YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/13267
KARAR NO : 2022/16969
KARAR TARİHİ : 29.12.2022

Bölge Adliye
Mahkemesi : … Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
No :

Dava, davacının sigortalılık sürelerini iptal eden Kurum işleminin iptali istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalı Kurum vekilince istinaf yoluna başvurulması üzerine, … Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine dair karar verilmiştir.
… Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, Kurum vekilince temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi … tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili, Yozgat … Denetmenliğinin 28/04/2014 tarih, … sayılı raporuna istinaden, davalı kurumun 30/04/2014 tarih, … sayılı yazıları ile ekli listedeki işçilerin hizmet iptallerinin 30 gün içerisinde yapılması, aksi halde re’sen düzenleyeceklerini bildirdikleri halde süre ve itirazları beklemeden iptal işlemi yapıldığını, şirkete ait defter ve belgeler incelenmeden geriye dönük 10 yıllık iptal işlemi uygulanmasının açıkça hukuka aykırı olduğunu, müvekkilinin, Yozgat … Müdürlüğü’ne ait işyerini kiralayarak 05/12/2007 tarihinde ticari faaliyete şahıs firması olarak başladığını, 06/12/2007 tarihli yoklama fişi ile Yozgat Vergi Dairesi tarafından tespit yapıldığını, 12/12/2007 tarihli Ticaret Sicil Gazetesinde de tescil edildiğini, 04/12/2008 tarihinde … San. Ltd. Şirketine ait 600 metrekarelik işyerini kiralayarak ek iş olarak lokantacılık faaliyetine başladığını, bu konuda da Yozgat Vergi Dairesinin yoklaması ile işçilerin tespit edildiğini, işler kötüye gidince 28/02/2010 tarihinde işi terk ettiğini belirterek, Kurum işleminin iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II-CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; “Yozgat … Merkezinde işlem görmekte olan 2 2320 0101 1011968 066 01-36 sicil sayılı dosyada Nevriye Kıra adına işlem gören … işi işyerinde 01/05/2004-31/03/2013 dönemleri arasında işyeri yetkilileri ile aynı soy isimli kişilerin sigortalı bildirildiğini ve gerçekte işyerlerinde fiili çalışma olgusu olmayan kişilerin sigorta girişleri yapıldığını, … Kurumu İl Müdürlüğü … Denetmeni tarafından hazırlanan 28/04/2014 tarih, … sayılı soruşturma raporuna istinaden iptal edildiğini, davacının tek dava yerine, çok sayıda dava açması karşısında aleyhe karar verilmesi halinde tek dilekçe vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiğini beyanla, davanın reddini istemiştir.
III- MAHKEME KARARI:
A- İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk Derece Mahkemesince, davanın kabulüne karar verilmiştir.
B- BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Bölge Adliye Mahkemesince, Davalı Kurum vekilinin istinaf başvurusunun Hukuk Muhakemeleri Kanununun 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ
Davalı Kurum vekili; taraflar arasında hizmet ilişkisi olmadığını, Kurum işleminin yerinde olduğunu, davanın reddi gerektiğini beyanla temyiz talebinde bulunmuştur.
IV- İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME
Sahte sigortalılığa dayanan davalar hizmet tespiti içerikli olmakla, davanın yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Yasa’nın 79. maddesi ile 5510 sayılı Yasa’nın 86. maddesinde bu tür hizmet tespiti davalarının kanıtlanması yönünden özel bir yöntem öngörülmemiştir. Kimi ayrık durumlar dışında resmi belge ve yazılı delillerin bulunması sigortalı sayılması gereken sürelerin saptanmasında güçlü delil olmaları itibariyle sonuca etkili olurlar. Ne var ki bu tür kanıtların bulunmaması halinde somut bilgilere dayanması inandırıcı olmaları koşuluyla bordro tanıkları veya iş ilişkisini bilen komşu işyeri çalışanları gibi kişilerin bilgileri ve bunları destekleyen diğer tanıklarla dahi sonuca gitmek mümkündür. Bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunlu olup mahkemece, tarafların sunduğu deliller ile yetinilmemeli, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun ilgili hükümleri esas alınarak kendiliğinden araştırma ilkesi benimsenmeli, sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalı, çalışmanın geçtiği iddia edilen iş yerine dair düzenlenmiş Kurum müfettiş raporu ve dayanak belgeler varsa dosya içerisine getirtilmeli, yine çalışmanın geçtiği iddia edilen işyerinden bildirimi bulunup iptal edilmeyen bordrolu tanıkların yeteri kadarının beyanlarına başvurulmalı, ilgili işyerinin hangi tarihten itibaren faal olduğu ile çalışma ruhsatı alıp almadığı araştırılmalı, işyeri işvereninin vergi kayıtları irdelenerek çalışan sayısı tespit edilmeye çalışılmalı, komşu işyeri bodro tanıkları ve işverenleri tespit edilerek beyanlarına başvurulmak suretiyle uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Mahkemece davanın kabulüne karar verilmişse de yargılama aşamasında dinlenen tanık beyanlarının yeterli olmadığı anlaşılmaktadır. Mahkemece; bildirimi iptal edilmeyen bordro tanıkları da dinlenerek davacının işyerinde yaptığı işin ne olduğu ayrıntılı olarak sorularak somutlaştırılmalı, tanık anlatımları arasındaki çelişkiler giderilmeli hasıl olacak sonuca göre karar verilmelidir.
Mahkemece, açıklanan maddi ve hukuki ilkeler gözetilmeksizin eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve … Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: … Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 29.12.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.