YARGITAY KARARI
DAİRE : 10. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2014/20337
KARAR NO : 2014/25226
KARAR TARİHİ : 01.12.2014
Mahkemesi :Çifteler Asliye Hukuk(İş) Mahkemesi
Tarihi :29.04.2014
No :2013/114-2014/73
Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün davalılar avukatları tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Davanın yasal dayanağı, 5510 sayılı Yasa’nın 86. maddesidir. Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkin olduğundan, özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Diğer taraftan 4857 sayılı İş Kanununun 13. maddesinde, işçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşmenin kısmî süreli iş sözleşmesi olduğu belirtilmiş, 63. maddesinde, genel bakımdan çalışma süresinin haftada en çok 45 saat olduğu, aksi kararlaştırılmamışsa bu sürenin, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanacağı açıklanmıştır. Bu tür hizmet tespiti davalarında tam gün üzerinden veya kısmi zamanlı olarak çalışma olgusunun ortaya konulması önem arz etmekte olup çalışmanın kısmi zamanlı olduğu anlaşıldığı takdirde günde kaç saat hizmet verildiği ve giderek haftalık ve aylık çalışma süreleri belirlenmeli, sonrasında değinilen 63. madde kapsamında 7,5 saatlik çalışmanın 1 iş gününe karşılık geldiğinden yola çıkılarak hüküm altına alınması gereken aylık çalışma süresi belirlenmelidir.
Yukarıdaki yasal düzenlemeler ve açıklamalar ışığında dava değerlendirildiğinde, davacı, 13/05/2009-21/07/2012 tarihleri arasında davalı şirket nezdinde süt toplama merkezinde şoför olarak geçen çalışmalarının tespitini istemiştir. Davalı işveren, davacının, 13 Mayıs ile 13 Ekim arası olmak üzere dönemsel olarak 2009- 2012 tarihleri arasında sabah ve akşam toplamda 2 saat çalıştığını diğer zamanlarda ise, Z.. E..’in kömür odun mahrukat deposunda kömür taşıma işinde çalıştığını belirtmiştir. Dinlenen, tanıklar ise, davacının yaz mevsiminde günde 2 sefer kış mevsiminde ise günde (1) sefer olmak üzere süt toplama işinde çalıştığını ancak çalışma saatleri konusunda çelişkili beyanda bulundukları anlaşılmıştır. Mahkemece talep gibi kabul kararı verilmiştir.
Mahkemece, yapılacak iş, davacının çalışmasının gerçekliği, işin ve işyerinin kapsam ve niteliğiyle süresinin belirlenebilmesi amacıyla; davacının tam zamanlı mı yoksa kısmi zamanlı mı çalıştığı hususunun irdelenmesi, davacının gün içinde hangi işleri yaptığı ve bunun günün kaç saatini oluşturduğunun tespiti için, işyerinin kapsam ve kapasitesi araştırılmalı, davacının, süt topladığı yer ile süt toplama merkezi arasındaki mesafe belirlenmeli, gün içinde davacının ne kadar miktarda süt topladığı, davalı işverenin kaç aracının bulunduğu, sütlerin ne ile taşındığı, bunların temizliğinin kim tarafından yapıldığı gibi hususlar netliğe kavuşmalı, tanık beyanlarının bu yöndeki çelişkili beyanları karşısında, mevcut çelişkiler giderilmeli bunun için davalı işverenin işyerine ait talep edilen tüm dönemi kapsar aylık prim ve hizmet belgeleri istenmeli, davalı Kuruma verilmiş aylık prim ve hizmet belgelerinde kayden çalışması görünen ve uyuşmazlığa konu dönemi kapsar şekilde çalışması bulunan tanıklardan kanaat edinmeye yetecek kadarının re’sen belirlenerek beyanlarına başvurulmalı; talep edilen döneme ilişkin bordro tanıklarına ulaşılamadığı takdirde sigortalı ile birlikte çalışan kişiler ile aynı çevrede işyeri olan işveren ya da bu işverenlerin çalıştırdığı kişiler re’sen saptanarak bilgi ve görgülerine başvurulmalı, elde edilecek sonuca göre de, kısmi nitelikte bir çalışma olduğu kanaatine ulaşılırsa bir ayda kaç güne tekabül edecek nitelikte olduğu belirlenmeli, ayrıca, davacının Z.. E..’in işyerinde çalıştığı iddiasının araştırılarak bu işyerine ait kayıtlar celbedilmeli böylece bu konuda gerekli tüm soruşturma yapılarak uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek eksik araştırma ve inceleme sonucu yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
S O N U Ç : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istem halinde davalılardan … Gıda ve İth. Mad. Tic. Paz. Ltd. Şti.’ye iadesine, 01.12.2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.