YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/14502
KARAR NO : 2023/38
KARAR TARİHİ : 09.01.2023
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
SAYISI : 2022/211 E., 2022/215 K.
vekili Avukat …
DAVA TARİHİ : 11.09.2020
HÜKÜM/KARAR : Davanın reddi
Taraflar arasında görülen kurum işleminin iptali ve tespit davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi Kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın reddine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi … tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı şirket vekili dava dilekçesinde özetle; SGK Eskişehir Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğünün 63422323-202.99-E8466802 sayılı, 17.07.2020 tarihli, taraflarına gönderilen “Belediyeye ait işletme ve şirketlerin mahiyet kodunun değiştirilmesi” konulu yazıda, şirketlerinin kamu işleri olarak değerlendirildiğinin belirtildiğini, mahiyet kodunun 2 ve 4’den, 1 ve 3’e çevrildiğini, sözkonusu yazıya karşı idari başvuru yerine haiz olmak üzere 22.07.2020 tarihinde davalı kuruma mahiyet kodunun tekrar önceki gibi 2 ve 4 (özel sektöre ait işyerleri) olarak düzeltilmesi talebinde bulunduklarını, ancak davalı kurumun 78981244-206.99-E9972718 sayılı 25.08.2020 tarihli yazı ile taleplerini reddettiğini, şirketlerinin Belediye şirketi olduğunu, buna rağmen şirketlerinin mahiyet kodunun değiştirildiğini, özel hukuk tüzelkişisi olan belediye şirketlerinin bu kapsamda olmadığını beyanla şirketlerinin özel hukuk tüzel kişisi olduğunun tespiti ile müvekkilleri şirkete ait mahiyet kodlarının işyerlerine göre tekrar ‘2’ ve ‘4’ (Özel sektöre ait devamlı işyerleri) olarak tespitini, kayıtların tespit gibi ‘2’ ve ‘4’ olarak düzeltilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı Kurum vekili cevap dilekçesinde özetle; Genel Müdürlüklerinin 11.05.2020 tarihli “İşyeri tescil kayıtlarının güncellenmesi” konulu genel yazıda belirtildiği üzere şirket hissesinin %50’den fazla olması ve bağlı/ilgili kuruluş olması halinde mahiyet kodlarının 1 ve 3 olarak güncellenmesi gerektiğinin belirtildiğini ve gerekli güncellemenin yapıldığını, davacı işverenin 23.07.2020 tarihinde itiraz ettiğini, konu hakkında 30.07.2020 tarihinde SGK Başkanlığı Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü İşverenler Daire Başkanlığından görüş sorulduğunu, 06.08.2020 tarihli yazı ile mahiyet kodlarında değişikliğe gidilmeyeceği, 1 ve 3 olarak sürdürüleceğinin belirtildiğini, bunun üzerine davacı şirkete taleplerinin kabul edilmediği, mahiyet kodlarının 1 ve 3 olarak uygulanmaya devam edeceğinin bildirildiğini, davacı şirkete tebliğ edilen yazı sonrasında iş bu davanın açıldığını, davacının iddiasının haksız olduğunu ve hukuki dayanaktan yoksun davanın reddine karar verilmesi gerektiğini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 19.11.2020 tarihli ve 2020/28 E., – 2020/14 K., sayılı kararıyla; “Davanın kabulüne, davacı şirkete ait mahiyet kodlarının işyerlerine göre tekrar ‘2’ ve ‘4’ (Özel sektöre ait devamlı işyerleri) olarak tespitine, kayıtların tespit gibi ‘2’ ve ‘4’ olarak düzeltilmesine” karar verilmiştir.
IV. BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesi kararının süresi içerisinde davalı vekili tarafından istinafı üzerine Bölge Adliye Mahkemesince;
“Davalı Kurum vekilinin istinaf isteminin 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi nin 1 numaralı alt bendi gereğince esastan reddine” karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili tarafından temyiz isteminde bulunmuştur.
Daire kararında; “Davanın yasal dayanağı, 5335 sayılı Kanun’un 30/2 inci maddesi “Herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emeklilik veya yaşlılık aylığı alanlar bu aylıkları kesilmeksizin; genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, döner sermayeler, fonlar, belediyeler, il özel idareleri, belediyeler ve il özel idareleri tarafından kurulan birlik ve işletmeler, sosyal güvenlik kurumları, bütçeden yardım alan kuruluşlar ile özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşları, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların bağlı ortaklıkları ile müessese ve işletmelerinde ve sermayesinin %50’sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklarda herhangi bir kadro, pozisyon veya görevde çalıştırılamaz ve görev yapamazlar.” düzenlemesini içerir.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 28 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi 18.08.2021 tarihli ve 31572 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 6 ncı maddesiyle değiştirilmiş olup;
“Mahiyet kodu; yapılan işin özel veya kamu sektörüne ait daimi veya geçici olduğunu belirtmeye yönelik olup tek hane rakamdan ibarettir. Özel sektöre ait devamlı işyerlerine, ‘2’ ve özel sektöre ait geçici işyerlerine ‘4’ mahiyet kodu verilir. 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen kamu idareleri ve kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların bağlı idare, ortaklık, müessese ve işletmeleri ve yukarıda belirtilenlerin ödenmiş sermayesinin % 50’sinden fazlasına sahip oldukları ortaklık ve işletmeler, özel kanunlarına göre personel çalıştıran diğer kamu kurumlarına ait devamlı işyerlerine ‘1’, geçici işyerlerine ‘3’ mahiyet kodu verilir.” hükmü düzenlenmiştir.
Eldeki dosya kapsamından; Eskişehir Ticaret Sicil Memurluğunda 15.02.2000 tarihinden itibaren Sicilin Merkez-14760 sicil numarasında tescilli ve … Tepebaşı/Eskişehir adresindeki davacı …’nin %99,99’unun Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’ne %0,01’inin Belmar Ltd. Şti.’ne ait olduğu anlaşılmaktadır.
Yukarıda yapılan açıklamalar ışığında, 5335 sayılı Kanun’un 30 uncu maddesi ile Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 28 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında, davacı şirketin kamu idaresi olarak yer alıp almadığı irdelenmeksizin, yazılı şekilde karar verilmesi isabetsiz bulunmuştur” gerekçeleriyle karar bozulmuştur.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Eskişehir Ticaret Sicil Memurluğunda 15.02.2000 tarihinden itibaren Sicilin Merkez-14760 sicil numarasında tescilli ve …, … adresindeki davacı …’nin %99,99’unun Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’ne %0,01’inin … Ltd. Şti.’ne ait olduğu anlaşılmakla yukarıda belirtilen yasal düzenlemeler ile davacı şirkete ait işyerlerinin 5335 sayılı Kanun’un 30 uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara ait işyerlerinden olduğu ve kamusal yönünün ağır bastığı kanaati ile “Davanın reddine” karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili, yerel mahkeme kararının somut gerekçelere dayanmadığı, davacı şirketin TTK’na göre kurulmuş bir özel hukuk tüzel kişisi olduğu, mahiyet kodunun belirlenmesine yönelik SGK Genelgesinde kamu iktisadi teşebbüsleri arasında belediye iştiraklerinin sayılmadığı, tüm yasa ve mevzuata göre de özel hukuk tüzel kişisi kabul edildiği gerekçeleriyle İlk Derece Mahkemesince verilen kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı şirketin mahiyet kodunun, kurum tarafından kamu kurum ve kuruluşları için belirlenen 1 ve 3 kodları olarak değiştirilmesi işleminin yerinde olup olmadığı, davacı şirketin özel hukuk tüzel kişisi sayılarak mahiyet kodunun 2 ve 4 olarak değiştirilip değiştirilemeyeceği noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri, 5335 sayılı Kanun’un 30 uncu maddesi ile Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 28 inci maddesi
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davacı tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı şirketin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin ilgiliden alınmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
09.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.
…
…