YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/14104
KARAR NO : 2023/6905
KARAR TARİHİ : 15.06.2023

MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
KARAR : Kabul

Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen tespit davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi … tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacı şirketin ihale yolu ile üstlenerek yerine getirdiği beton travers üretim işinin asgari işçilikten muaf olduğunun tespitini, muaf sayılmaması halinde ise işin yürütümü için gerekli asgari işçilik oranının mahkemece belirlenmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davalı Kurum vekili cevap dilekçesinde özetle; Kurum tarafından yapılan işlemlerin 2015/12 sayılı genelgeye göre 2013/4, 5, 6 ve 2014/2, 3, 4. aylara ait teşvikten yersiz olarak yararlandığının tespit edildiğini, davanın kamu düzenine ilişkin olduğunu, resen araştırma gerektiğini belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 27.11.2018 tarihli ve 2018/110 Esas, 2018/747 Karar sayılı kararıyla; “Davanın kabulüne, davalı Kurumun … sicil numaralı iş yeri dosyasında işlem gören 2013/170187 ihale kayıt numaralı 51.584 adet B70 travers yapım işinin asgari işçilikten muaf olduğunun ve davacı iş yerinin borçlu olmadığının tespitine” şeklinde karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Kurum vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 02.01.2020 tarihli ve 2019/65 Esas, 2019/2014 Karar sayılı kararıyla; davalı Kurum vekilinin istinaf isteminin reddine, karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Kurum vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2.Dairemizin 27.05.2021 tarihli 2020/4884 Esas, 2021/7145 Karar sayılı ilamı ile “…Eldeki davada ise, davacı şirketin …sicil numaralı işyerinin işvereni olduğu, 2013/170187 ihale kayıt numaralı 51584 adet B70 travers alım işini üstlendiği ve tamamladığı, işin alım yani temin işi olduğu, piyasada hazır bulunan mal statüsünde olduğunun iddia edildiği, Kuruma başvurularak ilişiksizlik belgesi talebinde bulunulduğunda Kurumun 25.11.2015 günlü yazı ile yeterli işçilik bildirilmediğinden bahisle 1.109.480,16 TL borç tebliğ ettiği, yazıda %7 asgari işçilik oranının esas alındığı, Kurum ile yapılan görüşmede asgari işçilik oranının kurum tespit komisyonunca belirlendiğinin öğrenildiği, bu orana itiraz edildiği, işyerinin ilk kuruluşunda 11.09.2012 tarihinde işyerinin travers imalatı yapacağının da kuruma bildirildiği, sadece ihale konusu işe ilişkin bir işyeri olmadığı iddiaları karşısında mahkemece heyet raporu alınmaksızın, TOBB’nin Kapasite Raporu doğrultusunda hüküm kurulmuş olması isabetsizdir.
Asgari işçilik oranı, inceleme konusu dönemde yürürlükte ve idare mahkemesi kararı ile iptal edilmedikçe geçerli olan, önceden belirlenmiş listelere göre belirlenmeli, bu listelerde mevcut değil ise, Asgari İşçilik Tespit Komisyonu tarafından belirlenmelidir. Belirlenen orana itiraz halinde ise, oran belirlenirken esas alınan tüm belge ve dayanak verileri getirtildikten sonra, gerektiğinde yapılan iş keşfen ve inceleme konusu olan iş kolunda uzman kişilerden oluşan heyet tarafından yerinde gözlemlenmeli, sonucuna göre, özellikle uygulanması gereken oran somut verilere dayalı olarak tespit edilmeli ve dava konusu olmakla belirlenen oran üzerinden %25 (indirim) eksiltme yapılmaksızın, Kurum müfettişince yapılan belirlemelerden ayrılma yönlerini açıklıkla belirtir şekilde ve hesaplama içerir bir rapor aldırmak suretiyle bir karar verilmelidir.” gerekçesi ile karar bozulmuştur.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen tarih ve sayılı kararı ile; ” Somut olayda B70 tipi traverslerin sadece davalı ihale makamına özel olarak üretilen bir demir yolu üstyapı malzemesi olmadığı ve travers imalatı yapan davacı firmanın travers imalatı yapan diğer tüm firmalar gibi üretim planlaması yönünden elinde stok bulunması gerektiği yani üretimin her zaman talebin önünde bulunması gerekeceğinden, piyasada hazır halde alınıp satılan bir mal olarak değerlendirilmesi gerektiği, davacı şirket ile TCDD Genel Müdürlüğü … 4. Bölge Müdürlüğü arasındaki 2013/170187 ihale kayıt numaralı ihale dosyasındaki sözleşme konusu, UIC60’lık raya uygun HM Skl-14 tipi elastik bağlantılı ön germe- ön çekmeli 51.584 adet B70 tipi beton travers satın alınmasına ilişkin, işin asgari işçilik uygulamasından muaf olduğu sonucuyla davanın kabulüne davalı kurumun 1030372.058 sicil numaralı iş yeri dosyasında işlem gören 2013/170187 ihale kayıt numaralı 51.584 adet B70 travers yapım işinin asgari işçilik uygulamasından muaf olduğunun ve davacı işyerinin davalı kuruma borçlu olmadığının tespitine , “karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Kurum vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Kurum vekili temyiz dilekçesinde özetle; eksik hususların yerine getirilmediği, uzman bilirkişilerden kapsamlı bilirkişi raporu alınmadığı, asgari işçilik tutarının hesaplanmasında, dava konusu işin, işyeri devamlı sigortalıları ile yapıldığının bu iş için ayrı işçi çalıştırmadığının belirtilmesi halinde daimi işyeri sigortalılarının sayısı, niteliği tespit edilerek, sözleşme döneminde bu sayı ve nitelikteki işçilerle dava konusu işin yapılmasının mümkün olup olmadığının araştırılması, ayrıca piyasadan temin edilebilen şeylerden olması nedeniyle piyasadan temin edildiğinin ileri sürülmesi halinde; inceleme konusu işi yapan başka işyeri olup olmadığı, varsa davacının buralardan temin edip etmediği buna dair faturalarının olup olmadığının araştırılması, belirtilen özelliklere sahip beton traverslerin hızlı tren hatları ve konvansiyonel hatlar haricinde de kullanılan malzeme niteliğinde olup olmadığı buna göre asgari işçilik uygulamasına tabi olmayacağının araştırılarak sonucuna göre karar verilmesi gerektiği, belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı şirketin ihale yolu ile üstlenerek yerine getirdiği beton travers üretim işinin asgari işçilikten muaf olduğunun tespiti, muaf sayılmaması halinde ise işin yürütümü için gerekli asgari işçilik oranının mahkemece belirlenmesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri, 5510 sayılı Kanun 85 inci maddesi hükümleridir.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 1086 sayılı Kanun’un 428 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı Kurum vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,15.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.