YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/6430
KARAR NO : 2022/8541
KARAR TARİHİ : 06.06.2022

Mahkemesi : … Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
İlk Derece Mahkemesi : Pazarcık 1. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir
İlk Derece Mahkemesince, davanın kısmen kabulüne, davalı …’na yöneltilen davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine dair verilen karara karşı, davalı … ve fer’i müdahil Kurum vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, … Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince davalı … ve feri müdahil Kurum vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
… Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının davalı … ve feri müdahil Kurum vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi … tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı, 22.06.2009-30.03.2014 tarihleri arasında Karaağaç Köyü Muhtarlığı nezdinde bekçi ve korucu sıfatı ile Kuruma bildirilmeyen hizmetlerinin tespitine karar verilmesini istemiştir.
II-CEVAP:
Davalı … vekili, davanın reddini istemiştir.
Fer’i müdahil Kurum vekili, davanın reddini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE
MAHKEME KARARI
Mahkemece, açılan davanın kısmen kabulü ile, a-Davacı …’ın Karaağaç Mahallesi Muhtarlığının bağlandığı davalı …’nda 22/06/2009-30/03/2014 tarihleri arasında 5510 sayılı yasanın 4/1-a maddesine göre asgari ücretle çalıştığının ve bu tarihler arasında toplam 1718 günün sigortalılık süresine eklenmesi gerektiğinin tespitine,
b-Davalı …’na yöneltilen davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Bölge Adliye Mahkemesi, davalı ve fer’i müdahil Kurum vekillerinin istinaf başvurularının, HMK’nin 353/1-b maddesinin (1) numaralı alt bendi uyarınca esastan reddine karar vermiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı … vekili, kurumun işveren olmadığını, dava sürecinde dinlenen Kamu tanıklarının ; davacının orman işletme nezdinde köy bekçisi değil de orman bekçisi olduğunu beyan ettiklerini, köy karar defterinde davacının Orman Bölge müdürlüğü bünyesinde çalıştırılacağı ve hizmet karşılığının Orman Bölge Müdürlüğünce karşılanacağı belirtildiğini, maaşların Orman isletme şefliği tarafından yatırıldığı dosya kapsamında anlaşıldığını, Pazarcık Belediye Başkanlığının işveren sıfatıyla kabulü hatalı olduğunu belirterek temyiz kanun yoluna başvurmuştur.
Fer’i müdahil Kurum vekili, hak düşürücü sürenin göz önünde bulundurulmadığını, İlk derece mahkemesinin gerekli araştırma ve inceleme yapmadan davanın kabulüne karar verdiğini belirterek temyiz kanun yoluna başvurmuştur.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Hizmet tespitine ilişkin talebin yasal dayanağı 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçiş hükümlerini içeren Geçici 7. maddesi gereğince 506 sayılı Kanunun 79/10. ve 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddeleri olup Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
Bu tür davalarda mahkemece yapılacak iş, davacıyla ilgili varsa tüm belge ve kayıtlar işverenden istenilmeli, çalışmanın gerçekleştiği ileri sürülen işyerinin Kurum nezdinde bulunan dosyası, işverence hazırlanması gerekli ücret ödeme bordroları, puantaj kayıtları ve diğer kayıtlar getirtilmeli, dönemsel sigorta primleri bordrosuyla veya aylık prim ve hizmet belgesiyle bildirimleri yapılan sigortalılar tanık sıfatıyla dinlenilmeli, Kurum müfettişlerince inceleme yapılıp yapılmadığı sorulmalı, inceleme yapılmışsa belgeler getirtilmeli, aynı çevrede faaliyet yürüten ve davacının çalışmasını bilebilecek durumda olan tarafsız nitelikte başka işverenler ve bordrolu çalışanlar yöntemince saptanarak tanık sıfatıyla dinlenilmeli, işçilik alacaklarına ilişkin dava dosyasının varlığı araştırılarak celbedilmeli ve işçilik hakları davasında dinlenen tanıkların anlatımları ile bu dosyada bilgi ve görgüsüne başvurulan tanıkların anlatımları karşılaştırılmalı, varsa çelişki giderilmeli, yargılama sürecinde dinlenen tanık anlatımlarının değerlendirilmesinde, iş yerinin kapsamı, kapasitesi ve niteliği nazara alınmalı, işin mevsimlik olduğu anlaşılırsa dönemleri belirlenmeli, bu dönemde davacı ile işveren arasındaki sözleşmenin askıda olduğu ve mevsimlik dönemlerde hak düşürücü sürenin işlemeyeceği gözönünde bulundurulmalı; böylelikle; çalışmanın varlığı, başlangıç ve bitiş tarihleri, mevsimlik mi, sürekli mi olduğu, yapılan işin kapsam ve niteliği de nazara alındığında kısmi çalışma mümkün olduğundan kısmi ve kesintili olup olmadığı yöntemince araştırılmalıdır.
Bu yasal düzenleme ve açıklamalar ışığı altında inceleme konusu dava değerlendirildiğinde, davacının 22.06.2009 tarihinde Karaagaç Köyü Muhtarı tarafından 2009 yılı bekçiliğine seçildiği, köy karar defterine göre 01.01.2010 tarihli toplantıda, “Kahramanmaraş Orman Bölge Müdürlüğünce köyümüz Kandil mevkiinde dikilen orman ile ilgili ihtiyar heyeti bir kişinin bekçi olarak turulmasına, tutulan bu kişinin … olup, gönderilen bekçi ücretlerinde sarf edilmek üzere Orman Bölge Müdürlüğümüzün köyümüz adına Pazarcık Ziraat Bankasındaki 28849893-5001 nolu hesabına aktarılarak bekçi …’a ödenmek üzere köyümüz Muhtarı …’u yetkili olarak oybirliği ile karar verilmiştir.” kararı alındığı, 2011, 2012 ve 2013 yıllarında çeşitli tarihlerde yapılan toplantılarda aynı şekilde karar alınmış olduğu anlaşılmaktadır.
Yukarıda belirtilen kararlar karşısında öncelikle davacının köy muhtarlığı nezdinde köy bekçisi mi yoksa Orman İşletme Müdrlüğü nezdinde orman bekçisi mi olarak çalıştığı hususunda beyanı alınarak davacının çalışmasının mahiyeti belirlenmeli, bu şekilde çalışmanın hangi dönemde hangi statüde yerine getirildiği açıklıkla tespit edilmeli, tespite konu dönemde gerçek işveren veya işverenlerin kim olduğu net olarak belirlendikten sonra HMK’nın 124. Maddesi gereğince husumet yönetilerek davaya dahil edilmeli, ilgili Orman İşletme Müdürlüğünden davacının bekçi tutulmasına, ödeme yapılmasına ilişkin belgeler, köy karar defterinde bahsedilen banka kayıtları, para makbuzları celp edilmeli, davacıya bekçiliğine istinaden silah verilip verilmediği ilgili mülki amirlikten sorulmalı, köy muhtarlığı ve azalığı yapan kişiler ile res’en tespit edilecek tanıkların bilgi ve görgülerine başvurulmalı, uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek, varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Mahkemece açıklanan maddi ve hukuki esaslar gözetilmeksizin eksik araştırma ve inceleme sonucu yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalı … ve feri müdahil Kurum vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve … Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: … Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1. maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalı …’na iadesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 06.06.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.