YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2017/6684
KARAR NO : 2018/11300
KARAR TARİHİ : 27.12.2018

Mahkemesi :İş Mahkemesi

Dava, itibari hizmet süresinin tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, bozma ilamına uyularak yapılan yargılama neticesinde ilamında belirtildiği şekilde davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, taraf vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Mahkemece uyulan bozma ilamında “….ihtilaf konusu dönemde çalışılan işyerlerinin adresleri Kurum ve işverenden sorulup belirlenerek, anılan işyerlerinin fiilen matbaa olarak faaliyette bulunmasa bile, maruz kalınan etkenlerin oluşturduğu hastalıklar alanında Uzman tıp doktoru, matbaacılık işinden anlayan kimya yüksek mühendisi ve makine yüksek mühendisi, iş güvenliği uzmanlarından oluşacak üç kişilik bilirkişi kurulu marifetiyle bu işyerlerinde keşif yapılıp, davacı işçinin işyerinde yaptığı işin niteliği konusunda, işyerlerindeki incelemelerden elde edilen bulgular esas alınarak, öncelikle, işyerlerinin basımevi niteliğinde olup olmadığı belirlenip, bu ön koşulun varlığı belirlendikten sonra, çalışmanın basımevi işyerinin hangi bölümlerinde geçtiği, yapılan işin niteliği, özellikleri ve buna bağlı olarak hangi olumsuz dış etkenlere maruz kalındığı, çalışmanın itibari hizmet süresinden yararlanmayı gerektirir işyerinde geçip geçmediği, gürültü ve ihtizaz yapıcı makine ve aletlerdeki çalışma düzeniyle, çalışmanın gerçekleştiği saatler, gürültü düzeyi ve kullanılan maddelerin, insan sağlığı için tehlike sınırı ve ölçümleme yönteminin yargısal denetime elverir biçimde ortaya konulan rapor alınarak, varılacak sonuca göre karar verilmesi gerektiği” belirtilmiştir.
Davacının, davalıya ait işyerlerinde 02.01.1989 – 31.05.1991, 01.07.1997 – 15.09.1997, 15.03.2002 – 29.12.2003 ve 25.03.2004 – 08.09.2006 tarihleri arası dönemlerde baskı operatörü konumunda geçen çalışmalarının 506 sayılı Yasanın Ek 5/II maddesi uyarınca itibari hizmet süresinden yararlanmayı gerektirir koşullarda geçtiğinin tespiti istemli davası; mahkemece, bozma ilamına uyularak yapılan yargılama neticesinde isteğin kısmen kabulüne karar verilmiştir.
1-)506 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesi ile “işveren; …sigortalıları çalıştıran… kişiler…” olarak tanımlandığı, yine 5510 sayılı Kanun’un 12’inci maddesi ile “işveren; 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentlerine göre sigortalı sayılan kişileri çalıştıran gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar” olarak tanımlandığı, itibari hizmet tespitine yönelik davalarda, çalışma ilişkisinin nitelik ve süresinin belirlenmesinde, bu yöndeki işyeri bilgi ve belgelerine ulaşılmasında, bir başka deyişle, davanın sübutu, kanıtlama yükümlülüğü ve verilen kararın infazı açısından, işverene husumet yöneltilmesi zorunludur.
Somut olayda, davacının 02.01.1989 – 31.05.1991 arasında 96542 işyeri numaralı … işyerinden, 01.07.1997 – 15.09.1997, 15.03.2002 – 29.12.2003 tarihleri arasında … Ofset San Tic. Ltd Şti işyerinden, 25.03.2004 – 08.09.2006 tarihleri arasında ise … Ofset Mat. Kutu Amb. San. Tic. Ltd. Şti unvanlı işyerinden bildirimleri olduğu, mahkemece, davacının talep dönemi çalışmalarının geçtiği işverenler araştırılıp, tespit edilen işverenler davaya dahil edilmeden yargılamaya devam olunarak sonuca gidilmesi isabetsiz olmuştur.
Yapılacak iş, talep dönemi davacının çalışmalarının geçtiği işverenler tespit edilip, işverenlere husumet yöneltilmesi için HMK. 124. maddesi dikkate alınmak suretiyle davacıya mehil verilmeli; dahil edilen işverenlerin göstereceği bütün deliller toplandıktan sonra karar verilmelidir.
2-)Mahkemece, önceki bozma ilamı dogrultusunda, ihtilaf konusu dönemde çalışılan işyerlerinde çalışmaları geçen bordro tanıkları resen belirlenerek, anılan işyerleri fiilen matbaa olarak faaliyette bulunmasa bile, davacı işçinin işyerinde yaptığı işin niteliği konusunda, işyerlerindeki incelemelerden elde edilen bulgular esas alınarak, öncelikle, işyerlerinin basımevi niteliğinde olup olmadığı belirlenip, bu ön koşulun varlığı belirlendikten sonra, çalışmanın basımevi işyerinin hangi bölümlerinde geçtiği, yapılan işin niteliği, özellikleri ve buna bağlı olarak hangi olumsuz dış etkenlere maruz kalındığı, çalışmanın itibari hizmet süresinden yararlanmayı gerektirir işyerinde geçip geçmediği, gürültü ve ihtizaz yapıcı makine ve aletlerdeki çalışma düzeniyle, çalışmanın gerçekleştiği saatler, gürültü düzeyi ve kullanılan maddelerin, insan sağlığı için tehlike sınırı ve ölçümleme yönteminin yargısal denetime elverir biçimde ortaya konulan rapor alınarak, varılacak sonuca göre karar verilmelidir.
3-)Kabule göre, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 297. maddesinin (2). fıkrasında “hükmün sonuç kısmında, gerekçeye ait herhangi bir söz tekrar edilmeksizin, taleplerden her biri hakkında verilen hükümle, taraflara yüklenen borç ve tanınan hakların, mümkünse sıra numarası altında açık, şüphe ve tereddüt uyandırmayacak şekilde gösterilmesi gereklidir”, hükmü öngörülmüş olup, 506 sayılı Yasanın Ek 5. maddesinin 3. fıkrasının “… Fiilen çalışılmış güne eklenecek itibari hizmet günü sayısının bulunmasında (Çalışılan gün sayısı x 0,25) formülü uygulanır.” hükmü gereği, davalı işyerindeki çalışılan, sigorta primi ödenmiş günleri x 0,25 formülüyle hesaplanan itibari hizmet süresi bulunduğunun ve bu sürenin sigortalılık süresine itibari hizmet süresi olarak eklenmesi gerektiğinin tespitine karar verilmesi gerekirken, infazda tereddüt oluşturacak şekilde yazılı şekilde karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, taraf vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davacı ve davalılardan … Ofset Matbaacılık Kutu ve Ambalaj San. ve Tic. Ltd. Şti.’ye iadesine, 27.12.2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.