddesi ve İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünün 2 ve 3 üncü maddeleri gereği iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak zorunda olduğu, dava konusu olayda gerekli denetim ve gözetimleri yapmayan … İnş. San ve Tİc. A.Ş. firmasının ihmali olduğu kanaatine varıldığı, davacının olay tarihinde aklıselim biri olarak testerede çalışırken dikkati olması, hareketli kısımlardan uzak durması gerektiği, davacı İş Kanunu’nun 77 nci madesine göre kendi güvenliği için gerekli özeni ve dikkati göstermediği kanaatine varıldığı, davalılar … İnş. San ve Turz. ve Tic. A.Ş. … San. İnş. ve Taah. A.Ş. ve … S.P.A şirketlerinin işin sevk ve idaresinde bulunmadığı, kaza konusunda çalışan istihdam etmediği, diğer davalı … İnş. ile arasında herhangi bir iş ilişkisinin mevcut olmadığı anlaşılmakla meydana gelen kazada herhangi bir ihmali olmadığı kanaatine varıldığı gerekçesiyle
Davanın kısmen kabul kısmen reddi ile
1-Net 15.220,47 TL maddi tazminat ücreti alacağının kaza tarihi olan 14.11.2011 tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte davalılar … / … ve … San. ve Tic. A.Ş’den müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine,
2-Net 2.000,00 TL manevi tazminat ücreti alacağının kaza tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte davalılar …/ … ve … San. ve Tic. A.Ş.’den müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine,

3-Davalılar … Ağır San. İnş. ve Taah. A.Ş., … İnş. San. Turz. ve Tic. A.Ş., … SPA yönünden davanın husumetten reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı … San ve Tic. A.Ş. vekili tarafından temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı … San ve Tic. A.Ş. vekili temyiz dilekçesinde özetle; davaya konu iş kazasının davalı … İnşaatın … Grubu Ortak Girişimi’nin şantiyesinde meydana geldiğini, müvekkili … şirketinin … inşaatında hiçbir zaman faaliyeti olmadığını, bu nedenle müvekkili şirketin dava konusu kazada sorumluluğundan bahsetmenin mümkün olmayacağını, Yargıtayın bozma kararında müvekkili şirketin … Grubu ile organik bağı olup olmadığının araştırılması gerektiğinin belirtildiğini, dolayısıyla müvekkili … ile diğer davalı … Grubu Ortak Girişiminin herhangi bir ortak noktası bulunmadığından davanın müvekkili şirket açısından reddine karar verilmesi gerekirken aleyhine karar verilmesinin hukuka aykırı olduğunu beyanla kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, iş kazasında sürekli iş göremezliğe uğrayan sigortalının maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı HMK Geçici 3/2 nci maddesi delaletiyle uygulama imkanı bulan 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanunla yapılan değişiklikten önceki 1086 sayılı HUMK’un 427 ilâ 444 ncü maddeleri, 6101 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkındaki Kanun 2 nci maddesi gereğince uygulanma olanağı bulunan 6098 sayılı Türk Borçlar Kanun’un 5 inci maddesi ve iş kazasının tespit tarihi itibariyle yürürlükte olan mevzuat hükümleri dikkate alındığında 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 41, 42, 43, 44, 46 ve 47 nci maddeleri ile 332 nci maddesi, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 77 nci maddesi, 5510 sayılı Kanun’un 21 nci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 1086 sayılı Kanun’un 428 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen Mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz kapsam ve nedenlerine göre, temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı … San ve Tic. A.Ş. vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın kararı veren Mahkemeye gönderilmesine,
03.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.