YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/13132
KARAR NO : 2022/15224
KARAR TARİHİ : 30.11.2022
Mahkemesi :Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
No :
Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, bozma ilamına uyulmak suretiyle yapılacak yargılama sonucunda ilamında belirtildiği şekilde davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davalı ile feri müdahil Kurum vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi … tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Dava, davacının 01.09.2006 – 09.09.2014 tarihleri arasında davalı işveren işçisi olarak Bismil Sanayi Sitesi’nde çalıştığının tespiti talebinden ibaret olup Mahkemece verilen kararla bozma ilâmının gereği tam olarak yerine getirilmemiştir.
Önceki bozma ilâmında, “… Dosya içeriğinden davalı sıfatıyla aleyhine hüküm kurulan kooperatifin, hangi amaçla kurulduğu ve faaliyet gösterdiği, davacı ile ilişkisinin niteliğinin ne olduğu net olarak anlaşılamamaktadır. Yine dosyada dinlenen komşu işyeri tanıkları ve davacı tanıklarının beyanlarında, davacının davalı kooperatif çalışanı olduğu ve doğrudan sanayi sitesi esnafı tarafından işe alınan ve ücreti ödenen bir çalışan olduğu noktasında çelişkili beyanlar bulunmaktadır.
Yukarıdaki açıklamalar ışığında dava değerlendirildiğinde; davalı kooperatifin davaya cevabında ve temyiz dilekçesinde, gerçek işverenin kendisi olmadığını belirterek husumet itirazında bulunması da dikkate alınarak, öncelikle davalı kooperatifin, hangi amaçla kurulduğu ve faaliyet gösterdiği, görevinin ne olduğu açıklığa kavuşturulmalı, sonrasında davacının davalı kooperatif ile ilişkisinin niteliğini belirlemeye yönelik olarak; re’sen araştırma ilkesi doğrultusunda, davalı işyeri bordrolarında kayıtlı kişiler ile bulunamadığı takdirde, aynı yörede komşu ve benzeri işleri yapan başka işverenler ile bu işverenlerin çalıştırdığı ve bordrolara geçmiş kişiler saptanarak, bilgi ve görgülerine başvurulmalı, var ise işçilik alacaklarına ilişkin dava dosyası celbedilmeli ve işçilik hakları davasında dinlenen tanık anlatımları ile bu dosyada bilgi ve görgüsüne başvurulan tanık anlatımları karşılaştırılmalı, çelişki oluştuğu takdirde giderilmeli, işyerinde Kurum tarafından yapılmış tespit ve müfettiş raporu bulunup bulunmadığı soruşturulmalı, böylece davalı kooperatifin işverenlik sıfatı bulunup bulunmadığı, davacı ile aralarında hizmet akdi olup olmadığı kuşkuya yer vermeyecek şekilde gerekli tüm soruşturma yapılarak tespit edilip, sonucuna göre karar verilmelidir.” şeklinde detaylı ve yol gösterici açıklama yapılarak karar bozulmuştur.
Davanın davalı kooperatif yönünden husumetten reddi kararı eksik inceleme ve araştırmaya dayalıdır. Bozma ilamında öngörülmesine karşın araştırılmayan davalı kooperatifin, hangi amaçla kurulduğu ve faaliyet gösterdiği, görevinin ne olduğu, tasfiye edilip edilmediği açıklığa kavuşturulmalıdır. Yine bir kısım tanık beyanlarında belirtilen ve davacının bekçilik yaptığı dönemde meydana geldiği belirtilen hırsızlık olayı ile ilgili ceza dosyasının araştırılarak davacıyla ilgili bir hususun olup olmadığı belirlenmeli, çalışmanın geçtiği söz konusu Sanayi Sitesinde site yönetiminin oluşup oluşmadığı araştırılmalı, site yönetimin oluştuğunun belirlenmesi halinde site yönetimine husumet yöneltilerek davaya dahil edilmeli, site yönetiminin dava konusu döneme ait karar defterleri celbedilerek ücrete ilişkin kayıt ve bilgi olup olmadığı araştırılmalı, davacının bekçilik yaparken kullandığı kulübenin varsa elektrik, su abonelik ve faturalarının kimin adına olduğu tespit edilerek davacının işvereni belirlenmeli, bozma ilamında ayrıntılı olarak gösterilen açıklamalar da göz önünde bulundurularak tüm delillerin toplanarak birlikte değerlendirilmek suretiyle….” şeklinde belirtilen bozma ilamının gerekleri yerine getirilmemiştir.
Davacı iddiasında, sanayi sitesinde bekçilik yaptığı belirtilmiş olup sanayi sitesi kooperatifinin halen faal olduğunun anlaşılması karşısında evveliyatla işverenin net olarak belirlenmesi gerekmektedir. Ancak mahkemece toplanan deliller,bu kapsamda dinlenen tanık beyanları da hüküm kurmaya yeterli değildir.
Bu sebeple, mahkemece, sanayi sitesinin ne zaman faaliyete geçtiği, site içindeki dükkanların ne zaman sahiplerine teslim edildiği, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın ilgili biriminden, ilgili belediyeden, ilgili vergi dairesinden sorulmak suretiyle tespit edilmeli, sitede faaliyet gösteren en eski tarihten başlamak üzere işyeri sahipleri tespit edilerek tanık sıfatıyla dinlenilmeli, beyanlarda geçen sitede meydana gelen hırsızlık olayı ile ilgili emniyet kayıtları araştırılarak varsa ceza dosyası celbedilip buradaki beyanlar incelenmeli, davalı kooperatife ait gelir-gider defterleri 2006 yılından itibaren incelenerek personel giderleri ödemeleri denetlenmeli, elde edilecek sonuca göre gerçek işveren belirlenmeli, davacının kardeşi … tarafından yine davalı kooperatife karşı, yine aynı sitede 2006/9-09.09.2014 tarihleri arasında bekçilik yaptığından bahisle Bismil Asliye Hukuk (İş) Mahkemesinde E. 2014/1072 esasa kayden açtığı hizmet tespiti davası da göz önünde bulundurularak her iki iddia değerlendirilmek suretiyle gerçek işveren ve davacının çalışmasının olup olmadığı, çalışmanın varlığının tespiti halinde çalışma süreleri, tereddütsüz şekilde ortaya konulmak suretiyle bir karar verilmelidir.
Anılan maddi ve hukuki olgular gözetilmeksizin, eksik araştırma ve inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalı ve feri müdahil Kurum vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde ilgilisine iadesine, 30.11.2022 gününde oybirliği ile karar verildi.