YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/4101
KARAR NO : 2022/7421
KARAR TARİHİ : 18.05.2022

Mahkemesi : … Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi
İlk Derece Mahkemesi : … 17. İş Mahkemesi

Dava, rücuan tazminat istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle asıl ve birleşen davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalılardan … Taah. Tic. Ltd. Şti. vekili ile … Al. İnş. San. Tic. Ltd. Şti. vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, … Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
… Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı …Taah. Tic. Ltd. Şti. vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi … tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okundu. Temyiz konusu hükme ilişkin dava, 01.10.2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun Geçici 3. maddesi delaletiyle 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438. maddesinde sayılı ve sınırlı olarak gösterilen hâllerden hiçbirine uymadığından, temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasına ilişkin isteğin reddine karar verildikten sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.
I-İSTEM
Davacı Kurum vekili; kurum sigortalısı Süleyman Çinko’nun 21/06/2011 tarihinde maruz kaldığı iş kazası sonucu sürekli iş göremezlik durumuna girdiğini, davalı işverenlerin gerekli iş güvenliği tedbirlerini almadığını, Kurum tarafından sigortalıya peşin sermaye değerli gelir bağlandığını, geçici iş göremezlik ödeneği ödendiğini ve tedavi masrafı yapıldığını, toplam 106.030,14TL Kurum zararının oluştuğunu belirterek şimdilik 53.015,07 TL Kurum zararının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini talep etmiştir.
… 4. İş Mahkemesi’nin 2016/347 esas sayılı dosyasında davalı …İnşaat Taah Proje ve Tic. Ltd. Şti. aleyhine aynı olaya ilişkin olarak birleştirme talepli dava açılmış, mahkemece dosyanın bu dava dosyası ile birleştirilmesine karar verilmiştir.
Davacı vekili, talep artırım dilekçesi ile talebini arttırmıştır.
II-CEVAP
Davalı … Alüminyum şirket vekili; kazalı işçinin nivo ile ölçü alması ile olayın gerçekleşme şekli, kaza ve kurum zararı arasında her ne sebeple olursa olsun uygun illiyet bağı bulunmadığını belirterek, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı … Gayrimenkul şirket vekili; müvekkili şirketin iş kazasının yaşandığı inşaat işinin alüminyum doğrama ve panel cephe işleri ile cam temini ve cam montajları kısmını anahtar teslim olarak sigortalı kazazedenin işvereni diğer davalı … Alüminyum İnşaat San Tic. Ltd Şti.’ne kaba inşaat işini ise dava dışı …İnşaat Taah. Proje ve Tic. Ltd. Şti.’ne devretmiş olması karşısında müvekkili şirkete husumetin yöneltilemeyeceğini, müvekkili şirketin dava konusu kazaya ilişkin hiçbir kusurunun bulunmadığını belirterek davanın reddini istemiştir.
Davalı …İnşaat vekili; dava konusu olayın meydana geldiği inşaatta güvenlikten sorumlu firmanın inşaat sahibi ve asıl işveren olan … Gayrimenkul İnşaat Yatırım ve Turizm A.Ş. unvanlı firma olduğunu, müvekkili firmanın kaba yapı yüklenici sözleşmesi kapsamında inşaatın kaba işlerini üstlendiğini, olayın meydana geldiği inşaatta çalışmalarına alt katlardan başlayan müvekkili firmanın kazanın meydana geldiği alt katlarda işlerini tamamladığını ve katları işveren … firmasına teslim ettiğini, bu aşamadan sonra teslimi yapılan katların güvenliği ile ilgili müvekkili firmanın hiçbir sorumluluğunun bulunmadığını belirterek, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk Derece Mahkemesince; “…Kurum sigortalısı Süleyman Çinko’nun davalı işyerinde çalıştığı esnada 21.06.2011 tarihinde saat 09:30 sıralarında davalı … Gayrimenkul İnşaat Yatırım ve Turizm A.Ş.’nin asıl işveren, diğer davalı … Alüminyum İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin alt işveren olduğu inşaat işyerinde davacı kurum sigortalısının nivo ile ölçü alma işinde çalıştığı sırada inşaatın 25. katından düşen beton parçasının 17. katta bulunan bariyere çarpıp kırarak başına isabet etmesi sonucu yaralanması şeklinde meydana geldiği, kaza sebebiyle kurumca sigortalıya 85.769,78TL ilk peşin sermaye değerli gelir bağlandığı, 12.497,38TL geçici iş göremezlik ödeneği ödendiği ve 7.762,98TL tedavi gideri sarf edildiği, olay sonrasında düzenlenen tahkikat raporunda olayın iş kazası olduğunun, kazanın meydana gelmesinde davalı … Gayrimenkul İnşaat Yatırım A.Ş.’nin %70, davalı … Alüminyum İnş. San. Ltd. Şti.’nin %30 oranında kusurlu olduklarının, kazalı sigortalının kusurun bulunmadığının tespit edildiği, mahkememizce dosyanın tevdi edildiği bilirkişi heyetince düzenlenen raporda 4857 sayılı İş Kanunu madde 77, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü madde 2, 3, 4, Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmelik madde 4, 9, Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği madde 9 maddelerine göre davalı … Gayrimenkul İnşaat Yatırım ve Turizm A.Ş.’nin %30, davalı … Alüminyum İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin %20, dava dışı …İnşaat Taah. Proje ve Tic. Ltd. Şti.’nin %50 oranında kusurlu olduklarının belirlendiği, kazalı sigortalıyla kusur izafe edilmediği, düzenlenen raporun olayın oluş şekliyle uyum arz ettiği anlaşılmıştır. Kusur raporunda dava dışı …İnşaat’a kusur izafe edilmesi üzerine davacı tarafça … 4. İş Mahkemesi’nin 2016/347 esas sayılı dosyası ile bu davalı aleyhine aynı olaya ilişkin olarak birleştirme talepli dava açılmış, mahkemece dosyanın mahkememiz dosyası ile birleştirilmesine karar verilmiştir. Kaza tarihi itibariyle tavan hesabı yapılmak üzere dosyanın tevdii edildiği bilirkişi tarafından düzenlenen raporda kazalı sigortalının belirlenen zararına göre kurum talebinin zarar tavan içerisinde kaldığı, rücu şartlarının oluştuğu anlaşılmakla talep artırım dilekçesi doğrultusunda asıl dava ve birleşen dava yönünden davanın kabulüne karar vermek gerekmiş…” gerekçesiyle;
“Davanın asıl dava ve birleşen dava yönünden kabulüne,
85.769,78TL İPSD’nin gelir onay tarihinden,
12.497,38TL geçici iş göremezlik ödeneğinin tediye tarihlerinden,
7.762,98TL tedavi masrafının sarf tarihlerinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine karar verilmiştir. davacıya verilmesine, 236,56 TL geçici iş göremezlik ödeneğine her bir ödeneğin ödendiği tarihten itibaren yasal faizi ile davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsil edilerek davacıya verilmesine” karar verilmiştir.
Davalı …İnşaat Taah. Proje ve Tic. Ltd. Şti. vekili; Tanık ifadeleri ve dosyada mevcut delillerle olayda ihmali ve sorumluluğu olan firmanın işveren … firması olduğu açıkça ortadayken müvekkil firmayı sorumlu tutmak hukukun temel ilkelerine aykırı olduğunu, dosyadaki tüm deliller incelenmeden ve hatalı olarak tespit edilen kusur oranına ve yapılan hesaplamaya göre hüküm kurulduğunu, kusur raporuna yapılan itirazlarının ve ek rapor alınması taleplerinin ret edildiğini, müvekkil firmanın kendi sorumluluğunda çalışan tüm işçilere gerekli talimatları verip, iş güvenliği ve işçi sağlığının sağlanması için tüm gerekli tedbirleri aldığını, asıl işveren … firmasının müvekkil firmanın uyarılarını dikkate almayarak dava konusu üzücü olayın yaşanmasına sebebiyet verdiğini, iş kazasında müvekkil şirketin kusurunun bulunmadığını, davanın reddi gerektiğini belirterek,
Davalı … Alüminyum İnş. San. Ltd. Şti. vekili (katılma yolu ile); hatalı kusur raporuna göre karar verildiğini, kazanın davalı …İnşaat şirketinin dikkatsiz temizlik işleminden kaynaklandığını, bu şirket ile müvekkili şirket arasında asıl-alt işveren ilişkisi bulunmadığını, 3. kişinin kusurundan müvekkil şirketin sorumlu olamayacağını, davanın reddi gerektiğini belirterek istinaf kanun yoluna başvurmuşlardır.
B-BAM KARARI
… Bölge Adliye Mahkemesince; istinaf başvurularının, HMK’nin 353/1-b maddesinin (1) numaralı alt bendi uyarınca esastan reddine; dair karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı …İnşaat Taah Proje ve Tic Ltd şirket vekili, istinaf yoluna başvuru sebepleri ile aynı doğrultuda gerekçelerle; ilgili mahkeme kararının kaldırılmasına dair karar verilmesini talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Davanın yasal dayanağı, olay tarihinde yürürlükte bulunan ve 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 21. maddesidir.
5510 sayılı Kanun’un “İş Kazası ve Meslek Hastalığı İle Hastalık Bakımından İşverenin ve Üçüncü Kişilerin Sorumluluğu” başlıklı 21. maddesine göre; İş kazası ve meslek hastalığı, işverenin kastı veya sigortalıların sağlığını koruma ve iş güvenliği mevzuatına aykırı bir hareketi sonucu meydana gelmişse, Kurumca sigortalıya veya hak sahiplerine bu Kanun gereğince yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri toplamı, sigortalı veya hak sahiplerinin işverenden isteyebilecekleri tutarlarla sınırlı olmak üzere, Kurumca işverene ödettirilir. Anılan madde ile işveren davalının, Kurumun rücu alacağından sorumluluğu ancak kusurunun varlığı halinde mümkündür.
Kusurun belirlenmesinde ise; zararlandırıcı sigorta olayının ne şekilde oluştuğunun, dosya içeriğindeki tüm deliller takdir olunarak belirlenmesi ve kabul edilen maddi olgular doğrultusunda, konusunda uzman sayılacak kişilerden oluşturulacak bilirkişi heyetinden, aynı olay nedeni ile daha önce açılmış ve kesinleşmiş tazminat ve ceza davaları varsa, tazminat davasında verilen kararın güçlü delil oluşturduğu hususu ile ceza davasında belirlenen maddi olguların bağlayıcı olacağı hususu da gözetilmek suretiyle sigortalı ile davalının ve varsa dava dışı kişilerin kusur oran ve aidiyetleri konusunda rapor alınması gereklidir.
5510 sayılı Kanunun 21. maddesinin 1. fıkrasında, iş kazası ve meslek hastalığı, işverenin kastı veya sigortalıların sağlığını koruma ve iş güvenliği mevzuatına aykırı bir davranışı sonucu meydana gelmişse, Kurumca sigortalıya veya hak sahiplerine bu Kanun gereğince yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri toplamının, sigortalı veya hak sahiplerinin işverenden isteyebilecekleri tutarlarla sınırlı olmak üzere, Kurumca işverene ödettirileceği, 4. fıkrasında, iş kazası, meslek hastalığı ve hastalık, üçüncü bir kişinin kusuru nedeniyle gerçekleşmişse, sigortalıya ve hak sahiplerine yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısının, zarara sebep olan üçüncü kişilere ve şayet kusuru varsa bunları çalıştıranlara rücû edileceği belirtilmiştir. Anlaşılacağı üzere 1. fıkrada işverenin, 4. fıkrada üçüncü kişinin rücu alacağından sorumlulukları düzenlenmiş olup bunlara dayanılarak açılan rücuan tazminat davalarında işveren ile üçüncü kişi arasında müteselsil borçluluk ilişkisi bulunduğundan konuya ilişkin olarak olayın meydana geldiği tarihte yürürlükte bulunan 818 sayılı Borçlar Kanununun irdelenmesi de gerekmektedir.
Söz konusu Kanunun 141–148. maddelerinde müteselsil borçlara yer verilmiş olup 141. maddede, alacaklıya karşı, her biri borcun tümünden sorumlu olma yükümü altına girdiklerini beyan eden birden çok borçlu arasında teselsül bulunduğu, böyle bir beyanın yokluğunda teselsülün ancak kanunun belirlediği durumlarda olacağı, 142. maddede, alacaklının, müteselsil borçluların tümünden veya birinden borcun tamamen veya kısmen ödenmesini istemekte serbest olduğu, borç tamamen ödeninceye dek borçluların tümünün sorumluluklarının devam edeceği, 145. maddede, yaptığı ödeme veya takas ile borcun tamamını veya bir kısmını sona erdirmiş olan müteselsil borçlulardan birinin, sona eren borç oranında diğer borçluları borçtan kurtarmış olacağı, 146. maddede, borcun niteliğinden aksi anlaşılmadıkça, müteselsil borçlulardan her birinin alacaklıya yapılan ödemeden birbirine eşit birer payı üzerine almak zorunda olduğu ve payından çok ödeme yapanın, fazla tutar yönünden diğer borçlulara rücu hakkının bulunduğu, 147. maddede, rücu hakkından yararlanan müteselsil borçlulardan her birinin, ödediği tutar oranında alacaklının haklarına halef olacağı bildirilmiştir.
Bu yasal düzenlemeler uyarınca iş kazasının oluşumuna etken kusur oranlarının saptanmasına yönelik incelemede; maddi olayın özellikleri dikkate alınarak, ihlal edilen mevzuat hükümleri, zararlı sonuçların önlenmesi için koşulların taraflara yüklediği özen ve dikkat yükümüne aykırı davranışın doğurduğu sonuçlar ayrıntılı olarak irdelenip, kusur aidiyet ve oranları gerekçeleriyle ortaya konulmalıdır.
Diğer taraftan, olay tarihinde yürürlükte olan 5510 sayılı Kanun’un 12. maddesi hükmüne göre alt işveren, bir işte veya bir işin bölüm veya eklentisinde işverenden iş alan ve kendi adına sigortalı çalıştıran 3. kişidir. Asıl işveren alt işveren ilişkisinin varlığı için, öncelikle, işin başka bir işverenden alınmış olması, bir başka ifade ile asıl işverinin işverenlik sıfatına sahip olması, asıl işyeri ya da işyerinden sayılan yerlerde kendi adına işçi çalıştırıyor olması gerekir.
İşin belirli bir bölümünde değil de tamamının bir bütün halinde ya da bölümlere ayrılarak başkalarına devredildiği, işten bu yolla tamamen el çekildiği, sigortalı çalıştırılmadığı için işveren sıfatının haiz olunmadığı durumda ise, bunları devralan kişiler alt işveren, devredenler de asıl işveren olarak nitelendirilemeyecektir.
Alt işveren sıfatının kazanılmasında diğer koşullar ise, asıl işverenden istenilen işin, asıl iş, ya da, işyeriyle ilgili işin bir bölümünde veya işyeri eklentilerinde alınmış olması ve bu işte işi alanın kendi işçilerinin çalıştırılması ve bu nedenle de işveren sıfatına sahip olunmasıdır.
Eldeki davada, davalı … Gayr. İnş. Yat. ve Tur. A.Ş.’ye ait Marmaray Aprt Otel-Rezidans Ticaret Merkezi projesi inşaatı işinin kaba inşaat kısmının 26.04.2010 tarihli sözleşme ile ……İnşaat Taah. Proje ve Tic. Ltd. Şti. tarafından üstlenildiği, öte yandan davalı … Gayr. İnş. Yat. ve Tur.A.Ş ile kazalının işvereni olan … Alüminyum İnş. San. Ltd. Şti. ile de inşaatın dış cephe elemanlarının teşkili ve alüminyum doğrama, giydirme panel, cephe işleri ve kompozit levha kaplama işleri ve cam temini ile cam montajlama malzemelerinin temini ile işçiliğinin yapılması ile ilgili 31.01.2011 tarihli sözleşme akdedildiği, 21.06.2011 tarihinde … Alüminyum İnş. San. Ltd. Şti. sigortalısı Süleyman Çinko, nivo ile ölçü aldığı sırada …İnşaat Taah. Proje ve Tic.Ltd.Şti. çalışanları inşaatın 25. katında çalışırken bu kattan düşen beton parçası 1. teras zemin katta çalışan kazalının başındaki barete isabet edip yaralanmasına sebep olduğu anlaşılmış olup meydana gelen olayda, asıl işveren alt işveren ilişkisinin … Gayr. İnş. Yat. ve Tur. A.Ş.-…İnşaat Taah. Proje ve Tic. Ltd. Şti. arasında, yine … Gayr. İnş. Yat. ve Tur. A.Ş.- … Alüminyum İnş. San. Ltd. Şti. arasında olduğu, ancak …İnşaat Taah. Proje ve Tic. Ltd. Şti.-… Alüminyum İnş. San. Ltd. Şti. arasında ise bu şekilde asıl-alt işveren ilişkisinin olmadığı, 3. kişi konumunda oldukları anlaşılmakla, … şirketi sigortalısının uğradığı söz konusu iş kazası nedeniyle …İnşaat Taah. Proje ve Tic. Ltd. Şti.’nin 3. kişi olduğu açık olup bu nedenle anılan şirketin kaza nedeniyle sorumluluğunun da 5510 sayılı Yasanın 21/4. maddesi kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek eksik araştırma ve inceleme sonucu yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalı …Taah. Tic. Ltd. Şti. vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve … Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: … Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgiliye iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 18.05.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.