YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/10328
KARAR NO : 2022/14119
KARAR TARİHİ : 14.11.2022

Mahkemesi : … Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
No :

Dava, Kurum işleminin iptali ile ölüm aylığına hak kazandığını ve yaşlılık aylığının sözleşme aylığına çevrilmesine ilişkin kurum işleminin iptali ile borçlu olmadığının tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalı Kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, … Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
… Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi … tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı vekili, davacının muris eşinin bağkur borçlanması yaparak yaşlılık aylığına hak kazandığını, eşinin vefatından sonra davacının ölüm aylığı için başvurduğunu, ölüm aylığı bağlanmasından sonra kurumun murisin 01.01.1989-19.06.2001 tarihleri arasında İsveç’ te çalışması olması nedeniyle çakışan sürelerin iptal edilerek yurtdışı sözleşmeli aylığa dönüştürülerek davacıya aylık bağlandığını, iptal edilen sürelerin isteğe bağlı sigortalılık olarak değerlendirilmesi gerektiğini, ayrıca davacının 29.03.2016 olan talep tarihine göre 5510 sayılı yasanın 32 maddesine göre ölüm aylığına hak kazandığından davacının 01.04.2016 tarihinden itibaren ölüm aylığına hak kazandığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP:
Davalı … Başkanlığı vekili; bağlanan sözleşmeli yurt dışı aylığına istinaden ölüm aylığına devir işlemi yapıldığını, kurumca yapılan işlemlerin mevzuata uygun olduğunu belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Davanın kabulüne karar verilmiştir.
İSTİNAF SEBEPLERİ
İstinaf kanun yoluna başvuran davalı vekili, kararın haksız ve hukuka aykırı olduğu, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesi talebiyle istinaf yoluna başvurulduğu görülmüştür.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Davalı … Başkanlığı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı Yasanın 353/1-b.1 hükmü gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı Kurum vekili, kararın haksız ve hukuka aykırı olduğu, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesi talebiyle temyiz yoluna başvurulduğu anlaşılmıştır.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE ESASIN İNCELEMESİ:
Yurtdışında çalışan birisinin Türkiye’de isteğe bağlı sigortalı olması mümkün ise de; bir kişinin yurtdışında ve Türkiye’de zorunlu sigortalı olarak aynı dönemde fiilen sigortalılığa esas faaliyette bulunması ve bu kapsamda sigortalı olması mümkün değildir. Türk sosyal güvenlik sistemi, çifte sigortalılığa kural olarak cevaz vermediği gibi, her somut olayın özelliğine göre bu yöndeki uyuşmazlıklarda; birbirleriyle çakışan sigortalılıkların, gerçek ve fiili sigortalılık olup-olmadığı üzerinde durulmalıdır. Açıklanan sebeplerle, davacının, yurtdışında zorunlu sigortalı olduğu dönemlerde Türkiye’deki zorunlu Bağ-Kur sigortalılığına hukuki geçerlilik tanınamaz.
Somut olayda, davacının eşi Rafet’in 1.5.1977-30.3.1982 tarihleri arası 4/1-c, 20.4.1982-3.9.2008 tarihleri arası 9493 gün 1479 sayılı Yasa kapsamında 4/1-b zorunlu siğortalılığı üzerinden davacının eşine 1.10.2008 tarihinden itibaren 4/b yaşlılık aylığı bağlandığı, eşin 21.3.2016 tarihinde vefatı ve davacının 29.3.2016 tarihli ölüm aylığı talebi üzerine ölüm aylığı bağlandığı, kurumca yapılan incelemede davacının eşinin İsveç’deki çalışmaları ile çakıştığı gerekçesiyle 31.12.1988-3.9.2008 tarihleri arası bağkur siğortalılığının iptali ile hizmet süresi 9000 gün altına düştüğü gerekçesiyle davacının eşinin aylığı başlangıçtan itibaren iptal edilerek borç çıkarıldığı, eşe 2100 gün 4/c, 2411 gün 4/b, 4489 gün yurt dışı çalışması üzerinden 1.10.2008 tarihinden itibaren sözleşme aylığı bağlandığı, sözleşme aylığınında ölüm aylığına çevrildiğinin 28.2.2017 tarihli işlemle davacıya bildirildiği, davacının işleme itirazı üzerine, 15.9.2017 tarihli işlemle yaşlılık aylığının sözleşme aylığına çevrildiği, bağlanan sözleşme aylığınında ölüm aylığına çevrildiğinin belirtildiği, davacı tarafından kurum işlemlerinin iptali ile eldeki davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Davacıya ait İsveç çalışma belgesine göre 1.1.1989-19.6.2001 tarihleri arası çalışması bulunan davacının, 1479 sayılı Yasa kapsamında zorunlu … ise de yurtdışı çalışmaları ile çakışan dönemin geçerli olmayacağı açıktır. Bu bağlamda Mahkemece, yurtdışında çalışmaları ile çakışan dönem dışında kalan sigortalılık süreleri gözetilerek sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi isabetsiz olup bozma nedenidir.

Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, eksik inceleme ve araştırmayla yazılı şekilde karar tesisi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve … Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: … Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak, temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 14.11.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.