YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/10037
KARAR NO : 2022/11653
KARAR TARİHİ : 03.10.2022
Mahkemesi : … Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
No :
Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabul kısmen reddine dair verilen karara karşı, davacı, … ve fer’i müdahil Kurum avukatları tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, … Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince davacının istinaf isteminin esastan reddine, davalı … ve feri müdahil Kurum vekillerinin istinaf istemlerinin kabulüyle kararın kaldırılmasına, davacın kısmen kabul kısmen reddine karar verilmiştir.
… Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davacı, fer’i müdahil Kurum ve davalılardan …, …, … vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili, müvekkilinin, sahibi davalı … olan, işletmesini …’ın yaptığı fırın işyerinde 2006 yılı Mayıs ayı ila 2012 yılı Nisan ayındaki çalışmalarının tespitine karar verilmesini istemiştir.
II- CEVAP
Davalı …; zamanaşımı söz konusu olması nedeniyle davacının, çalıştığı dönem ile ilgili dava açamayacağını, davacının en son 2010 yılının Nisan ayında …’a ait işyerinde kısa süreliğine çalıştığını, dava konusu işyerinin kendisine ait olmadığını beyanla davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Davalı …; davacının 2010 Nisan ayında çok kısa süreliğine yatacak yeri olmadığı için kendisine ait işyerinde yattığını ve bu dönemde kendisine yardımcı olduğunu, çalışmasının söz konusu olmadığını, en son 2010/Nisan ayında çıkıp gittiğini, davanın zamanaşımına uğradığını beyanla davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Fer’i müdahil … Başkanlığı vekili; davada hak düşürücü sürenin geçtiğini, Kurum kayıtlarında davacının tescil kaydına ve davalıya ait işyerinde çalıştığına dair bilgiye rastlanmadığını, hizmet tespitine ilişkin davaların nitelikçe kamu düzenine ilişkin olduğundan çalışma olgusunun hiçbir kuşkuya yer bırakmayacak biçimde ve re’sen deliller toplanmak suretiyle aydınlatılması mecburiyeti olduğunu beyanla davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III- MAHKEME KARARI
A- İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
“… TC. Kimlik numaralı, … ss numaralı davacı …’nın, davalı Kurumda tescilsiz Maltepe Mah. 8090 Sok. No:11/B Çiğli … adresinde bulunan davalı …’a ait fırında hizmet akdine istinaden asgari ücret ile 01.05.2006-30.04.2012 tarihleri arasında 2160 gün çalıştığının, bu çalışmasının davalı …’na bildirilmediğinin tespitine” karar verilmiştir.
B- BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
“1- Davacı vekilinin istinaf isteminin reddine, davalı …’ın ve fer’i müdahil … Başkanlığı vekilinin istinaf taleplerinin kısmen kabulüne;
… 1. İş Mahkemesi’nin, 30.01.2019 tarihli, 2015/192 E, 2019/20 K. sayılı kararının Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353/1-b.2 maddesi uyarınca kaldırılmasına,
2- a) Davalı … hakkındaki davanın husumet yokluğundan reddine,
b) Davalı … hakkındaki davanın kabulü ile;
… TC. Kimlik numaralı, … ss numaralı davacı …’nın, davalı Kurumda tescilsiz Maltepe Mah. 8090 Sok. No:11/B Çiğli … adresinde bulunan davalı …’a ait fırında hizmet akdine istinaden asgari ücret ile 01.05.2006-30.04.2012 tarihleri arasında 2160 gün çalıştığının, bu çalışmasının davalı …’na bildirilmediğinin tespitine” karar verilmiştir.
TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ
Davacı vekili, çalışmanın geçtiği fırın işyerinin fiilen davalı … tarafından işletildiği, bu davalı yönünden de davanın kabulüne karar verilmesi gerektiği,
… mirasçısı davalılar, hak düşürücü sürenin geçtiği, tanıkların davacının fırında yatıp kalktığını beyan ettikleri, çalıştığını söylemedikleri, davanın ispatlanamadığı, eksik araştırma ve incelemeyle karar verildiği,
Feri müdahil Kurum vekili, hak düşürücü sürenin geçtiği, tanık beyanlarının çelişkili olduğu, davanın ispatlanamadığı gerekçeleriyle kararın bozulmasını talep etmişlerdir.
IV- İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME
Dava, 506 sayılı Kanunun 79/10. ve 5510 sayılı Kanun’un m. 86/9. maddesi uyarınca açılmış hizmet tespiti davasıdır. Maddeye göre, “Yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları nazara alınır.”
Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların hizmetlerin tespitine ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu çerçevede hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyerek, gerekli araştırmaların re’sen yapılması ve kanıtların toplanması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır.
Tanık beyanları değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren, işçi ve işyeriyle ilişkileri düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça bordrolu, komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar da dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
Somut olayda, dinlenen tanık beyanları ve aldırılan bilirkişi raporu hükme esas alınarak davanın kabulüne karar verilmişse de verilen karar eksik araştırma ve incelemeye dayalıdır.
Mahkemece öncelikle davacıya davası açıklattırılarak, davalı işyerinde hangi tarihte ne şekilde işe girdiği, çalışma düzeninin ne şekilde olduğu, fırında hamur, pişirme, satış, dağıtım gibi hangi işleri yaptığı, işyerinde kimlerle birlikte çalıştığı sorularak somutlaştırılmalı, bildirilen bu kişilerin beyanları alınmalıdır.
Dosya kapsamından, davacının fırında yatıp kalktığı tanıkların büyük çoğunluğu tarafından ifade edildiğinden, mahkemece açıklığa kavuşturulması gereken hususun, fırında kalan davacının fiilen burada çalışıp çalışmadığı olduğu gözetilerek, bu hususun aydınlatılması kapsamında, fırının kapasitesi, fırında ne ve ne kadar üretildiği, ne şekilde satıldığı, tüm satışın fırında mı yoksa bakkal ve marketlere dağıtım yapılıp yapılmadığı, belirlenmeli, uyuşmazlık konusu dönemde davalı işyerinden başkaca sigortalı bildirim yapılmadığı ve fırını …’ın idare ettiği gözetildiğinde de; … …’nin hem hamur yoğurması, hem pişirmesi, satması, dağıtması gibi işleri ne şekilde yaptığı, tek başına yapabilmesinin mümkün olup olmadığı araştırılmalı, … … dışında çalışan olup olmadığı belirlenmeli, bu belirlemelere göre yapılacak değerlendirme ve oluşacak sonuca göre bir karar verilmelidir.
O halde, davacı, bir kısım davalılar ve fer’i müdahil Kurum vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve … Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen karar bozulmalıdır.
SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle, … Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/2 maddesi gereği BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgililere iadesine,
dosyanın Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 03.10.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.